در فروردین امسال، شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ برای بخش ساختمان سقوط 46 درصدی را تجربه کرده و به 18.75 واحد رسیده است که از رکود سنگین در این بخش حکایت دارد. این سقوط بدترین وضعیت شامخ ساختمان در طول عمر 7 ماهه این شاخص را رقم زده است.
جدیدترین نتایج استخراج شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ برای بخش ساختمان حاکی از این است که در آغاز سال جاری، دورنمای فعالیت‌های حوزه مسکن به‌شدت کساد و راکد شده است؛ به‌گونه‌ای که شامخ بخش ساختمان در فروردین امسال با سقوط 46 درصدی نسبت به شامخ ماه قبل، به 18.75 واحد رسیده است.
به گزارش اتاق تعاون ایران، بر اساس نظرسنجی از فعالان حوزه ساختمان ایران، میزان فعالیت‌های تولید یا ارائه خدمات ساختمانی در فروردین امسال، نسبت به ماه قبل بیش از ۴۶ درصد کاهش داشته و به پایین‌ترین میزان طی هفت ماه اخیر رسیده است.
صنعت ساختمان بر اساس استاندارد بین‌المللی طبقه‌بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی (ISIC)، به سه گروه اصلی ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت‌وساز تخصصی ساختمان دسته‌بندی می‌شود. در یک تقسیم‌بندی دیگر، بخش ساختمان شامل دو بخش کلی مسکونی و غیرمسکونی (تجاری و عمرانی) است.
در بخش مسکونی به دلیل تعطیلات نوروزی و تداوم تعطیلات در نتیجه شیوع ویروس کرونا و در نتیجه کاهش مراجعات حضوری برای خرید مسکن، میزان معاملات مسکن روند کاهشی شدیدی داشت به‌طوری‌که طبق گزارش بانک مرکزی میزان معاملات آپارتمان‌های مسکونی در تهران نسبت به ماه قبل ۸۷.۸ درصد کاهش یافت.
با این حال قیمت مسکن در تهران (به‌عنوان نمونه آماری بزرگ از کل کشور) تنها ۲.۱ درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافت. عواملی همچون انتظارات تورمی در سال جدید، اعمال کاهش نرخ سود بانکی و انتظار افزایش ورود نقدینگی به بازارهای موازی نظیر مسکن و بورس و نیز افزایش نرخ ارز، موجب عدم کاهش محسوس قیمت مسکن شد.
در بخش تولید تجهیزات ساختمانی تحت تأثیر نوسانات ارزی، تداوم مشکلات موجود در حوزه واردات مواد اولیه هم‌زمان با شیوع ویروس کرونا و بسته بودن راه‌های مرزی و تعطیلی فعالیت‌های فیزیکی به‌ویژه در سه هفته ابتدایی فروردین، عملاً میزان فعالیت‌های تولید و خدمات با کاهش زیادی نسبت به ماه‌های قبل مواجه شد.
در بخش عمرانی نیز همچنان به‌واسطه کمبود اعتبارات عمرانی دولت و عدم پرداخت دستمزد پیمانکاران، کند بودن یا تعلیق روند انجام پروژه‌های عمرانی کماکان مشهود بود. با توجه به اهمیت این بخش در افزایش اشتغال و رشد اقتصادی، لازم است در شرایط کنونی، دولت با تخصیص اعتبارات بیشتر به بخش عمرانی، زمینه رونق این بخش را فراهم سازد.
بر اساس این گزارش، عدد شامخ کل با کاهش ۴۶ درصدی نسبت به ماه قبل، به ۱۸.۷۵ واحد رسیده است؛ چراکه میزان فعالیت‌های تولید و یا ارائه خدمات ساختمانی نسبت به ماه قبل بیش از ۴۶ درصد کاهش یافت و به پایین‌ترین میزان طی هفت ماه اخیر تنزل یافت.
از سوی دیگر به دلیل تعطیلی بسیاری از مشاغل تولیدی و نیز کاهش قدرت خرید، میزان سفارش‌های جدید ۳۳ درصد کاهش داشت. در نتیجه مواد اولیه کمتری نیز خریداری شد. قیمت مواد اولیه در اقلامی نظیر آهن و فولاد کمی کاهش یافت. تعداد نیروی انسانی درمجموع حدود ۲۱ درصد کاهش یافت که بخشی از آن به دلیل متوقف بودن بسیاری از مشاغل و نیز عدم حضور برخی از کارکنان در پی شیوع ویروس کرونا بود. در نتیجه عوامل فوق میزان کارهای معوق و ناتمام بیش از ۲۶ درصد افزایش یافت.
به گزارش واحد آمار و برنامه‌ریزی اتاق تعاون، قیمت محصولات و خدمات این حوزه نسبت به ماه قبل درمجموع کمی کاهش یافت. به دلیل کاهش تقاضا، میزان فروش بیش از ۶۰ درصد کاهش یافت. با توجه به کاهش حجم فعالیت‌ها و تعطیل بودن اکثر مشاغل ساختمانی، میزان مصرف حامل‌های انرژی ۳۵ درصد کمتر شد.
میزان صادرات کالاها و خدمات این بخش که در ماه‌های قبل نیز روند مطلوبی نداشت، در این ماه ۱۶ درصد کاهش ماهانه را تجربه کرد. کاهش چشمگیر مراودات تجاری در نتیجه شیوع جهانی ویروس کرونا، افزایش قیمت تمام‌شده تولیدات داخلی و عدم امکان رقابت با محصولات خارجی و افزایش اعمال تحریم‌ها، منجر به کاهش گسترده فعالیت‌های تجاری شده است.
با توجه به آغاز به کار بسیاری از فعالان ساختمانی در هفته آخر فروردین و اوایل اردیبهشت و رونق تدریجی کسب‌وکارها، فعالان این حوزه نسبت به بهبود کسب‌وکار خود در اردیبهشت نسبت به فروردین، ابراز امیدواری کردند.
این بررسی آماری نشان داد، بیشترین مشکلات موجود هم‌اکنون تأثیرات منفی شیوع کرونا بر فضای عمومی کسب‌وکار این صنعت است، از مهم‌ترین این مشکلات می‌توان غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد، تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌ها، قوانین گمرکی حاکم در ثبت سفارش‌ها و ترخیص کالاهای وارداتی موردنیاز بخش تولید، بی‌ثباتی قیمت‌ها و نوسانات مداوم نرخ ارز و در نتیجه ایجاد مشکل در تحویل قراردادهای قبلی، عدم پرداخت به‌موقع مطالبات پیمانکاران توسط کارفرمایان به‌ویژه در قراردادهای عمرانی بخش دولتی، کماکان از مهم‌ترین مشکلات داخلی فضای کسب‌وکار در بخش ساختمان هستند.
اتاق تعاون ایران برای نخستین بار در کشور از مهرماه ۱۳۹۸ مسئولیت اجرای طرح شامخ ساختمان را برعهده گرفته است و در کنار اتاق ایران که شامخ کل اقتصاد و بخش صنعت را استخراج و منتشر می‌کند، این اتاق نیز استخراج و انتشار شامخ بخش ساختمان را در دستور کار دارد.