همه‌گیری کرونا در شرایطی رخ داده است که همه کشورها در حال اجرای برنامه بودجه سال گذشته خود هستند و این در حالی است که کشورها به‌ناچار از طریق بودجه‌های تکمیلی، صندوق‌های ذخیره احتیاطی و احکام اضطراری بودجه به مقابله با این بحران برخاسته‌اند. با توجه به این مهم که اجرای بودجه سال 2020 در همه کشورها به‌طور وسیعی از روند پیش‌بینی شده خود دور مانده است، باید گفت بودجه‌نویسی در شرایط بحران یک روند واکنشی مستمر است که فشار زیادی بر وزارت امور اقتصادی و دارایی کشورها وارد می‌کند.
بنا بر گزارش صندوق بین‌المللی پول، بودجه سال مالی 2021 با توجه به نااطمینانی‌هایی که شیوع کرونا بر اقتصاد کشورها تحمیل کرده است، متفاوت از سال‌های پیشین خواهد بود. این گزارش، رهنمودهایی را در خصوص نحوه بودجه‌نویسی و فرآیند بودجه‌ریزی با توجه به شرایط بحرانی کرونا برای سال 2021 پیشنهاد داده است.
اصول مهم در هر مرحله از تهیه و تنظیم بودجه
صندوق بین‌المللی پول در گزارش خود اعلام کرده است: نااطمینانی در مورد چشم‌انداز اقتصادی در پساقرنطینه و تعطیلی کسب‌وکارها در کنار شوک مالی گسترده ناشی از کرونا، در اقتصادهای دارای منابع طبیعی غنی که کاهش قیمت کالاها در آنها اثرگذارتر بوده است، شدت بیشتری نشان می‌دهد.
در نتیجه، در تدوین بودجه 2021 باید بررسی 4 مورد شامل «ارزیابی تأثیر بحران کرونا بر اقتصاد و موقعیت مالی-بودجه‌ای دولت»، «ارزیابی موقعیت مالی-بودجه‌ای دولت برای ادامه مخارج اضطراری و اقدامات احیاء دارای اولویت»، «ارزیابی نیازهای مالی دولت» و همچنین «افزایش شفافیت و پاسخگویی بودجه با اطلاع‌رسانی مناسب در خصوص هزینه‌کردهای مرتبط با کووید-19 شامل اقدامات خارج از بودجه» مدنظر باشد.
در این گزارش، ابزارهای مختلف مدیریت مخارج بخش عمومی جهت استفاده در تدوین بودجه سال آتی تشریح و تأکید شده که در هر مرحله از تدوین بودجه باید به اصولی نظیر تدوین استراتژی، ارتباط سریع و شفاف با وزارتخانه‌ها، تعامل گسترده و انعطاف‌پذیری و چابکی توجه کرد.
بدیهی است که کشور با توجه به شرایط تحریم، با تنگناهای مالی مضاعفی دست‌وپنجه نرم می‌کند که توجه به توصیه‌های روشن و شفاف صندوق بین‌المللی پول می‌تواند قدری از آثار بی‌ثبات کننده این مشکلات بکاهد.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نیز با بررسی این گزارش سعی دارد، چارچوب‌ها و رهنمودهای موردنظر صندوق بین‌المللی پول را به‌منظور کاربست در بودجه‌نویسی کشور با توجه به شرایط بیماری کرونا که برای همه کشورها محدودیت‌های بودجه‌ای به همراه داشته است معرفی کند.
متن کامل گزارش رهنمودهای صندوق بین‌المللی پول برای بودجه‌ریزی در شرایط کرونا را اینجا مشاهده کنید.