نشست تخصصی توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری با سوریه و افغانستان در راستای برنامهریزی برای رشد سطح مناسبات کشور با همسایگان در حاشیه اینوکس ۲۰۱۹ برگزار شد. دراین جلسه رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان و دبیر اتاق مشترک ایران و سوریه به تشریح وضعیت بازار این دو کشور و مشکلات مربوط به هر کدام از این مناطق پرداختند.
به اعتقاد آنها، افغانستان و سوریه از جمله کشورهای اطراف ایران هستند که با دارا بودن ظرفیت‌های بسیار می‌توانند به‌رغم انواع محدودیت‌های ناشی از تحریم به دلیل مناسبات خوب سیاسی، زمینه توسعه تجارت بین‌المللی ایران را فراهم کنند.
حسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان با نگاهی به دلایل اهمیت توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه تصریح کرد: ایران و افغانستان اشتراکات بسیاری از نظر فرهنگی، زبانی و تاریخی با یکدیگر دارند. از سوی دیگر مسافت بین این دو کشور و وجود مرز مشترک طولانی با یکدیگر موجب شده که همکاری آنها توجیه اقتصادی بالایی پیدا کند. ایران با کشورهایی همکاری دارد که هیچ کدام از این ظرفیت‌ها را دارا نیست و از بازار افغانستان غافل شده است.
این فعال اقتصادی با بیان این مطلب که میزان صادرات ایران به افغانستان به رقم ۳ هزار میلیارد دلار رسیده، پتانسیل حضور ایران در این بازار را بیش از این رقم دانست و افزود: افغانستان با صادرات ۱۰ میلیون دلار به ایران نسبت به منفی بودن تراز تجاری خود با ایران انتقاد دارد و خواستار افزایش میزان واردات ایران از این کشور است.
وی از پیگیری‌های اتاق مشترک برای حل مشکلاتی که در مسیر همکاری بین ایران و افغانستان وجود دارد خبر داد و گفت: با وجود مرز مشترک طولانی بین دو کشور، بازارهای مرزی فعال نیستند. به اعتقاد ما اگر قرار است حجم روابط ایران و افغانستان افزایش پیدا کند لازم است، سرمایه‌گذاری مشترک در هر دو طرف صورت گیرد. متاسفنه فعالان اقتصادی ایرانی در این حوزه چندان فعال نبوده‌اند.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان از وجود منابع اولیه ارزان و فراوان در افغانستان خبر داد و گفت: راه‌اندازی خط تولید انواع محصولات به ویژه در بخش معدن صرفه اقتصادی دارد و می‌تواند به بهبود رواط دو کشور و افزایش حجم صادرات این کشور بهایران نیز کمک کند.
سلیمی مشکل دیگر را نبود امکان روابط بانکی عنوان کرد و از سوی دیگر پیمان‌سپاری ارزی را مانعی در برابر فعالیت‌های تجاری با افغانستان دانست چراکه بر اساس اظهارات او در این بین هیچ گونه ارزی بین دو طرف رد و بدل نمی شود و با پول ملی تجارت میکنند.
اصغر میرزایی، دبیر اتاق مشترک ایران و سوریه نیز به مزیت‌های بازار سوریه با توجه به آغاز دوره بازسازی این کشور و نیاز آن بهانواع تولیدات و خدمات اشاره و تصریح کرد: برای حضور موثر در این بازار باید زمان را در نظر داشت، در این حوزه سرعت عمل اهمیت بالایی دارد. کشورهای مختلفی برای حضور در سوریه و مشارکت در پروژه‌های بازسازی اعلام آمادگی کرده‌اند حتی کشورهایی مانند امارات متحده که از نظر سیاسی روابط نزدیکی با سوریه ندارد.
وی از مشکلات حوزه ترانزیتی و دسترسی سخت به سوریه سخن گفت و افزود: عبور از ترکیه و عراق برای رسیدن به سوریه به سختیانجام می‌شود. این دو کشور سیاست‌هایی دارند که عبور ماشین‌های ترانزیت را سخت و پیچیده و حتی گران می‌کند.
میرزایی، اجرا نشدن قرارداد تجارت آزاد بین ایران و سوریه که پیش از بروز جنگ در این کشور به امضا رسیده بود را مورد انتقاد قرارداد و گفت: در سفر اخیر معاون اول رئیس جمهور به سوریه قرار شد این قرارداد اجرایی شود و در این رابطه موافقتنامه دیگری به امضا رسید. خوشبختانه دو طرف در حال پیگیری موضوع و فراهم کردن مقدمات اجرایی شدن آن هستند. در ایران نبود هماهنگی بین وزارت کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت مانع از اجرای این موافقتنامه شده بود که البته وزارت کشاورزی توافق‌های لازم را انجام داده اما وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنان مقدمات کار را مهیا نکرده است.
دبیر اتاق مشترک ایران و سوریه، استدلال این وزارت‌خانه در مورد اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و سوریه را نادرست خواند و گفت: وزارت صنعت اجرای آن را به ضرر ایران ارزیابی می کند و معتقد است با اجرایی شدن آن صنایع سوریه بر صنایع و تولیدات ایران غلبه کرده و تراز تجاری بین دو کشور برای ایران منفی می‌شود اما با توجه به وضعیت حاکم بر اقتصاد سوریه تا ۲۰ سال دیگر هم این کشور نمی‌تواند به چنین جایگاه و موقعیتی دست پیدا کند.
او در ادامه بالاترین میزان صادرات ایران به سوریه را مربوط به سال ۱۳۸۹ دانست که رقمی در حدود ۵۱۶ میلیون دلار بوده در حالی که واردات از سوریه در همان سال بالغ بر ۲۹ میلیون دلار بوده است.
میرزایی همچنین وضعیت پروازها به این کشور را هم نامطلوب خواند و گفت: در هفته ۵ پرواز به صورت رفت و برگشت بین دو کشور صورت می‌گیرد که نسبت به تقاضا کم بوده و لازم است افزایش پیدا کند.
در ادامه این نشست فعالان اقتصادی حاضر مشکلات و پیشنهادهای خود در ارتباط با وضعیت هر دو کشور را مطرح کردند.