رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین گفت: صادرات کشور به دلیل تحریم‌ها تحت فشار بود که کرونا و بسته شدن مرزها، فشار مضاعفی شد. آنطور که آمار گمرک نشان می‌دهد؛ پیش‌بینی ما این است که تا پایان سال حدودا ۳۵ تا ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته صادرات غیر نفتی کاهش یابد. علاوه بر دو علتی مذکور علت دیگری نیز دخیل است، بیشتر صادرات ما مواد اولیه است و تقاضا برای مواد اولیه پایین آمده است.
مجیدرضا حریری به مناسبت روز ملی صادرات در مورد کالاهای صادراتی ایران تصریح کرد: بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد از کالاهایی صادارتی ما؛ پتروشیمی، گاز، میعانات، کانی‌های فلزی و غیرفلزی است که قیمت این مواد اولیه کاهش پیدا کرده است. اوایل سال کاهش قیمت‌ها خیلی شدید بود اما حالا درحال ترمیم است. با این وجود، تا پایان سال کاهش ۳۵ تا ۴۰ درصدی در صادرات غیر نفتی داریم.
حریری ادامه داد: صادرات ما اشکالات اساسی‌تری دارد مثل اینکه بخش عمده‌ای از صادرات ما مواد اولیه است؛ به جز دو بازار عراق و افغانستان به کمتر بازاری کالا صادر می‌کنیم. اشکال دیگری که بر اساس مناسبات سیاسی ما با دنیا به وجو آمده این است که اگر چین، امارات و عراق را از صادرات غیر نفتی‌مان حذف کنیم، ۷۰ درصد صادرات غیرنفتی ما کم می‌شود. تقریبا صادرات غیرنفتی ما به پنج کشور است و این محدود بودن بازارها یک خطر استراتژیک برای تجارت خارجی ما است.
او تصریح کرد: اگر هرکدام از این بازارها لطمه بخورد ما یک افت شدید در صادرات خواهیم داشت. برای نمونه ۲۶-۲۷ درصد از صادرات غیرنفتی ما به چین است، اگر به هر دلیلی بین ما و چین مشکلی پیش بیاید حدود ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی ما از بین می‌رود یا به هر دلیلی نتوانیم به عراق و امارات صادرات کنیم حدود ۲۰ درصد از بین می‌رود. نبود تنوع برای بازارها و کالاهای صادراتی خطر بزرگ‌تری است.
او با بیان اینکه ۵۵ درصد از کالاهای صادراتی غیرنفتی ما گاز، میعانات و پتروشیمی است، ادامه داد: یعنی بیش از نیمی از صادرات غیرنفتی ما عملا نفتی است از نیم دیگر هم حدود ۲۰ درصد مواد معدنی خام است. یعنی حدود ۷۰ درصد از کالاهایی که صادر می‌کنیم مواد معدنی، کانی‌های فلزی و غیر فلزی، پتروشیمی، گاز و میعانات است. پس دو اشکال عمده داریم: عدم تنوع در بازار و عدم تنوع در کالاهای صادراتی؛ که اگر این را حل نشود در درازمدت اشکال اساسی باشد.
حریری با انتقاد از سیاست‌گذاری‌ها اظهار کرد: در دهه‌های اخیر، سیاست‌گذار تحت عنوان حمایت از تولید ملی، تولید ما را تنبل کرده است. چون تولید ما در کشور همیشه یا با تعرفه‌های بالا یا مثل الان با ممنوعیت واردات حمایت شده و کالای تولید داخل رقابت با کالای خارجی را یاد نگرفته است. کالایی که رقابتی نباشد وقتی در بازارهای بین‌المللی قرار می‌گیرد و بدون هیچ حمایتی با کالاهای خارجی رقابت کند، طبیعتا به اشکال می‌خورد.
او خاطرنشان کرد: اشکالات سیاسی هم وجود دارد، تصویری که از کشور ما در دنیا وجود دارد توسط رسانه‌هایی است که با ما مشکل دارند بنابراین این تصویر، گاردی را در دنیا برای خرید کالای ایرانی بین مردم ایجاد می‌کند.
حریری در مورد بحث تهاتر کالاهای اساسی که اخیر مطرح شده افزود: چند سال است که در مورد تهاتر کالا به کالا صحبت می‌شود اما تا الان عملا موفق نشدیم. در بسیاری از کشورها تهاتر نوعی پولشویی محسوب می‌شود و غیرقانونی است و در برخی از کشورها مثل عراق تناسبی بین کالایی که صادراتی و وارداتی ما وجود ندارد. مثلا ۱۰-۱۲ میلیارد دلار به عراق کالا صادر می‌کنیم اما اصلا نمی‌توانیم کالایی از آنجا وارد کنیم. در خیلی از کشورها مثل چین هم که می‌توانیم هر کالایی صادر و نیاز وارداتی خود را تامین کنیم، تناسبی بین صادرکنندگان و واردکنندگان ما از نظر اندازه بنگاهی وجود ندارد. صادرات ما به چین توسط چند شرکت بزرگ انجام می‌شود ولی خرید کالاها توسط تعداد زیادی شرکت انجام می‌شود.
او افزود: پیشنهاد ما تشکیل مرکزهای تجاری در کشورهای مختلف است که تبدیل به جایی برای تهاتر ارزی بین صادرکنندگان و واردکنندگان کشور خودمان شود. یعنی در یک کشور ما شرکت‌های ایرانی داشته باشیم که توسط آنها ارزهای صادرکنندگان ما برای خرید به واردکنندگان تحویل داده شود یعنی صندوق‌های تهاتر ارزی ایجاد کنیم.