کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران با حضور اعضای کمیسیون، نمایندگان تشکل‌های طیور و جمعی از فعالان بخش خصوصی به‌منظور بررسی مشکلات موجود در موضوع و مسائل مرغ و تخم‌مرغ تشکیل جلسه داد. در ابتدای نشست کاوه زرگران، رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران از وضعیت امروز صنعت مرغداری و مشکلات آن گفت. بعد از آن اشرف مرتضایی گزارشی از بازار نهاده‌ها و محصولات دامی و چالش‌های آن ارائه داد.
او در بخشی از گزارش گفت که در پنج ماه نخست سال 1399، واردات کنجاله سویا و جو نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزنی 61 و 32 درصد کاهش داشته است.
مرتضایی در این گزارش تحولات بازار ذرت، جوف کنجاله، کنجاله سویه را بررسی کرد. او دلیل این وضعیت در بازار را تخصیص نامناسب ارز، تشدیدی تحریم‌ها و افزایش هزینه واردات، افزایش قیمت جهانی نهاده‌ها، قیمت‌گذاری دستوری نهاده‌ها و تولیدات دامی، محدودیت‌ها و ممنوعیت تجاری، عدم دسترسی به‌موقع به نهاده‌های دامی، از بین رفتن گله‌های مولد، کاهش تولیدات دامی کاهش قدرت خرید خانوار و رکورد و تورم داخلی عنوان کرد.
موضوع گزارش بعدی «چالش‌های تأمین نهاده‌های اصلی و قیمت‌گذاری در صنعت طیور» است؛ سید فرزاد طلاکش، دبیر انجمن ملی طیور ایران گفت: بررسی آمار مجموع واردات اقلام نهاده‌های دامی از ابتدای سال 1399 تا بیست‌ویکم شهریورماه نشان می‌دهد که براساس جمعیت مرغ موجود در کشور نیاز استاندارد صنعت طیور به سه میلیون و 22 هزار و 182 نهاده ذرت و یک‌میلیون و 331 هزار و 406 تن کنجاله سویا نیاز است.
اما تعادل در واردات و نیاز صنعت وجود ندارد؛ اگرچه گفته می‌شود حدود 4 میلیون و 600 هزار تن ذرت وارد کشور شده ولی نیاز به این نهاده حدود 3 میلیون تن است؛ در اردیبهشت و ماه و تیرماه بیشتر از یک‌میلیون تن وارد شده است. همچنین از مهرماه 1398 تا مهرماه 1399 قیمت کنجاله سویا بیش از 17 برابر افزایش‌یافته؛ قیمت هر کیلو کنجاله سویای وارداتی از کمتر از 500 تومان به بیش از 8500 تومان رسیده است.
بعد از آن فعالان بخش خصوصی درباره این آمار اعلام کردند که قیمت نهایی در دست مصرف‌کننده بیش از 13 هزار 500 تومان است.
در بخش کنجاله سویا نیاز این حوزه یک‌میلیون و 331 هزار تن است که 415 هزار تن به‌صورت کنجاله سویا و 898 هزار 734 تن به‌صورت دانه سویا وارد شده، کنجاله حاصل از دانه سویا هم حدود 493 هزار تن بوده است. باید عدد بیشتر از این باشد، تا کمبودی در کنجاله سویا نداشته باشیم ولی این‌گونه نیست.
آمارها نشان می‌دهد که واردات انجام‌شده است ولی نهاده دامی با قیمت بیش از 13 هزار تومان به دست مصرف‌کننده رسیده است؛ آن بخشی از سویا که به دست مصرف‌کننده نرسیده، کجاست؟
به گفته طلاکش بخشی از این محصول موردنیاز از چرخه نامتعادل به دست مرغدار رسیده است؛ همتی می‌گوید من بالای 90 درصد ارز واردات را تأمین کرده‌ام اگر سر جای خود ننشسته تقصیر من نیست. الآن باید بگویند مشکل کجاست؟ چرا آمار و رفتار باهم متفاوت است؟ آیا پشتیبانی سهل‌انگاری کرده؟ چه کسی می‌خواهد صنعت مرغ و تخم‌مرغ را وارد چالش کند؟ باید نیاز صنعت و واردات متناسب بود و دقیقاً به دست مرغدار برسد.
طلاکش ادامه داد: گزارش بازرگانی واردات اقلام نهاده‌ای از ابتدای سال تا 21 شهریورماه نسبت به مدت مشابه در سال 1397 نشان می‌دهد که ثبت سفارش دانه‌های روغنی 190 درصد، تخصیص ارز 24 درصد، تأمین ارز منفی 18 درصد و ترخیص وزنی منفی 30 درصد است. این وضعیت در کنجاله سویه 40 درصد ثبت سفارش، 7 درصد تخصیص ارز، 9 درصد تأمین ارز و منفی 63 درصد ترخیص وزنی بوده است؛ همچنین در بخش ذرت ثبت سفارش منفی 19 درصد، تخصیص ارز مثبت 25 درصد، تأمین ارز 4 درصد و ترخیص وزنی 16 درصد بوده است.
او تصریح کرد: ثبت سفارش مهم نیست، تأمین ارز نهاده مهم است، در ترخیص وزنی ارز داده‌شده کالا سر جای خود ننشسته است.
به گفته طلاکش هزینه خانوار از سال 1390 تا 1398 نسبت هزینه خوراکی به هزینه کل تغییر معناداری نداشته است. نرخ هر کیلو تخم‌مرغ در صورت آزادسازی برای مصرف‌کننده در نیمه دوم سال 99 به‌طور متوسط 286000 ریال خواهد بود. نرخ هر کیلو تخم‌مرغ برای مصرف‌کننده در سال 98 به‌طور متوسط 81800 ریال بوده است. میانگین خانوار برای 4 دهک اول 4 و برای سایرین 4.3 نفر محاسبه‌شده است.
طلاکش تصریح کرد: که مشکل اصلی این حوزه در چند نرخی بودن ارز است و اگر دولت نرخ ارز را آزاد کند، از این محل حدود 80 هزار میلیارد تومان درآمد خواهد داشت که می‌تواند آن را در حوزه صنعت، واردات و پنج دهک پایین جامعه با دادن کارت پروتئین هزینه کند. دولت باید از تولید حمایت کند و درنهایت می‌تواند به 33 میلیون نفر از دهک‌های پایین جامعه یارانه دهد.
طلاکش درباره چالش آینده تخم‌مرغ می‌گوید: حذف گله‌های نزدیک پایان دوره به دلیل قیمت تمام‌شده بالا و نرخ فروش پایین تخم‌مرغ با حکم دستوری؛ تهدید مجدد آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و تلفات اجتناب‌ناپذیر در گله‌های مرغ تخم‌گذار؛ توسعه صادرات غیرمجاز مرغ و تخم‌مرغ از کشور به دلیل بالا بودن نرخ دلار (تخم‌مرغ 1 دلار و مرغ 93 سنت)
در ادامه نشست فعالان این حوزه از نرخ‌گذاری دستوری، از وضعیت بسته‌بندی‌ها و آنفولانزای مرغی گفتند. یکی از فعالان حوزه طیور گفتند که باید دولت از بسته‌بندی تخم‌مرغ حمایت کند، این در هزینه تمام‌شده تخم‌مرغ تأثیر چندانی ندارد ولی در حفظ سلامت مصرف‌کننده‌ها بسیار اثرگذار است.
یکی دیگر از فعالان بخش خصوصی درباره تهدید آنفولانزا در ماه‌های پیش رو گفتند و اینکه باید تمهیدی جدی برای این حوزه اندیشیده شود.