28 اردیبهشتماه ( برابر با 18 مه) مصادف است با روز جهانی موزه و میراث فرهنگی که از سوی شورای بین المللی موزه (ICOM)، این عنوان انتخاب و این کمیته هرساله، گزارهای را بهعنوان شعار جهانی موزهها انتخاب و با دعوت از تمامی موزهها در سراسر جهان، فعالان این عرصه را تشویق میکند تا با در نظر گرفتن شعار سال، به طراحی رویدادهای موزهای بپردازند و مخاطبان رو متوجه دغدغهها و رویکردهای موزهها کنند.
در همین ارتباط، «موزهها برای برابری: تنوع و فراگیری» بهعنوان شعار سال ۲۰۲۰ انتخاب و هدف از انتخاب این شعار ، تقویت افزایش تنوع در مؤسسات فرهنگی و کارکنان موزهها و حمایت کردن از ابزارهایی برای تشخیص و غلبه بر تعصبات در آنچه موزهها به نمایش میگذارند و یا داستانهایی که روایت میکنند، اعلامشده است.
برگزاری روز جهانی باهدف افزایش آگاهی عموم درباره این امر است که موزهها ابزاری مهم در تبادل فرهنگی، غنیسازی فرهنگها و توسعه تفاهم،همکاری و صلح بین مردم هستند. تشویق مردم به بازدید رایگان از موزهها در هفته جهانی میراث فرهنگی و موزه، انتخاب موزههای برتر در راستای شعار سال و برگزاری مراسم روز جهانی موزهها از سوی ایکوم ایران، ازجمله اقداماتی بود که هرساله باهدف ایجاد انگیزه در مردم برای بازدید از موزهها انجام میشد که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا این برنامهها بهصورت مجازی صورت میگیرد.
ایکوم ایران همچنین با تأکید بر شعار « موزهها زنده هستند» و با درج هشتگ « موزهها را در خانه ببینیم»، از یک تا سیزدهم فروردین با تهیه جدول پخشی بهصورت زنده بازدید مجازی از موزههای تهران را در سایت آپارات بهعنوان تور مجازی اعلام کرد.
فروپاشی اقتصادی در انتظار مؤسسات فرهنگی
با شیوع ویروس کرونا از بهمنماه سال گذشته و تعطیلی مراکز پرازدحام، موزهها نیز در این شرایط مستثنا نبوده و با تعطیلی موزهها در کشورهای مختلف جهان، زیانهای اقتصادی بزرگ بر این مجموعهها تحمیلشده است. سوای آکسوی رئیس شورای بینالمللی موزهها (ایکوم) هشدار داد که بحران کرونا تعداد زیادی از مؤسسات فرهنگی در جهان را در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار داده است. وی در بیانیه خود از دولت و سرمایهداران خصوصی درخواست کرد تا کمکهای مالی فوری به این صنعت تزریق کنند زیرا وقتی این بحران تمام شود، ما بیش از هر زمان دیگری به موزهها نیاز خواهیم داشت.
بر اساس تحقیقات شبکه موزههای اروپا (Nemo) از ۶۵۰ موزه در ۴۱ کشور ، موزههای واقع در قطبهای گردشگری اروپا بین ۷۵ تا ۸۰ درصد از درآمد خود را ازدستدادهاند. این شبکه با پیشبینی آنکه محدودیتهای مسافرتی در جهان احتمالاً در تابستان، که زمان اوج سفر است، نیز ادامه خواهد یافت، اینطور نتیجهگیری کرده است که هیچ مسیر سریع و کوتاهی برای بازگشتن به وضع عادی وجود ندارد.
طبق اعلام اداره کل موزههای کشور نیز، درآمد ۲۵۶ موزه و محوطه تاریخی وابسته به وزارت میراث فرهنگی در سال ۹۹ حدود ۲۴۰ میلیارد تومان بود که تاکنون ۸۰ میلیارد تومان از این درآمد در مدت سه ماه ازدسترفته است. کرونا همچنین خسارت 20میلیارد تومانی تنها در حوزه حفظ و احیای بناهای تاریخی تا ابتدای اردیبهشتماه برجای گذاشت و 10 تا 14 هزار استاد کار مرمت و کارگران شاغل در کارگاههای مرمت آثار تاریخی در بیم از دست دادن شغل خود برای همیشه هستند.
ضرورت حمایت مالی برای نجات موزهها
چهاردهم فروردین، ایکوم جهانی به عنوان نماینده موزهها در سطح بینالمللی، از سیاستگذاران و تصمیمگیرندگان کشورها درخواست کرد تا با اختصاص بودجهای حمایتی برای نجات موزهها، کمک کنند آنها مأموریتشان را در رساندن خدمات مهم و حیاتی برای نسلهای آینده ادامه دهند و با تخصیص بودجهی امدادی به موزهها در زمان شیوع کرونا از آنها حمایت کنند.
همتای این شورای بینالمللی در ایران، احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزههای ایران (ایکوم)، نخستین راهکارهای حمایتی برای این فعالان را طراحی و ایجاد صندوق حمایتی، بخشودگی و تأخیر در پرداخت هزینه اجاره مکان و همچنین معافیت مالیات و عوارض مترتب بر اینگونه مشاغل میداند و توضیح میدهد که در ایجاد صندوق حمایت از این قشر میتوان از همیاری مراکزی استفاده کرد که از منابع و امکانات بیشتر و مناسبتر برخوردار هستند و در حقیقت بهنوعی از مساعی ملی در تقسیم شایسته منابع در اختیار بخشهای مختلف برای پشتیبانی از موزهداران استفاده کرد.
ضرورت حمایت مالی از موزههای خصوصی از دیگر نکاتی است که او در آستانه روز جهانی موزهها، خواستار توجه به آن است. چراکه در بخش دولتی و عمومی، دستگاههای دولتی به عنوان کمک به بخشی از کادر خود از موزهها و موزهداران خود حمایت میکنند، اما این موزههای کوچک و خصوصی هستند که با بحران اقتصادی درگیر و معلوم نیست که بتوانند از پس آن برآیند.