Cashless society یا همان «جامعه بدون پول نقد»، امروزه در اقتصاد کشورها مفهومی جاافتاده است و اغلب دولتها تلاش میکنند تا پول نقد فاصله گرفته و بیشتر پرداختهای خود را با استفاده از گزینههای غیر نقدی انجام میدهند.
سوئد، نخستین کشوری است که در جهان به دلیل عدم استفاده از پول نقد، عنوان «اولین جامعه بدون پول نقد» را از آن خود کرده است. در این کشور 19 درصد پرداختها با پول نقد است که این رقم در کل اروپا بهطور متوسط ۸۰ درصد است. بانک مرکزی نروژ هم اعلام کرده که کمتر از ۱۰ درصد از مردم این کشور همچنان از اسکناس و پول کاغذی در معاملات خود استفاده میکنند و ظرف 10 سال آینده استفاده از اسکناس در نروژ بهطور کامل از بین خواهد رفت.
اما وضعیت در ایران به نظر میرسد بهگونهای دیگر رقم خورده است. نگاهی به آمار منتشرشده توسط بانک مرکزی نشان میدهد که مجموع اسکناس و مسکوک در پایان خردادماه سال جاری به ۶۵.۷ هزار میلیارد تومان رسیده که این میزان نسبت به خرداد سال ۹۷ حدود ۱۶.۸ درصد افزایش داشته است. در حال حاضر با توجه به الزام سازمان مالیاتی به استفاده از کارتخوان، برخی مشاغل برای فرار از تور مالیاتی، مشتریان خود را ملزم به پرداخت پول نقد میکنند. این موضوع خطر افزایش مبادلات نقدی و فاصله گرفتن از اهداف بانکداری الکترونیک را به دنبال دارد.
در همین زمینه، کامران ندری کارشناس بانکی بر این باور است که زیرساخت توسعه بانکداری الکترونیک و حرکت جوامع بهسوی جامعه بدون پول نقد، در گروی تقویت زیرساختهای ارتباطی با تأکید بر دو مؤلفه پوشش و سرعتبالای اینترنت در کشور است.
او در در گفتوگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» خاطرنشان میکند: به نظر من یکی از مشکلات موجود در ایران برای تجربه آنچه مثلاً در سوئد، اتفاق میافتد و شهروندان مایل به استفاده از پرداختهای غیر نقدی بهجای پول نقد هستند، عدم تقویت زیرساختها در کشور است. تجربه شخصی خود من نشان داده که در بسیاری از مکانها چون اینترنت پوشش داده نمیشود یا پوشش ضعیف است، مجبور به استفاده از پول نقد هستم. اما درجایی که نظام بانکی افزارهای پرداخت الکترونیکی را برای شهروندان فراهم کرده باشد، چه نیازی به حمل پول نقد وجود دارد؟
این کارشناس بانکی همچنین با اشاره به تجربه کشوری مانند سوئد در حوزه اقتصاد بدون پول نقد تاکید میکند که معاملات و مبادلات اقتصادی با پول نقد بیهویت است و جایگزین کردن ابزارهای پرداخت الکترونیک به جای پول نقد برای این است که دولتها خواهان ایجاد شفافیت در اقتصاد هستند.
ندری تصریح کرد: این نکته را هم نباید از توجه خارج کنیم که عدم تمایل برخی از اشخاص حقیقی یا حقوقی به استفاده از ابزارهای پرداخت الکترونیک، به انگیزه این افراد در حوزه «پولشویی» برمیگردد. چراکه هویت افراد از طریق ابزارهای الکترونیک مشخص است؛ اما باید باز این مقوله را از حوزه IT بانکها مجزا کنیم که به نظر میرسد در طول سالهای اخیر پیشرفت قابلتوجهی داشتند؛ اما همانطور هم که گفتم پوشش و سرعتبالای اینترنت، دو مؤلفه کلیدی در توسعه پرداخت الکترونیک محسوب میشوند.