نوزدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران به‌صورت حضوری و آنلاین برگزار شد. در آغاز این نشست، هاله حامدی‌فر، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران به عنوان نخستین سخنران پیش از دستور به مساله تامین دارو و تجهیزات پزشکی و ارز تخصیص‌یافته به آن پرداخت و گفت: نمایندگان بخش خصوصی دلسوزانه پیگیر مساله تامین واکسن کرونا و مشکلات آن هستند اما من به عنوان یک فعال حوزه تولید دارو فکر می‌کنم این نگرانی احتمالاً به این دلیل است که با شرایط کنونی صنعت دارو درگیر و آشنا نیستند چون نگرانی اصلی بسیار جامع‌تر و بزرگ‌تر است.
حامدی‌فر افزود: همان‌طور که می‌دانید به واردات دارو ارز 4200 تومانی اختصاص یافته و دولت همچنان اصرار دارد که در سال آینده هم تخصیص این ارز و در واقع سیاست ارز دونرخی در حوزه سلامت و دارو را حفظ کند. تاکید دارم که مشکل ما به عنوان فعالان این حوزه، نرخ ارز تعیین شده نیست که 4200 تومان یا هر رقم دیگری باشد، مشکل دو نرخی بودن ارز و یارانه و فساد ناشی از آن است.
او تصریح کرد: ما در سه ماهه پایانی سال جاری با کمبود جدی ارز مواجه هستیم. بنابر آنچه فعالان باسابقه این حوزه می‌گویند از ابتدای انقلاب تاکنون ذخایر و دپوی مواد اولیه تولید دارو تا این اندازه پایین نیامده بوده است. توجه داشته باشید که 97 درصد داروی مصرفی کشور از جمله تمام داروهای مهم کنترل فشار خون، دیابت، آنتی‌بیوتیک‌ها و ... توسط صنعت دارو در داخل کشور تولی می‌شود. همچنین بخش عمده تجهیزات پزشکی حیاتی که به طور روزانه در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های کشور مصرف می‌شود، تولید داخل است. در شرایط کنونی ما باید دسترسی پایه‌ای مردم به تجهیزات پزشکی و دارو را حفظ کنیم.
حامدی‌فر با اشاره به افزایش نرخ مرگ‌ومیر بر اثر کرونا در انگلستان گفت: انگلیس خود از کشورهای پیشرو در تولید واکسن است اما تا زمان واکسناسیون همگانی و اثرگذاری آن، راه اصلی مقابله، پیشگیری و کنترل همه‌گیری و بعد تامین دارو و تجهیزات پزشکی جهت درمان بیماران است. باید از سیاست‌هایی که در کار تولید و تامین دارو اخلال ایجاد می‌کند، پرهیز شود.
نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران با انتقاد از تداوم سیاست ارز دونرخی گفت: یارانه همیشه یک عده کاسب منتظر و آماده دارد و دولت هم با وجود تجربه‌های قبلی برای تخصیص بهینه یارانه به مصرف‌کننده نهایی، همچنان بر ادامه مسیر نادرست فعلی اصرار دارد و نتیجه این سیاست در نهایت جز کمبود و کاهش دسترسی مردم به دارو و تجهیزات پزشکی نخواهد بود.
آیین‌نامه صادرات نرم‌افزار در انتظار تصویب هیات وزیران
دومین سخنران پیش از دستور نشست نوزدهم هیات نمایندگان اتاق تهران، محمدرضا طلایی بود که توضیحاتی درباره صادرات فناوری اطلاعات ارائه کرد. او گفت: حوزه فناوری اطلاعات فاقد گمرک فیزیکی است؛ به همین سبب برای صادرات این بخش، پروانه صادراتی صادر نشده و سازمان امور مالیاتی از صادرکنندگان این بخش مالیات دریافت می‌کند.
