سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو در سال 1343 برای نخستین بار پایه‌ریزی شد. اکنون سال‌ها از عمر این سازمان می‌گذرد اما پس از گذشت این همه سال برخی از نمایندگان کشورها در این سازمان معتقدند کشورهای عضو این سازمان همتای یکدیگر نیستند و به همین خاطر برای همکاری با یکدیگر با مشکلاتی روب‌رو می‌شوند. آذرخش حافظی رئیس روابط بین‌الملل اتاق تجارت افغانستان یکی از این نمایندگان در اکو است که معتقد است هرچند اکو برای همدیگرپذیری خوب است اما نهادهایی که در این سازمان در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند همتای هم نیستند. او در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «کشورهای عضو اکو اکنون به این درک رسیده‌اند که همتای یکدیگر نیستند و باید فکری اساسی برای تجدید ساختار اکو کنند.» طبق گفته حافظی هنوز تعهدات اکو در هشت سال پیش عملی نشده و همین اسناد امضاشده‌ای که همه برای آن تعهد دارند ولی آن را پیگیری نمی‌کنند نشان می‌دهد باید فکری اساسی برای این سازمان کرد.
بودن اکو بهتر از نبودنِ آن است
فعالیت‌های اکو به کندی پیش می‌رود و این مسئله برای برخی از کشورها شکلی کاملاً آزاردهنده به خود گرفته‌است. این را می‌توان از صحبت‌های آذرخش حافظی دریافت. او در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «اکو حداقل برای همدیگرپذیری و همدیگرفهمی خوب است. اما فعالیت‌های آن بسیار آهسته پیش می‌رود.» او ادامه می‌دهد: «تعهداتی که هشت سال قبل صورت گرفته تا کنون عملی نشده‌است. البته به هر صورت بودن آن بهتر از نبودن آن است. در اینجا سهم ترکیه و جمهوری اسلامی ایران همیشه بارز بوده‌است. این‌ها موسس اکو بوده‌اند. به دنبال آن‌ها پاکستان و افغانستان نقش فعال داشته‌اند.»
بخش خصوصی در کشورهای آسیای مرکزی استقلال عمل کافی ندارد
طبق گفته رئیس روابط بین‌الملل اتاق تجارت افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی از آنجا که بیشتر روی مسائل سیاسی متمرکز هستند، مسائل اقتصادی و بخش خصوصی به صورت جدی در آن‌ها مطرح نیست. او می‌گوید: «در این کشورها بخش خصوصی نقش فعالی به آن شکل ندارد چرا که استقلال عمل نیز به قدر کافی ندارد. به همین خاطر نمی‌توان انتظار اقتصاد آزاد را در این منطقه به آن شکل داشت. اقتصاد این کشورها متمرکز در دست دولت است.»
ساختار اتاق‌ها مانعی برای اکو
حافظی تأکید می‌کند که ساختارهای اتاق‌های کشورهای مختلف یکی از موانع است. او در این باره می‌گوید: «مثلاً در افغانستان، اتاق نهادی بسیار مهم است. رئیس اتاق به صورت انتخابات آزاد برگزیده می‌َشود و رئیس‌جمهور نمی‌تواند او را برکنار کند.» او ادامه می‌دهد: «در تاجیکستان رئیس اتاق می‌تواند وزیر بازرگانی را برکنار کند و به نوعی مأمور دولت است. در ایران، اتاق یک نهاد پذیرفته شده است و در موقعیتی بینابین قرار دارد.»
