مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با ترجمه گزارشی از شرکت مکنزی، به تشریح 5 راهبرد برای در امان ماندن شرکت‌ها از آسیب‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا پرداخته است.
بر اساس گزارش شرکت مکنزی، بلافصله بعد از شیوع کروناویروس، موج دوم اختلال - بزرگ‌ترین شوک اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم- در مسیر ما قرار گرفته است و این صرفاً یک شوک اقتصادی نیست؛این یک شوک به رفتارهای مشتری و مدل‌های کسب و کار هم هست. چالش‌های همراه با این شوک، بزرگ‌تر از آنهایی است که معمولاً با آن مواجه می‌شویم. برای مدیریت آنها، باید یک مدل عملیات اتخاذ کرد که با سطوح بالای نااطمینانی که کسب و کار با آن مواجه می‌شود، سازگار باشد.
اکثر شرکت‌ها در برابر پیامدهای اقتصادی ناشی از اقدامات گسترده جداسازی عمومی -و کارفرما - آسیب‌پذیر هستند. از آنجایی که تعداد مسائلی که کسب و کارها با آن مواجه می‌شوند به سرعت افزایش خواهد یافت، دو گام تجربی است که می‌تواند به پیشگام ماندن شما کمک کند.
- یک تیم پیش‌برنامه‌ریزی راه‌اندازی کنید تا از مرحلۀ بعدی بحران پیشی بگیرید.
- این تیم را به سمت کار در افق‌های زمانی چندگانه با استفاده از پنج قالب هدایت کنید.
بر اساس گزارش مکنزی، یک تیم پیش‌برنامه‌ریزی، سناریوها، توصیه‌هایی برای اقدام، و نقاط ماشه‌ای را به مدیرعامل و تیم مدیریت ارائه می‌کند تا آنها بتوانند در مورد راهکار درست، تصمیم بگیرند. این تصمیمات برای اجرا به تیم بحران یا سایر بخش‌های سازمان ابلاغ خواهد شد. اگر توضیحات بیشتری نیاز باشد، تیم پیش‌برنامه‌ریزی بار دیگر وارد می‌شود و برای کاهش نااطمینانی، اطلاعات بیشتری جمع‌آوری می‌کند.
نکتۀ مهم اینکه، ساختار تیم پیش‌برنامه‌ریزی، ماژولار است، به گونه‌ای که هر بخش بر موضوعاتی خاص در افق‌های زمانی متمرکز است. با ظهور مسائل جدید یا گسترش افق‌های زمانی، ممکن است نیاز به اضافه کردن بخش‌های جدید داشته باشید. این باعث می‌شود تیم بتواند خود را مطابق با حجم بحران ارتقا دهد.
انتخاب بهترین واکنش برای راهبری در بحران کووید-19 و بازیابی متعاقب آن، به شرایط شرکت بستگی دارد. برای برخی، صرفاً حفظ آرامش و ادامۀ کار، رویکرد بهینه خواهد بود. برخی دیگر ممکن است نیاز به انجام فوری دگرگون‌سازی‌های بنیادی در مبانی هزینه‌ای و مدل‌های کسب و کار خود داشته باشند.
حتی اگر بهترین مسیر رو به جلو را ارزیابی می‌کنید، تنها چیزی که نباید انجام دهید، اتکا به چیزی است که ما اغلب در فرآیندهای برنامه‌ریزی استراتژیک معمول می‌بینیم: کنار گذاشتن نااطمینانی و واگذار کردن آن به تحلیل ریسک در پشت میز ارائه.
تیم پیش‌برنامه‌ریزی باید از طریق پنج قالب زیر عمل کند:
- دیدی واقع‌گرایانه از موقعیت آغازین خود به دست آورید
- سناریوهایی برای نسخه‌های چندگانه از آیندۀ خود ایجاد کنید
- وضعیت و جهت حرکت خود را مشخص کنید
- اقدامات و حرکات راهبردی را تعیین کنید که در سناریوها، قوی هستند
- نقاط ماشه‌ای را تعیین کنید که سازمان شما را به سمت اقدام در زمان درست حرکت می‌دهند
دیدی واقع‌گرایانه از موقعیت آغازین
تیم پیش‌برنامه‌ریزی شما باید در سه حوزه نقش داشته باشد: فروض مالی، اقدامات در حال انجام، و انتخابهای راهبردی بزرگ شما. رجوع به یک برنامۀ سه ساله و فهرست کردن فروض برنامه‌ریزی در آن سند، می‌تواند به تعیین پیشران‌های عملکرد مالی شرکت در آینده کمک کند. این عوامل باید به سه دسته تقسیم شوند: آنهایی که هنوز درست به نظر می‌آیند، آنها که نادرست هستند، و آنهایی در موردشان اطمینان ندارید. در صورت امکان، یک تحلیل حساسیت سریع جهت ارزیابی اهمیت فروض انجام دهید.
