موضوع نشست اخیر کمیسیون تخصصی بازار پول و سرمایه اتاق ایران بررسی وضعیت امروز بورس؛ فرصت‌ها و تهدیدها بود. در ابتدای این نشست محسن حاجی‌بابا از مشکلات بورس گفت: از زمانی که کمیته بورس در کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران تشکیل‌شده، اتفاق‌های حوزه بورس را با دقت رصد می‌کنیم.
حاجی‌بابا گفت: در حال حاضر 9 میلیون نفر در بورس فعال هستند و این برای آینده بازار سرمایه خطرناک است؛ چون این حضور با سقوط بورس تبعات سختی خواهد داشت. در این شرایط دولت به تزریق منابع مالی در بورس، بازارگردان‌ها تاکید می‌کند که همه این‌ها مورد نقد جدی است.
بورس فرصتی برای اقتصاد و مردم است
محمدحسن ابراهیمی، معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران در ادامه نشست گفت: بازار سرمایه برای قشر خاصی تعریف‌نشده است؛ همه مردم حق‌دارند در این بازار شرکت کنند و این فرصتی برای بازار سرمایه و مردم است. الآن 11 میلیون کد بورسی فعال و با سهام عدالت 50 میلیون کد بورسی داریم که این فرصتی برای اقتصاد است. همه مردم فرصت سرمایه‌گذاری در مسکن و خودرو ندارند و ورود به بازار ارز در شرایط تحریم خیانت به مملکت است و به تقاضا دامن می‌زند و به اقتصاد کشور آسیب جدی می‌زند.
ابراهیمی ادامه داد: ما هم با فروش دارایی مورد استفاده مردم برای ورود به بورس موافق نیستیم ولی باید فرصت سرمایه‌گذاری برای همه مردم باشد. بازار سرمایه فرصت سرمایه‌گذاری است، بازدهی بازار سرمایه نسبت به همه بازارها بیشتر بوده است؛ افراد نباید دید کوتاه‌مدت به بازارها داشته باشند. اول فروردین شاخص 512 هزار بود، و الآن 1500 است و این به معنای سه برابر شدن است. معلوم است که برخی سهامداران سرمایه شان سه برابر شده است.
به گفته معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار اگر مردم به هشدارها توجه می‌کردند و به بازار سرمایه ورود نمی‌کردند بخشی از سرمایه خود را از دست می‌دادند؛ بازدهی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها بیشتر بوده است اما کسی که به بازار سرمایه وارد می‌شود باید حتماً آموزش ببینند و این را کارگزاری‌ها، سازمان بورس، رسانه‌ها و صداوسیما می توانند در کنار یکدیگر انجام دهند که البته در حال انجام است.
ابراهیمی تصریح کرد: دولت حدود 100 هزار میلیارد تومان از اول سال اوراق منتشر کرده است؛ ما در شرایط نرمال اقتصادی نیستیم و در شرایط تحریم بایستی از همه توان برای تأمین مالی استفاده کرد. شرکتهای تأمین سرمایه تا 25 درصد تأمین مالی شده و این عدد خوبی نیست. 25 هزار میلیارد تومان شرکتها تأمین مالی کرده‌اند و 30 هزار میلیارد تومان عرضه سهام دولتی بوده است و دارایی صندوق‌ها 160 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.
او ادامه داد: بازارگردانی روش مترقی است و وزارت اقتصاد و دارایی هم می‌خواهد از این روش استفاده کند و اگر سهام شرکتی بی‌رویه افزایش داشته، مقصر آن سهامداران آن است نه سازمان بورس. البته در برخی از جاها بازارگردان‌ها می‌تواند نظمی به بازار بدهند. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران هم باید راهکار ارائه دهد. بطور مثال در بحث قیمت‌گذاری فولاد اتاق ایران چه موضعی گرفته است؟ متولی این کار شما هستید و باید اعلام موضع هستید.
حاجی‌بابا در ادامه گفت: بورس مسلماً فرصتی است که اگر درست استفاده نشود و به‌صورت حبابی و کاذب در اختیار باشد تأثیر بسیار منفی خواهد داشت؛ ما باید راهی پیدا کنیم که 11 میلیون نفر سرخورده نشوند. 90 درصد مردم در بورس دنبال سود سریع و سنگین هستند و این به دلیل تشویق‌های بدون پایه و اساس تصمیم‌گیران است. چرا بورس به دو میلیون و 1.5 میلیون ریزش کرد که قطعاً پایین‌تر هم خواهد آمد؛ ما باید برای این‌ها دلایل متقن ارائه دهیم.
به گفته حاجی‌بابا برای ورود به بورس باید کار دقیق کارشناسی انجام می‌شد تا بازار پذیرش این وضعیت را داشته باشد؛ ارزش واحدها و شرکتهای عرضه‌شده بورس با ارزش کارخانه آن‌ها تعیین نمی‌شود بلکه سودآوری و PE شرکتها تعیین‌کننده ارزش سهام شرکت‌هاست؛ بازارگردانی ناقض مالکیت است؛ من به عنوان مالک چیزی را که در اختیار دارم می‌توانم بفروشم یا نفروشم و این یک امر اختیاری است؛ آنچه لازمه کار در بورس است شفافیت است وگرنه خریدوفروش و عدم خریدوفروش جرم نیست و بازارگردانی پوششی بر اشتباهات در حوزه بورس است. هیچ جای دنیا سهامدار عمده مجبور به خریدوفروش نیست؛ سهامدار عمده باعث بقای بازار سرمایه است. باید به این نکته توجه داشته باشید که تشویق سهامدار خرد تبعات دارد . نکته دیگر تزریق منابع مالی به بورس است؛ آیا تزریق منابع مالی می‌تواند سودآوری شرکتها را بالا ببرد؟ واضح است که راهکارحفظ بازار سرمایه تزریق منابع مالی نیست. باید بین سودآوری سهام و نرخ بهره بانکی تعادل برقرار باشد؛ باید سودآوری شرکتها بالاتر از نرخ سود بانکی باشد و بازار با عرضه و تقاضا به تعادل برسد. سهامدار باید در کنار سود، تحمل زیان را هم داشته باشد.
