تولید در تنگنای تأمین مواد اولیه

مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق ایران، شاخص شامخ کل اقتصاد در شهریور 1399 را 46.86 واحد اعلام کرد که بهبود نسبت به ماه قبل 0.43 واحد معادل 0.93 درصد بهبود نشان می‌دهد؛ اما بررسی زیرشاخص‌های شامخ حاکی از این است که حتی باوجوداین بهبود اندک، مشکلات قبلی تولید به‌خصوص در مورد موجودی مواد اولیه و لوازم خریداری شده بدتر شده است.

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ از مهرماه 1397 توسط مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق ایران محاسبه و منتشر می‌شود. در شهریور امسال، دوازدهمین دوره شامخ کل اقتصاد و بیست و چهارمین دوره شامخ بخش صنعت از سوی این مرکز منتشر شده که نشان می‌دهد به‌جز بخش صنعت، وضعیت مابقی بخش‌های اقتصادی تفاوت چندانی نکرده است.

 در گزارش شامخ شهریور 1399، رقم شامخ کل اقتصاد 46.86 واحد اعلام شده که نسبت به ماه قبل 0.43 واحد معادل 0.92 درصد بهبود یافته؛ اما شامخ بخش صنعت نسبت به ماه قبل اختلاف بیشتری داشته و 6.47 واحد معادل 13.4 درصد افزایش یافته است.

شاخص مدیران خرید کل اقتصاد

طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در شهریورماه 46.86 محاسبه شده است که نسبت به مردادماه (46.43) تغییر چندانی نداشته است.

بنگاه‌های اقتصادی که در طرح شامخ شرکت کرده‌اند، در شهریورماه، هر 5 زیرشاخص: میزان فعالیت‌های کسب‌وکار (48.98)، میزان سفارشات جدید مشتریان (46.93)، سرعت انجام و تحویل سفارش (48.50)، موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده (35.64) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (48.46) را کمتر از 50 ارزیابی کرده‌اند.

میزان فعالیت‌های کسب‌وکار (48.98) در تابستان روند ثابت و رکودی داشته است. این شاخص نسبت به مردادماه (47.58) اندکی افزایش داشته است؛ اما همچنان رکود فعالیت‌های کسب‌وکار در کل اقتصاد را نشان می‌دهد که به دلیل کاهش موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده نسبت به مردادماه (40.24) است.

میزان سفارشات جدید مشتریان در شهریورماه 46.93 محاسبه شده است. همچنین میزان فروش کالاها یا خدمات در شهریورماه (46.20) نسبت به مردادماه (43.45) افزایش داشته است که مولد افزایش میزان سفارشات است.

سرعت انجام و تحویل سفارش در شهریورماه عدد 48.50 محاسبه شده است که نسبت به مردادماه (53.28) کاهش داشته است که دلیل آن، کاهش موجودی مواد اولیه در شهریورماه (35.64) بوده است. این کاهش در بخش‌های مختلف اقتصاد قابل مشاهده است.

قیمت محصولات تولید شده یا خدمات ارائه شده (72.33) همچنان افزایش قیمت فروش را بیشتر از ماه قبل نشان می‌دهد. این در حالی است که شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (88.75) همچنان مقدار زیادی دارد.

شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی برای مهرماه (44.51) نسبت به شهریور (51.55) کاهش داشته است که به دلیل کاهش موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای معوق در شهریورماه (41.56) دور از انتظار نیست.

شاخص مدیران خرید در بخش صنعت

بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده، شاخص مدیران خرید صنعت در شهریورماه، 54.53 محاسبه شده است که نسبت به ماه قبل (48.06) بالغ‌بر 6.47 واحد معادل 13.4 درصد افزایش یافته است.

ازجمله زیرشاخص‌های مؤثر در افزایش شامخ بخش صنعت، می‌توان به افزایش مقدار تولید محصولات (56.17)، میزان سفارشات جدید مشتریان (57.48)، سرعت انجام و تحویل سفارش (56.72) و میزان استخدام (53.17) نسبت به مردادماه، اشاره کرد.

همچنین مقدار تولید در شهریورماه (56.17) نسبت به مردادماه (46.23) افزایش داشته‌است، که باعث افزایش میزان فروش محصولات به مشتریان (55.38) شده است.

نکته قابل‌توجه اینکه، زیرشاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده که از مهرماه سال 1397، همواره مقدار کمتر از 50 را به خود اختصاص داده، در شهریور امسال به 41.01 رسیده و نسبت به مردادماه کاهش داشته است.

قیمت خرید مواد اولیه (93.08) در شهریور، همچنان افزایش بی‌رویه در قیمت مواد اولیه را نشان می‌دهد، به دلیل کمبود و عدم تأمین ارز موردنیاز بنگاه‌ها از سوی بانک مرکزی و همچنین مشکلات ناشی از ناهماهنگی بورس کالا با صنایع بالادستی نظیر پتروشیمی‌ها در نظارت و تخصیص درست مواد اولیه، در برخی از صنایع، تولیدکنندگان واقعی مجبورند مواد اولیه موردنیاز خود را به‌سختی و در قیمت‌های بسیار بالا تأمین کنند.

قیمت محصولات تولیدشده در شهریورماه عدد 70.80 محاسبه شده است که نسبت به مردادماه (66.01) افزایش داشته است.

انتظارات تولید برای مهرماه (52.28) نسبت به شهریورماه (58.62) کمتر اما مثبت، پیش‌بینی شده است که نشان‌دهنده وضعیت رونق نسبی خواهد بود.

شامخ اقتصاد جهانی

بازگشت بخش صنعت در اقتصاد جهانی در ماه سپتامبر هم ادامه یافته است. تولید و سفارشات جدید برای سومین ماه پیاپی افزایش یافته‌اند درحالی‌که سفارش برای صادرات جدید برای اولین بار طی دو سال اخیر افزایش داشته‌است. گزارش JPMorgan از PMI ترکیبی در کل دنیا طی 25 ماه گذشته به بیشترین مقدار خود افزایش یافته است و در سپتامبر 52.3 شده است درحالی‌که این رقم در ماه آگوست 51.8 بوده است. شاخص‌های اصلی PMI در سه ماه اخیر سیگنال افزایشی را نشان داده‌اند و طی آخرین نظرسنجی در بین 29 کشور که داده‌های PMI آن‌ها در دسترس بوده است 21 کشور افزایش را به ثبت رسانده‌اند.

بر اساس گزارش ماه سپتامبر مؤسسه IHS از نتایج PMI بخش صنعت در منطقه یورو، سیگنال افزایش در رشد صنایع در ماه سپتامبر وجود دارد و شاخص برای این ماه 53.7 به‌دست‌آمده است که نسبت به ماه قبل (51.7) افزایش داشته است. علاوه بر این، ماه سپتامبر بیشترین رشد طی دو سال اخیر و بهبود در شرایط عملکرد را به ثبت رسانده است. سفارشات جدید و تولید با حمایت و تقویت صادرات به‌شدت افزایش داشته‌اند و رشد منطقه ناشی از بازگشت و تقویت بخش صنعت در آلمان است.

گزارش و جداول مربوط به شاخص مدیران خرید (شامخ) در شهریور 1399 را اینجا دریافت کنید.