29 دی‌ماه به روز ملی هوای پاک نام‌گذاری شده است؛ هوایی که مدت‌هاست کلانشهرهای کشور آن را ندارند و آسمان آبی که آن را ندیده‌اند و این قصه‌ای است که هر ساله در روزهای سر و گرم سال تکرار می‌شود. هر ساله کارشناسان از بحران آب و آلودگی هوا می‌گویند و امسال شاخص آلودگی هوا در شهر تهران حتی به عدد 400 هم رسیده است.کارشناسان علت آن را استفاده از سوخت مازوت در پالایشگاه‌ها می‌دانند و برخی آن را تاثیر تحریم‌ها مرتبط می‌دانند.
عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به «ایرنا» گفته است: امسال آلودگی هوا با شیوع بیماری کرونا همراه شده است؛ مطالعاتی که در دنیا انجام شده که نشان می‌دهد آلودگی هوا باعث تشدید علایم بیماری کووید۱۹ در بین مبتلایان می‌شود و چون ریه را درگیر می‌کند، حتی می‌تواند باعث مرگ این بیماران شود.
او از مصرف سوخت مازوت می‌گوید: درباره مصرف سوخت مازوت بین صحبت‌های مسئولان مرتبط در سازمان محیط زیست تناقض وجود دارد، سازمان محیط زیست اعلام کرده که مازوت در صنایع و نیروگاه‌های تهران استفاده می‌شود، اما اداره کل محیط زیست تهران اعلام کرده که استفاده نمی‌شود. این دوگانگی در اطلاع‌رسانی است ولی آنچه مشخص است اینکه عمده آلودگی تهران به علت منابع ثابت آلاینده یعنی کارخانه‌‌ها و صنایع اطراف تهران است.
شاهسونی ادامه می‌دهد: به‌طور قطع سوختی که در صنایع اطراف تهران و برخی شهرهای بزرگ مصرف می شود، مشکلاتی دارد، اما آماری از اینکه سهم صنایع در میزان آلاینده‌های کلانشهرها چقدر است در اختیار نداریم.
سید محمد مجابی، رئیس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام هم از تاثیر تحریم‌ها بر برنامه کنترل آلودگی هوا می‌گوید: مصرف گاز طبیعی در ایران تقریبا برابر با کشور چین است همچنین ما سه برابر کل جمعیت کشور هند گاز مصرف می‌کنیم. اگر این روند مصرف انرژی در کشور ادامه داشته باشد ما از سال ۱۴۰۳ نیاز خواهیم داشت که گاز وارد کنیم.
مجابی می‌افزاید: ایران جزء ۱۰ کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان بعد از ژاپن و آلمان است، به‌طوری‌که در سال ۲۰۱۸ میزان تولید دی‌اکسید کربن در ایران حدود ۷۲۰ میلیون تن اعلام ش. طی سال‌های اخیر از غلظت برخی آلاینده‌های هوا ازجمله ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون، دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار مانند بنزن کاسته شده است. بهبود کیفیت سوخت، ارتقای استاندارد خودروها، کاهش نسبی طوفان‌های گرد و غبار، افزایش نسبی بارش‌ها و... در این امر بی‌تاثیر نبوده است.
ایران نمیتواند مانند گذشته مازوت صادر کنند؛ رئیس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: باید تسلط، دانش و سرمایه‌گذاری خود را برای کنترل تولیدات جانبی نفت افزایش دهیم. تقریبا به‌نسبت یک به سه در ازای تولید مشتقات سبکی مانند بنزین، مشتقات سنگینی مانند مازوت تولید می‌شود. از سویی کشور در شرایط تحریم نمیتواند مازوت را صادر کند بنابراین این وظیفه برعهده دانشمندان و مسئولان کشور است که برای سوخت‌های سنگینی مانند مازوت برنامه‌ریزی کنند. اگر راهکاری برای آن پیدا نکنیم و شرایط به‌همین صورت ادامه داشته باشد در تله‌ای گیر خواهیم کرد که سوخت سنگین روی دست ما می‌ماند و نمی‌دانیم با آن چه کنیم.
براساس شاخص‌های سنجش آلودگی هوا اگر میزان مجموع شاخص آلاینده‌ها زیر عدد ۵۰ باشد، وضعیت پاک، شاخص ۵۰ تا ۱۰۰ وضعیت سالم، شاخص ۱۰۰ تا ۱۵۰ وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس، شاخص ۱۵۰ تا ۲۰۰ وضعیت ناسالم برای همه، شاخص ۲۰۰ تا ۲۵۰ وضعیت بسیار ناسالم و شاخص بالای ۲۵۰ وضعیت خطرناک را نشان می‌دهد.