«لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور» دوشنبه گذشته در دستور کار جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرار داشت؛ در نهایت نمایندگان مجلس، با تصویب لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور مقرر کردند که واحد پول ایران از ریال به تومان (برابر با ۱۰۰ قران) تغییر کند.
قرار است که روند تبدیل واحد پولی به صورت تدریجی اجرا شود؛ بر این اساس، در دو سال ترتیبات اجرای این طرح فراهم شده و سه سال نیز دوره گذار خواهد بود که در این دوره هر دو واحد پولی (ریال و تومان) به صورت همزمان اعتبار خواهند داشت.
پیش از این عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی اعلام کرده بود که رفرم پولی 4 سال زمان خواهد برد و توضیح داده بود که «نزدیک به ۹ میلیارد اسکناس در جریان است و سالانه نزدیک به یک میلیارد اسکناس امحا می‌شود که اگر چهار صفر از پول ملی حذف شود تعداد اسکناس‌های در جریان به ۲.۲ میلیارد می‌رسد؛ یعنی با حذف چهار صفر شاهد کاهش حجم اسکناس و هزینه‌های چاپ و همچنین وارد شدن مسکوکات به چرخه پولی کشور خواهیم بود.»
اینکه با اجرای حذف چهارصفر تا چه اندازه می‌توان نتیجه مثبت گرفت و تاثیر روانی این تصمیم در تقویت ارزش پول ملی کشور تا چه اندازه خواهد بود، موضوعی است که از سال گذشته محل بحث صاحب نظران بوده و بارها تاکید شده است که جراحی اقتصاد امری فراتر از حذف چهار صفر بوده و راه حل اساسی برای اقتصاد این است که ابتدا باید نرخ تورم کاهش یابد و ثبات و آرامش به اقتصاد برگردانده شود.
«ثبات در اقتصاد»، «کنترل حجم نقدینگی»، «انضباط مالی در هزینه های جاری کشور» و «اصلاحات ساختاری در نظام پولی و مالی» پیش‌نیازهای حذف صفر از پول ملی است که بارها از سوی صاحب نظران و فعالان اقتصادی به عنوان پیش نیازهای حذف صفر از پول ملی عنوان و تاکید شده است که انجام هر اقدامی جز این موارد ضروری می‌تواند منجر به بروز تورم بیشتر در اقتصاد ایران شود.
به باور حسین سلاح ورزی نایب رئیس اتاق ایران، گفت‌وگو و کار در مورد حذف چهار صفر از پول ملی در شرایط حاضر چیزی شبیه تجویز جراحی زیبایی برای بیمار مبتلا به سرطان است. او در همین زمینه تاکید می‌کند: « در کوتاه‌مدت ، اثر حذف چهار صفر از پول ملی، با گرد شدن قیمت‌ها به سمت بالا، اثر تورمی خواهد بود. اما درمجموع این فعالیت یک کار غیرضروری و نمایشی است که هیچ اثر و ارزش واقعی در اقتصاد کشور ندارد.»
کیوان کاشفی دیگر عضو هیات رئیسه اتاق ایران هم بر این عقیده است که حذف صفر از پول ملی اولویت اقتصاد نیست و دولت کارهای اقتصادی مهم‌تری نسبت به حذف صفر از پول ملی دارد که باید به آنها بپردازد تا با مساعد شدن وضعیت کلان اقتصاد، زمینه برای اصلاحاتی نظیر حذف صفر از پول ملی نیز مهیا شود.
حذف چهار صفر از پول ملی، به مثابه پاک کردن صورت مساله
امرالله امینی عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه نیز در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» با بیان اینکه حذف صفر از پول ملی برای کشورهایی است که انضباط مالی و پولی ندارند، تاکید می‌کند که اولویت اول دولت باید کاهش تورم و ایجاد ثبات در اقتصادی باشد که در طول 40 سال گذشته بارها به دلیل تصمیم‌های غیر کارشناسی دولت ضربه دیده است.
او می‌گوید: «اگر روند تغییرات نرخ ارز را از بعد انقلاب در نظر بگیریم و آن را با امروز مقایسه کنیم، نرخ ارز 1400 برابر شده است.عامل مهمی که منجر به کاهش ارزش پول ملی شده و عمدتا هم به دلیل بی‌کفایتی دولت ها بوده است و الان کار به جایی رسیده که دولت راهکاری جز حذف صفر نمی بیند، اما اینکه چقدر این اقدام کارساز خواهد بود، موضوعی است که با توجه به شرایط فعلی ، به عقیده من، پاک کردن صورت مساله است و از نظر روانی تاثیر چندانی در بلندمدت نخواهد داشت.»
او توضیح می‌دهد: «اینکه در حرف و در حین خرید 14 هزار تومان بشود 14 تومان تغییر در نوع پرداخت و یا درآمد مردم ایجاد نخواهد کرد. از آن مهمتر در کل متغیرهای واقعی اقتصاد تاثیری نخواهد داشت که بخواهیم فکر کنیم با این کار تورم کاهش پیدا خواهد کرد یا ارزش پول ملی بالاتر می‌رود.»
امینی تاکید می‌کند: «دولت در شرایط فعلی باید برنامه و تمرکز خود را در حوزه سیاست‌های پولی متمرکز کند و هدف را رشد واقعی و پایدار تولید قرار دهد. در این زمینه، یکی از کارهایی که باید مورد توجه قرار گیرد، رونق صادرات است؛وقتی صادرات افزایش یابد ارز خودبه‌خود وارد کشور می‌شود. »
الزامات حذف صفر از پول ملی
حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم آلمان‌غربی تجربه شد. پس از آن به ویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این طرف، این سیاست در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درآمده است.
بررسی تاریخچه کشورهای موفق نشان می‌دهد که کشورهای موفق قبل از حذف صفر دست به اصلاحات اقتصادی زده و به ثبات رسیده‌اند ولی کشورهای ناموفق قبل از اجرای این طرح، اصلاحاتی نداشته‌اند که خود عاملی برای بازگشت دوباره صفرها شده است.
در همین رابطه، فریال مستوفی عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در گفت‌وگویی که با «پایگاه خبری اتاق ایران» داشت، با اشاره به موفقیت آلمان و ترکیه در حذف صفر از پول ملی، علت موفقیت این کشورها را دراین امر دانسته که اولویت خود را حذف صفر قرار نداده‌اند، بلکه اول اصلاحات اقتصادی انجام داده و بعد صفرها را حذف کرده‌اند. او در مقابل از کشور بزیل صحبت می کند که این در دوره‌های مختلف زمانی ۱۹ صفر از پول ملی خود حذف کرده‌اند، ولی هر بار در این راه شکست خورده‌اند.
رضا پدیدار دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق ایران هم پیشنهاد می‌دهد که پیش از اجرایی شدن حذف صفر از پول ملی ، ارزش اقتصادی پول ملی با ارزش انتفاعی کالا و خدمات توسط عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان در یک سبد تطبیقی قرار و سپس آن تطبیق در بازار ملی، منطقه و جهانی مورد مقایسه قرار گیرد.
او تاکید می‌کند که ابتدا لازم است که به فونداسیون اقتصادی توجه شود، فونداسیون اقتصادی مثل فونداسیون ساختمان است و اگر آسیب دیده باشد باید برای آن چاره‌ای اساسی اندیشید، البته در یک نظرسنجی ملی و نه شتاب‌زده که امروز از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار صورت می‌گیرد.
حسین سلاح ورزی، کیوان کاشفی و غلامحسین جمیلی از تبعات و الزامات حذف 4 صفر از پول ملی می‌گویند.