بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد با صدور اطلاعیهای اعلام کردند که در صورت پایبندی مجدد ایران به تعهدات جامع مندرج در برجام حاضرند با سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان در ساز و کار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، اینستکس همکاری کنند.
وزرای این شش کشور اروپایی در بیانیه خود ضمن تاکید بر لزوم حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک، برجام یادآور شدند که این توافقنامه در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسیده و ابزاری مهم برای منع گسترش سلاحهای اتمی و حفظ ثبات در منطقه خاورمیانه است.
در ادامه این بیانیه تصریح شده که با توجه به «حمایت مستمر اروپا از برجام» و تلاش مداوم آن برای اجرای تعهدات اقتصادی مندرج در برجام، کشورهای بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد در حال پیوستن به جمع سهامداران اینستکس هستند.
البته این شش کشور تاکید کردهاند که تحقق این امر منوط به آن است که ایران نیز بدون فوت وقت به سطح پیشین تعهدات خود در چارچوب برجام بازگردد. اینستکس با هدف تهسیل مبادلات تجاری اروپا و ایران در چارچوب برجام و با هدف کاهش تبعات تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه ایران در ژانویه سال ۲۰۱۹ توسط فرانسه، آلمان و انگلیس ثبت شد ولی تاکنون تجارت معناداری از آن میان دو طرف انجام نشده است.
ششم تیرماه سال جاری بود که روزنامه وال استریت ژورنال از تصمیم سه کشور اروپایی برای راه اندازی یک خط اعتباری برای ایران از طریق اینستکس خبر داد.
اینستکس موسسهای است که این اجازه را میدهد که بدون انجام مراودات مالی بین ایران و اتحادیه اروپا تجارت همچنان صورت گیرد. یک شرکت ایرانی کالایی به اروپا صادر میکند و در قبال آن اعتباری به دست می آورد که خود او یا یک واردکننده ایرانی میتواند از آن برای واردات کالا از اروپا به ایران استفاده کند؛ بدون اینکه پولی بین طرفین مبادله شود. در مقابل، همین سازوکار برای صادرکنندگان و واردکنندگان اروپایی نیز میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
طبق بیانیه مشترکی که از سوی وزرای خارجه 3 کشور تأسیس کننده اینستکس صادر شده، این نهاد در مرحله نخست، روی مبادله مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی متمرکز خواهد شد. آنها همچنین اعلام کردهاند که کشورهای دیگر نیز میتوانند در ادامه کار وارد اینستکس شوند.