اقتصاد یک کل است نه جز
محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق ایران در ادامه این نشست گفت: اتاق ایران گزارشی را منتشر کرده که دران گزارش در کنار بررسی وضعیت، به توصیه‌های سیاسی برای دولت، اقتصاد و فعالان اقتصادی توجه شده است. اولین نکته که در همه تحلیل‌ها درباره بازار سرمایه و بورس وجود داشت اینکه وضعیت بورس معلول شرایط روز اقتصادی است.؛ این درهم‌ریختگی اقتصادی، قطع شریان نفت و تحولی که رخ‌داده در وضعیت بورس تأثیرگذار است. همه بازارهای سرمایه از این وضعیت اثر پذیرفته‌اند.
او ادامه داد: دولت مدام درباره بازارهای طلا، ارز و سایر بازارها هشدار داده درحالی‌که خود دولت مشوق بازار سهام بوده است . دولت می‌دانست که شرایط فعلی اقتصادی در بازار سهام هم اثرگذار است. از اینجا به بعد مشکل به وجود می‌آید که دولتی که می‌گوید در ارز و طلا سرمایه‌گذاری نکنید چرا از بازار سهام حمایت کرده است؟ به نظر من تفاوت دیدگاه اقتصاددان‌ها و فعالان حوزه مالی از اینجا شروع می‌شود و فکر می‌کنم فعالان حوزه مالی در دولت دست بالا را داشته‌اند که الآن ما از این وضعیت ضربه خورده‌ایم. شاخص سهام در بورس نزولی شده و ممکن است که بازهم این روند ادامه داشته باشد.
به گفته قاسمی اقتصاد یک نظام کل است، یک سیستم است؛ نمی‌شود یکی به بازار سهام تشویق کند و بقیه رفتاری عکس آن داشته باشند. همین الآن قیمت‌گذاری ها دستوری هستند ، در واقع دولت سهام را واگذار می‌کند ولی مالکیت را نه؛ این دوپینگ در تزریق منابع ممکن است در دوره‌های بعدی تورم‌زا هم باشد.
به گفته قاسمی تعمق بخشیدن به بازار سرمایه با خصوصی‌سازی واقعی ممکن است و باید شرایط را برای ورود به بازار سرمایه و بورس تسهیل کرد. شرکتها باید راحت‌تر بتوانند از طریق بورس تأمین مالی کنند و سهام خود را عرضه کنند.
او تاکید کرد: باید به این نکته توجه داشت که اقتصاد یک کل است و همه اجرا باهم معنادار است. شما نمی‌توانید رشد اقتصادی منفی داشته باشید ولی عالی‌ترین مسئول اجرایی کشور بگوید که اوضاع اقتصادی خوب است، چون شرایط بورس خوب است؛ باید به این موردتوجه شود.
در پایان محسن حاجی‌بابا، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اعلام نمود که کمیسیون بازار پول و سرمایه به همراه معاونت پژوهش‌های اقتصادی اتاق ایران بیانیه ای را در خصوص وضعیت بازار سرمایه و بورس تنظیم خواهند نمود که برخی موارد ذیل را شامل خواهد شد:
- باید بورس بر اساس شفافیت حداکثری کار کند و بر ایجاد این شفافیت تاکید می شود؛
-آموزش سریع در رسانه ملی در ساعت‌ها و روزهای مختلف انجام شود؛
-باید نسبت به اینکه ورود به بازار سهام مقطعی نیست و بلندمدت است، هشدار جدی داده شود؛ مردم نه هیجانی در بورس خرید کنند و نه بفروشند؛ هیچ کسب‌وکاری مقطعی نیست؛
- سازمان بورس درباره قیمت‌گذاری‌های دستوری موضع‌گیری کند و در مقابل دستورات و تصمیم‌های نادرست سکوت نکند؛
-شرکتها درباره سودی که تقسیم نمی‌کنند مالیات پرداخت نکنند؛ این باعث می‌شود بخشی از سود شرکتها برای تجهیز منابع و تجهیزات هزینه شود؛
-الزامی در بازارگردانی وجود نداشته باشد ، این ناقض قانون اساسی و حق مالکیت افراد است. بازارگردانی بیشتر شبیه به قیمت‌گذاری دستوری است و نباید برای حفظ بازار سهام این کار را انجام داد؛
- هر گونه قیمت گذاری دستوری تولیدات شرکتهای بورسی بر خلاف قانون بورس است و تاثیرگذار در نرخ سهام شرکتهای مربوطه است. ریال حاصل از این کار را سهامداران خرد باید بپردازند مانند نرخ گذاری محصولات تولیدکنندگان فولاد کشور
- دولت و مقامات دولتی نباید مردم را تشویق بر ورود و یا خروج از بورس نمایند بلکه اقدامات صحیح قانونی و شفافیت برای منافع حداکثری حضور در بورس خود باید مشوق ورود مردم و سهامداران خرد گردد.
- و درنهایت اینکه تزریق منابع مالی به بورس برای حفظ وضعیت نادرست است؛ باید عرضه و تقاضا شرایط را به ثبات برساند.