کار بعدی، فهرست کردن اقدامات عمدۀ در حال انجام، با شروع از پروژه‌های بزرگ در فهرست مخارج سرمایه‌ای، و سازماندهی آنها در همان دسته‌ها است. گام آخر، فهرست کردن انتخابهای راهبردی بزرگ است که زیربنای مدل کسب و کار شرکت هستند -به عنوان مثال، نرخ افزوده را حفظ کنید، سرمایه‌گذاری در یک شبکۀ فیزیکی را ادامه دهید، و سریع‌تر از رقابت، سرمایه‌گذاری کنید.
سناریوهایی چندگانه برای آینده
ایجاد سناریوها، مزایای مستقیم و فوری به همراه دارد. این کار به شما اجازه می‌دهد تا نااطمینانی را در قالب‌های قابل مدیریت و سنجش محصور کرده، سردرگمی را کاهش داده و موارد کاملاً ناشناخته و موضوعات مهم را دسته‌بندی کنید. شما می‌توانید بااطمینان، اقدامات بی‌ضرر را شناسایی کنید که با آنها می‌توانید به سرعت پیش روید، در حالی که ساختاری مشخصی را ایجاد می‌کنید تا از آن در زمان کار با گزینه‌ها جهت مدیریت دامنه‌ای از پیامدهای احتمالی استفاده کنید. نهایتاً، این کار شما را قادر به شناسایی سیگنال‌هایی می‌کند که نشانه‌های اولیۀ این خواهند بود که یک سناریو در حال رخ دادن است.
این نکته بسیار مهم است که یک تیم پیش‌برنامه‌ریزی، چندین سناریو را به عنوان ورودی در نظر گرفته و آنها را به ایده‌های ملموسی برای اقدام تبدیل کند.
مشخص کردن جهت و حرکت
یکی از مسئولیت‌های اصلی تیم پیش‌برنامه‌ریزی، تعیین بهترین واکنش به یک موقعیت پیش‌رونده بر مبنای شرایط شرکت پس از گذشتن بحران است. در حالی که برخی شرکت‌ها ممکن است نیاز به ورود به دوره‌ای طولانی و دشوار از بازسازی کُند را داشته باشند، برخی دیگر فرصت‌های قریب‌الوقوعی را در حرکات و ابتکارات بزرگ و راهبردی خواهند یافت. نکته در اینجا، نه توسعۀ برنامه‌های مفصل بلکه شکل دادن جهت حرکت است - اید‌ه ای هوشمندانه که حول آن می‌توانید یک واکنش راهبردی را شکل دهید. در جهانی سرشار از نااطمینانی، شما باید به دنبال هدفی باشید که به همۀ اینها بیارزد. ایدۀ هوشمندانه، به واکنش تاکتیکیِ در حال تکامل شما، انسجام و قاطعیت می‌بخشد.
توجه به اقدامات و حرکات راهبردی در سناریوها
در جهانی مملو از نااطمینانی، یک برنامۀ انعطاف‌ناپذیر و قطعی برای طولانی‌مدت جواب نمی‌دهد. اما انعطاف‌پذیر کردن همه برنامه‌ها هم می‌تواند مسیری پرهزینه به ناکجاآباد باشد. در عوض شما باید به فکر ایجاد یک سبد از حرکات راهبردی باشید که در تمام سناریوهای احتمالی نسبتاً خوب عمل کند، حتی اگر هر حرکت فی‌نفسه برنده نباشد.
یک رویکرد امتحان شده و معتبر، پرداختن به یک سناریو در یک زمان و تعریف مجموعۀ بهینه‌ای از حرکاتی است که اگر مطمئن باشید این سناریو جواب می‌دهد، انجام خواهید داد. از فهرست اقدامات موجود خود شروع کنید -آنهایی که پیش از بحران در فهرست بودند- و سپس قبل از تصمیم‌‌گیری در مورد اینکه چه اقداماتی گلچین شود و چه اقدامات جدیدی اضافه شود، فرصت‌ها و تهدیدها را به طور گسترده و دقیق بررسی نمایید. سپس به دنبال اشتراکات و اختلافات عمده در میان راهبردهای خاص سناریوها بگردید.
تعیین نقاط ماشه‌ای
در محیطی نامطمئن مانند بحران کووید-19، گذر زمان سریعاً یک برنامۀ انعطاف‌ناپذیر را منسوخ می‌کند. جهان به سرعت در حال تغییر است. شما هنوز نمی‌دانید که ما در حال نزدیک شدن به کدام سناریو هستیم. اما باید سعی کنید که بهترین یادگیرنده (اولین چیزی که باید بدانید این است که جهان به کدام سمت می‌رود) و بهترین تصمیم‌گیر (کسی که بهترین تصمیمات را می‌گیرد و برنامه را اجرا می‌کند) باشید. مهم، شروع کردن با یک برنامۀ کامل نیست: بلکه آنچه اهمیت دارد، بودن در سریع‌ترین مسیر بهبود است. در جهانِ به سرعت در حال حرکت، این بیشترین اهمیت را خواهد داشت، زیرا حتی یک برنامۀ عالی هم مهجور و منسوخ خواهد شد.
متن کامل گزارش « پیشی گرفتن از مرحلۀ بعدی بحران کروناویروس» را که توسط مرکز پژوهش های اتاق ایران ترجمه شده است، از اینجا دانلود کنید.