آخرین روز تیرماه، غلامحسین جمیلی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران در نشستی با حضور نمایندگان تعدادی از شرکت‌های بزرگ دولتی از برنامه‌ریزی معاونت امور بین‌الملل اتاق ایران برای راه‌اندازی دفتر تجاری در چین با محوریت اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین و همکاری شرکت‌های بزرگ دولتی خبر داد.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» درباره جزئیات این موضوع می‌گوید: اتاق‌های مشترک بازرگانی با هدف تسریع و کارگشایی همکاری اقتصادی بین دو کشور تاسیس می‌شوند، اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین هم از این قاعده مستثنی نیست. برای شروع همکاری اقتصادی و تاسیس دفاتر تجاری، آنچه در هیات رئیسه اتاق ایران تاکید شده تعیین کشورهای هدف از میان کشورهای منطقه و همچنین کشور چین است. مقدمات این کار انجام شده و البته الان هم زمان خیلی خوبی برای انجام کار است.
حریری ادامه می‌دهد: از آنجایی که به دلیل شیوع ویروس کرونا محدودیت در رفت‌وآمد میان کشورها وجود دارد، می‌توان از این فرصت استفاده کرد تا طرح اولیه و مقدماتی برای همکاری را آماده کرد؛ تا در زمان رفع محدودیت بتوانیم این طرح را در کشورهای مختلف هدف پیگیری کنیم.
حریری ادامه می‌دهد: همیشه بخش خصوصی از اینکه چرا در رایزنی‌های اقتصادی نقش پررنگی ندارد، انتقاد می‌کند؛ با آماده کردن طرح‌های جامع همکاری می‌توانیم نقش‌آفرینی کنیم. در این صورت هر دولت با هر اندیشه‌ای با بخش خصوصی همکاری می‌کند.
حریری درباره لزوم تاسیس دفاتر تجاری و اینکه آیا ایران قبلا چنین تجربه‌ای را ایران داشته یا خیر؟ پاسخ می‌دهد: ما قبلا چنین سابقه‌ای را نداشته‌ایم؛ در چین بین سال‌های 2009 تا 2013 اتاق ایران و چین دفاتر نمایندگی در شهر شانگهای داشت؛ اما از آنجایی که محل تامین هزینه‌ها و درآمدها مشخص نبود، مشکلاتی پیش آمد و به دلیل تحریم بانکی و مقررات سختگیرانه برای داشتن دفاتر تجاری در کشور دیگر، فعالیت دفتر معلق شد. بعد از آن به قصه برجام رسیدیم و همه اینها فراموش شد و خیلی‌ها از خاطر بردند که روی دفاتر تجاری و واردات بهینه کار کنند.
به گفته حریری با نقض یک‌طرفه برجام از طرف آمریکا و بازگشت تحریم‌ها، بار دیگر باعث شد تا دولت در یک سال گذشته روی اصول همکاری با بخش خصوصی تمرکز کند. در ستاد اقتصاد مقاومتی این ماموریت به اتاق ایران داده شده تا دفاتر تجاری را در خارج از کشور راه‌اندازی کنند. از طرفی اتاق ایران و چین سابقه چندین ساله داشته و چین اولین جایی است که به طور عملی می‌توان روی آن کار کرد.
او ادامه می‌دهد: البته در سوریه هم دفتر تجاری خریداری شده است؛ اما مدل سوریه با مدل عراق و افغانستان و چین متفاوت است و هر کدام مشخصه های خود را دارند و هر کدام می‌توانند در حوزه یا جنبه‌ای بخصوص کار کنند. البته از نظر مطالعاتی کارهایی خوبی انجام شده و امیدواریم روی این تجربه موفق باشیم.
حریری در پاسخ به چیستی کارهای مقدماتی می‌گوید: ما در اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین طرحی با عنوان «پروژه ملی توسعه صادرات غیرنفتی» را دنبال می‌کنیم؛ بر همین اساس یکی از کارها تاسیس مرکز یا دفتر تجاری در چین است که با کمک تولیدکننده‌ها و صادرکننده‌ها بتوانیم آنجا را به شکل نمایشگاه دایمی از محصولات ایرانی در آوریم و با حضور در این نمایشگاه به صورت مستمر بتوانیم از تمام فضاها و امکان‌های تجاری-نمایشگاهی بهره بگیریم. پروژه توسعه صادرات غیرنفتی به چین یکی از اولویت های بخش خصوصی است.
آیا قرار است دفتر تجاری ایران در چین در شانگهای برگزار شود؟ حریری پاسخ می‌دهد ما در شانگهای قبلا دفتر تجاری داشتیم و می‌توانیم از این محل استفاده کنیم. البته شانگهای یکی از مراکز عمده تجاری کشور چین است؛ اگرچه پکن پایتخت سیاسی چین است ولی نبض تجارت در شانگهای زده می‌شود؛ ما باید از این فرصت بهره بگیریم. البته باید کار را از جایی شروع کنیم و شانگهای به لحاظ جغرافیایی در میانه شرق چین قرار دارد و کل توجه تجار دنیا به این شهر است.
او درباره دفاتر تجاری در سوریه، افغانستان و عراق از الگوهای متفاوت تجاری می‌گوید و درباره جزئیات این تفاوت تاکید می‌کند که باید به شرایط بازار و اهداف ایران در بازارهای مختلف توجه شود. ما به افغانستان و عراق محصولات مصرفی صادر می‌کنیم ولی بخش عمده کالاهای صادر شده به چین مواد اولیه است. برای تغییر این پارادایم‌ها و اجرای برنامه خاص در هر کشور موقعیتف جغرافیا و نیاز هر کشوری برنامه‌ریزی کرد.