نشست‌هایی که به جای ده‌جانبه، سه یا چهارجانبه هستند
رئیس روابط بین‌الملل اتاق تجارت افغانستان می‌گوید: «ما از چند مشکل رنج می‌بریم. نهادهایی که در کنار هم قرار گرفته‌ایم، همتای هم نیستیم. به این خاطر وقتی این‌ها تعهد می‌کنند از جانب برخی کشورها مانند ایران، ترکیه و افغانستان عملی می‌شود اما کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز باید نتایج را در دولت و بخش خصوصی خود به مذاکره بگذارند تا آن را نهایی کنند.» او ادامه می‌دهد: «همین امر باعث می‌شود کارها به تعلیق بیفتد. تا شش کشور بخواهند تأیید را از روسای دولت و روسای اتاق خود بگیرند، عمر به پایان می‌رسد. این مشکلات را قبلاً کسی درک نمی‌کرد. اما اکنون همه درک کرده‌اند که ما همتای یکدیگر نیستیم. به این ترتیب نشست‌ها به جای ده جانبه، سه یا چهارجانبه می‌شود.»
باید آسیب‌شناسی کنیم
سهم کشورهای عضو اکو در تولید ناخالص داخلی جهان از دیگر موارد انتقادی حافظی بود. او در این باره گفت: «سهم ما در تولید ناخالص داخلی جهان تنها 2 درصد است که نسبت به جمعیت این منطقه، بسیار پایین است. باید این را تغییر بدهیم.» او اضافه کرد: «سطح سرمایه‌گذاری در این کشورها نیز افت داشته‌است. مثلاً در سال 2015 ما تقریباً 2میلیارد دلار از 34میلیارد دلار کسر داشته‌ایم. ما باید حرکت جدی داشته باشیم.» او ادامه داد: «باید آسیب‌شناسی کنیم و کمبودها را بررسی کنیم تا بتوانیم راه‌حل دقیقی را پیشنهاد بدهیم. در اینصورت ممکن است بازنگری صورت بگیرد که در نهایت به نتیجه برسیم.» او می‌گوید: «اما در حال حاضر برخی کشورها حتی نماینده خود را به نشست نفرستاده‌اند. برای مثال نماینده ازبکستان اصلا حضور پیدا نکرده‌است. پس باید تغییراتی در این زمینه ایجاد بشود.»
امضای پای اسناد را پیگیری کنید
طبق گفته حافظی باید به کشورها گوشزد شود که حضور در اکو اختیاری نیست. او می‌گوید: «این کشورها تعهد کرده‌اند، پای اسناد امضا گذاشته‌اند، باید تعهدات خود را پیگیری کنند تا به نتیجه برسیم.» او ادامه می‌دهد: «برای این کار نیز دبیر اکو باید محکم‌تر و قوی‌تر عمل کند. مسئله نهایی هم این است که اکو از ظرفیت‌های بسیاری برای رشد برخوردار است. تعداد زیادی از کشورهای عضو اکو از نفت و مواد معدنی برخوردار هستند.»
انتقاد افغان‌ها از اکویی‌ها
رئیس روابط بین‌الملل اتاق تجارت افغانستان می‌گوید: «افغانستان همه معادن دنیا به استثنای الماس را داراست، ایران هم فناوری دارد؛ اگر اکو چهارچوبی برای همکاری در این زمینه داشته باشد می‌تواند بسیار موثر باشد. اکو می‌تواند به صورت کلی در همگرایی منطقه نقش داشته باشد.» او ادامه می‌دهد: «ترکیه، ایران، پاکستان و افغانستان از فناوری‌هایی به صورت نسبی برخوردار هستند، دیگر کشورها نیز از منابع طبیعی سرشاری برخوردارند. بسیاری از این کشورها معادن و آب‌های سرگردان دارند. این آب‌ها تا کنون برای برقابی استفاده نشده‌است. این در حالی است که همکاری می‌تواند در این زمینه بسیار مفید باشد. پس ما هنوز کارهای انجام‌نشده بسیاری داریم.» او در پایان می‌گوید: «نشست فعلی نسبت به نشست‌های قبلی خیلی جدی‌تر بود. این سری برخورد کاملاً انتقادی داشتیم. پس امکانات برای رشد بی‌نهایت زیاد است. استفاده‌ای از آن نشده و ما باید راهکارهایی پیدا کنیم تا از این‌ها استفاده بهینه کنیم.»