«بی نفت، با مالیات و ضدتورم» مهمترین ویژگیهای متمایز لایحه بودجه 99 در مقایسه با سالهای گذشته است. دولت دوازدهم که از مدتها پیش با توجه به فشارهای ناشی از اعمال تحریمها در صادرات نفت، اعلام کرده بود که بودجه 99 بدون هرگونه وابستگی به درآمدهای نفتی تدوین خواهد شد، سرانجام این هدف را در یکشنبه گذشته هنگام تقدیم لایحه بودجه ۹۹ به مجلس رونمایی کرد.
حسن روحانی تأکید دارد که بودجه سال 99 بودجه مقابله با تحریمهاست که علیرغم تحریم، کشور مخصوصاً از لحاظ استقلال از منابع نفتی اداره خواهد شد. به گفته روحانی، «در جدولهای بودجه، درآمدی که برای نفت خام و گاز در نظر گرفتهشده با مقداری که در بودجه عمرانی پیشبینیشده است؛ اگر همه پیشبینیها حاصل شود، تقریباً نزدیک هم است و اگر آن پیشبینیها حاصل نشود، بودجه عمرانی جلوتر است.»
بر این اساس دولت پیشنهاد استفاده 45 هزار میلیارد تومانی از منابع نفتی را ارائه کرده است. در صورت کاهش درآمدهای نفتی، دولت پیشنهاد کرده تا مابهالتفاوت از محل حساب ذخیره ارزی تأمین شود. همچنین بر اساس پیشنهاد دولت، سهم صندوق توسعه ملی 20 درصد لحاظ شده است.
در همین زمینه غلامحسین حسنتاش کارشناس نفتی با تاکید بر اینکه رهایی بودجه از نفت قطعا به نفع اقتصاد کلان خواهد بود و البته فشار را بر صنعت نفت نیز کم میکند، میگوید: درآمد نفتی بر مبنای یکمیلیون بشکه صادرات و قیمت حدود ٥٥ دلار در نظر گرفتهشده که اگر شرایط برجام و تعاملات بینالمللی بر همین روند فعلی باشد، قابل تحقق به نظر نمیرسد.
حسنتاش ادامه میدهد: قطعا امکان رهایی بودجه از نفت وجود دارد ولی این مستلزم توسعه اقتصادی کشور است؛ با این حال به نظر نمیرسد به این موضوع توجه شده باشد و ملاحظه نمیشود که برنامهای برای آن تدوین شود. از طرفی یکی از مشکلات اساسی که همواره در موضوعات مختلف بالادستی و پاییندستی به آن اشاره کردهام فقدان طرح جامع انرژی کشور است.
حسنتاش تأکید میکند: کنده شدن بودجه از نفت به این سادگی نیست و نیازمند برنامهریزی میانمدت و حرکت در مسیر توسعه، خصوصاً توسعه صنعتی، گسترش تولیدات غیرنفتی و تنوع بخشیدن به اقتصاد است که متأسفانه تاکنون این موارد اتفاق نیفتاده و تمهید هم نشده است.
او تصریح میکند: به عبارتی درواقع زیرساختهای لازم برای رشد غیرنفتی فراهم نیست؛ به همین دلیل به نظر میرسد سال دشواری در پیش خواهد بود.
حسنتاش همچنین با اشاره به نشست اخیر اوپک میگوید: شواهد و اطلاعات نشان میدهد که در سال آینده میلادی رشد تولید نفت کشوهای غیر اوپک بسیار بیش از کل افزایش تقاضای جهانی نفت خواهد بود و معنایش این است که تقاضا برای نفت اوپک کم خواهد شد و بیشتر افزایش تولید هم از ناحیه آمریکا و مقداری هم برزیل و نروژ خواهد بود.
او درباره تأثیر این توافق بر عرضه و قیمت نفت تصریح میکند: فکر میکنم که میزان کاهش تقاضا برای نفت اوپک بیش از یکمیلیون بشکه در روز باشد بنابراین میزان کاهشی که در اجلاس اخیر اوپک توافق شده برای استحکام بخشیدن به بازار کافی نیست ضمن اینکه تجربه نشان داده است این توافق به طور کامل هم رعایت نخواهد شد بنابراین در سال آینده میلادی بازار نفت با اضافه عرضه مواجه است. این اضافه عرضه هم قیمتها را متزلزل میکند، هم امکان و حتی انگیزه افزایش فشار بر ایران را میسر میسازد. همچنین این مسائل تحقق درآمدهای نفتی را بسیار غیرمحتمل میکند.