شاخص کل بورس از روز بیستم مرداد تا روز گذشته 16.9 درصد کاهش یافته است، هرچند این میزان افت نسبت به 236 درصد رشد بازار از ابتدای سال رقم ناچیزی است، ولی اتفاقاتی که طی این روزها در بازار سهام افتاده است سهامداران، بخصوص سهامداران تازه‌وارد را نگران کرده است. در چنین شرایطی اگر افت ادامه داشته باشد، نقدینگی که طی پنج ماهه سال 1399 وارد بازار سرمایه شده چه واکنشی نشان خواهد داد؟ آیا راه بازارهای موازی و رقیب را می‌گیرد؟
حسین سلیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» می‌گوید: طبق اعلام رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از ابتدای امسال تا پایان مردادماه، 110 هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب بازار سهام ایران شده است که مقایسه آن با مجموع 35 هزار میلیارد تومانی که در کل سال گذشته وارد این بازار شده نشان از جهش قابل توجه در جذب نقدینگی توسط بورس است. اما باید به این نکته توجه کرد که شاخص یعنی بازی کردن با عدد و رقم به دلایل سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی؛ پس این عدد همیشه روبه رشد نخواهد بود و در زمان‌های مختلف بخصوص در دوره بحران بالا و پایین خواهد شد.
سلیمی می‌گوید: مسئله اصلی در بورس این است که شاخص بورس نسبت به بقیه اجرای بازار مالی پایین نگه داشته می‌شد ولی از سال گذشته شروع به اصلاح کرده و می‌خواهد عقب‌ماندگی خود را جبران کند و برای همین از شاخص 14 هزار به بالای دومیلیون رسیده است.
سلیمی در پاسخ به این پرسش که در صورت ادامه افت شاخص، بازارها چه مسیری خواهند رفت؟ می‌گوید: اگر این کاهش ادامه داشته باشد، معلوم نیست خطراتی که برای تازه‌وارده‌ها ایجاد می‌شود چه تاثیری در تصمیم آنها خواهد گذاشت. در چند ماه گذشته حدود 15 میلیون کد جدید بورسی داده شده است؛ این افراد دارایی‌های سرمایه‌ای مثل طلاف ماشین و حتی مسکن و پول نقد خود را وارد بورس کرده‌اند. اما همین افراد از وقتی وارد بورس شده‌اند مدام رشد مثبت را تجربه کرده‌اند و تحمل افت شاخص‌ها را ندارند.
به گفته سلیمی وحشت تازه واردهای بورس سبب تشکیل صف فروش و عرضه سهام می‌شود. البته خروج رقم‌های کوچک تاثیری در شاخص ندارد. مسیر نقدینگی این‌ها حتماً به سمت بازارهای مالی و سپرده‌های بانکی کج خواهد شد؛ چراکه این افراد تحمل ریسک ندارند و با خروجان از بورس شاهد رشد سپرده‌ها خواهیم بود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ادامه می‌دهد: در صورتی که شرایط به گونه‌ای پیش رود که بازار سهام جذابیت‌های خود را برای سرمایه‌گذاران از دست بدهد و این موضوع باعث خروج تدریجی نقدینگی از این بازار شود، به طور قطع شاهد آثار و تبعات منفی قابل‌توجهی در سایر بازارها خواهیم بود. چراکه نقدینگی سرگردانی که در دست مردم است به طور طبیعی باید میان بازارهای ارز، طلا، خودرو، مسکن، سپرده بانکی و سهام، یکی را انتخاب کند. رقم‌های درشت می‌توانند به بازار مسکن، ارز و طلا وارد شوند اما متاسفانه این بازارهای موازی هم مشکلاتی دارد.
او تصریح می‌کند: رشد بازار مسکن رشد بسیار عجیب و غریبی بوده و خیلی از افراد توان ورود به این بازار را از دست داده‌اند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ادامه می‌دهد: از سوی دیگر در بازار مسکن علاوه براینکه نقدشوندگی بازارهایی مانند ارز، طلا و سهام را ندارد، ورود به آن به نقدینگی بالایی نیاز دارد که از عهده سرمایه‌گذاران خرد خارج است.
به گفته سلیمی بازار ارز و طلا هم داوطلب جدی ندارد؛ الان با ارز کاری نمی‌شود کرد؛ مصرف کردن دلار در حال حاضر به دلیل محدودیت واردات دشوار است. اگرچه چشم‌انداز روشنی از صعود نرخ ارز و به‌دنبال آن طلا وجود دارد، ابزارهای مالیاتی یکی از موانع اصلی برای ورود به این بازارهاست.
از طرفی خرید ارز و طلا نیازمند ارائه کارت ملی است که تمام اطلاعات خریدار در سیستم‌های تعریف شده ثبت می‌شود. در بازار خودرو نیز به‌دلیل محدودیت‌های تولید بازار سفته بازی اشباع شده است و بازار در رکود به سرمی برد.
سلیمی تاکید می‌کند: بازار پول و سپرده‌های بانکی مسیر جایگزین سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز و سپرده‌های کوچک و متوسط خواهد بود. سپرده‌گذاری در بانک‌ها نرخ سود ثابت و مطمئنی دارد و سرمایه‌گذاران کوچک آن مسیر را درنهایت انتخاب خواهند کرد.
او تصریح می‌کند: البته در شرایط فعلی نشانه جدی از خروج نقدینگی از بورس مشاهده نمی‌شود. هرچند در این مدت ارزش بازار بورس کاهش قابل‌توجهی پیدا کرده است اما به معنای خروج پول از بازار نیست چراکه به ازای هر فروش سهام خریدی انجام می‌شود و تنها منشأ سرمایه تغییر می‌کند.
به گفته سلیمی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بورس در کوتاه‌مدت به مدار عادی خود بازگردد. بنابراین سهامداران بخصوص حرفه‌ای‌ها با این نوع نوسانات آشنا هستند و حتی از این فرصت برای سودآوری و خرید سهم‌هایی که افت قیمت داشته استفاده می‌کنند. اما حتماً تازه‌واردها رفتارهای هیجانی و التهاب‌آوری در پیش می‌گیرند.