او ادامه می‌دهد: بازار چین شرایط خاص خود را دارد؛ ما از این بازار دو انتظار عمده داریم؛ اول اینکه محصولات صادر شده به چین جای توسعه کمی بالایی دارد؛ در حوزه‌هایی از بازار هم فعال وارد نشده‌ایم. بازار چین بازار اولین کشور مصرفی دنیاست؛ چین بزرگترین واردکننده دنیاست. جمعیت یک میلیارد و چهارصد میلیون نفری چین قابل مقایسه با بازار عراق و افغانستان نیست. اهداف ما در هر کشوری متفاوت از کشور دیگری باشد و باید براساس آن کشور برنامه‌ریزی مناسب انجام شود. دفاتر و مراکز تجاری و نمایشگاه‌های دایمی در هر کشور با شیوه خاص خود باید دایر شود.
به نظر می‌رسد بخش خصوصی ایران به دلیل صادرات کالاهای مصرفی به بازار عراق و افغانستان می‌تواند فعالتر باشد؛ اما ممکن است در صادرات مواد اولیه به چین دولت و بنگاه‌های خصولتی ابتکار عمل بیشتری داشته باشند. رئیس اتاق مشترک ایران و چین درباره چگونگی مدل همکاری بین دولت، شرکت‌های عمومی غیردولتی دولتی و بخش خصوصی پاسخ می‌دهد: ما به عنوان اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین روی پتانسیل‌های موجود اقتصادی کار می‌کنیم. در پروژه ملی توسعه صادرات به چین، پررنگ شدن نقش بخش خصوصی و اندازه کالاهای غیرمواد اولیه است. ما در این هدف‌گذاری به بازار مصرفی چین توجه داریم. باید به همه ظرفیت‌ها توجه کنیم و ظرفیت بالقوه را به توان بالفعل بدل کنیم.
حریری درباره همکاری 25 ساله ایران و چین و تاثیر آن بر روند همکاری بخش خصوصی با چین می‌گوید: البته همکاری 25 ایران و چین بیشتر هیاهوی رسانه‌ای است. آنچه به عنوان راهبرد همکاری بین ایران و چین دیده می‌شود، بخشی عمده‌ای که همیشه باید مطرح شود این است توسعه روابط بازرگانی دو کشور ایران و چین در اولویت باشد. در اینجا باید به نقش پررنگ بخش خصوصی تاکید شود.
او تاکید می‌کند: باید نقش بخش خصوصی به عنوان پتانسیل که هنوز ظرفیت همکاری بالایی دارد مطرح شود؛ هم دولت ایران و هم دولت چین موافقت کلی روی این مسئله اعلام کرده‌اند، اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در همه کمیسیون‌های مشترک خود روی این اصل توجه و تاکید داشته است.
تاسیس دفتر تجاری ایران و چین چه زمانی راه‌اندازی می‌شود و چقدر مسائل واقعی اقتصادی مثل تحریم‌ها مورد توجه قرار گرفته است؟ حریری پاسخ می‌دهد: تحریم تاثیری در بازگشایی این دفاتر تجاری ندارد. شاید برخی فکر کنند این دفاتر برای دور زدن تحریم‌ها باشد ولی نگاه ما این است که در توسعه روابط اقتصادی، تحریم ممکن است باعث مشکلاتی شود ولی تنها چیزی که می‌تواند این برنامه را به تاخیر اندازه اندازد، نبود رفت و آمد عادی میان دو کشور یا کشورها به دلیل شیوع ویروس کرونا بزرگترین مشکل امروز است و این مهمترین مانع برای راه‌اندازی دفاتر تجاری است.
او تصریح می‌کتد: از نظر اجرایی تقریبا خیلی از کارها انجام شده است. برای اجرا طرح درباره نحوه مشارکت شرکت‌های بزرگ در حال مذاکره هستیم. اینها کار خیلی زمان‌بری نیست. تنها نگرانی ما این است که در فصل پاییز وضعیت بیماری کروناویروی چگونه خواهد بود؟ این مجهول ممکن است راه‌اندازی دفتر تجاری را به تاخیر اندازد؛ اما هدف‌گذاری ما راه‌اندازی این دفتر در آخر سال میلادی است. البته اتاق ایران به بازگشایی اتاق عراق و سوریه هم در این بازه زمانی تاکید دارد.
حریری درباره نحوه همکاری شرکت‌های بزرگ با بخش خصوصی در راه‌اندازی دفتر تجاری در چین می‌گوید: در فاز اول دفتر تجاری ایران و چین بازگشایی خواهد شد تا به شرکت‌های ایران برای صادرات به بازار چین خدمات دهد. همچنین واردات ماشین‌آلات و اقلام مورد نیاز هم جز اهداف اولیه است. در فاز دوم موضوع اصلی جذب شرکت‌های چینی و ارائه خدمات به شرکت‌های چینی از طریق اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین است. آنچه ما در حوزه مسئولیت خود داریم با معاونت امور بین‌الملل اتاق ایران هماهنگ کار می‌کنیم تا به بخش خصوصی ایران و شرکای چینی خود خدمات ارائه دهیم.