او با بیان اینکه طی سال‌های گذشته، آیین‌نامه صادرات نرم‌افزار تدوین شده و در شورای عالی صادرات نیز به تصویب رسیده است، گفت: مقرر بود این آیین‌نامه در هیات وزیران نیز به تصویب برسد که هنوز این اقدام صورت نگرفته و از اتاق بازرگانی درخواست می‌کنم که این موضوع را مورد پیگیری قرار دهد.
طلایی با اشاره به اینکه ارزش صادرات در حوزه فناوری اطلاعات و خدمات این حوزه به حدود یکصد میلیون دلار می‌رسد، عنوان کرد که فعالان این بخش برای ورود به بازارهای بین‌المللی تجربه کافی ندارند و باید توانمندسازی آنها در اولویت قرار گیرد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: از متولیان دولتی نیز انتظار می‌رود که علاوه بر حمایت از شرکت‌ها برای ورود به بازارهای بین‌المللی، زمینه مشارکت این شرکت‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی را با توجه به هزینه بالای آن، تسهیل کنند. به نظر می‌رسد در صورت تصویب آیین‌نامه صادرات نرم‌افزار، صادرات این حوزه تا 500 میلیون دلار در طول سه سال قابل افزایش است.
فناوری چگونه زنجیره ارزش تولید را متحول می‌کند؟
افشین کلاهی، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، به عنوان سومین سخنران پیش از دستور، گزارشی با عنوان «آینده‌نگری مبتنی بر تحول دیجیتال» ارائه کرد و با بیان اینکه اکنون بحث انقلاب صنعتی چهارم در میان است، گفت: گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، پرینت سه‌بعدی، خودران‌ها و پلتفرم‌ها چگونه در زنجیره ارزش تولید می‌نشینند و صنعت را متحول می‌کنند که اگر صاحبان صنایع نیم‌نگاهی به این تحولات نداشته باشند، کسب‌وکارها و کارکنان آنها دچار چالش می‌شوند.
کلاهی در ادامه به موضوعات حائز اهمیت در کسب‌وکارها اشاره کرد و گفت: فرصت‌های پیش آمده در زنجیره ارزش، فرصت‌های موجود در زیرساخت‌های فناوری، کسب‌وکارهای در معرض تهدید، تاثیر فناوری در مدل‌های کسب‌وکار و فراهم بودن زیرساخت‌های لازم فنی و رگولاتوری از جمله موضوعات حائز اهمیت خواهد بود.
او ادامه داد: طی 10 سال آینده و در اثر تحول دیجیتال، دورکاری‌ها بیشتر شده، محل زندگی و درآمد افراد متفاوت شده و شرکت‌های مجازی چابک‌تر، وظیفه‌محور و نه کارمحور بازار را تصاحب می‌کنند. حتی ممکن است، پلتفرم‌هایی کاملا خودکار، مبتنی بر هوش مصنوعی، واسط بین تولیدکننده و مصرف‌کننده قرار بگیرند و در این صورت، دیگر نیازی به حضور فیزیکی افراد نباشد. در چنین شرایطی، بخش خدمات گسترده شده و تولیدکنندگان کوچک‌تر و محلی‌تر می‌شوند و شرکت‌های کوچک و متوسط امکان رقابت بیشتری را با تولیدکنندگان بزرگ خواهند داشت.
او در ادامه «فروش خدمات به جای محصول» را به عنوان یکی دیگر از آثار توسعه فناوری برشمرد و گفت: اکنون، خریدار به صورت سنتی، محصول را از تولیدکننده خریداری کرده و متعاقب آن، خدماتی را دریافت می‌کند، اما در پی تحولات رخ داده، محصول در یک بسته‌ای توسط تولیدکننده ارائه می‌شود. در واقع محصول فروخته نمی‌شود بلکه تولیدکننده از طریق قراردادهای بلندمدت، خدمات خود را به فروش می‌رساند. حرکتی که اکنون آغاز شده و برای مثال، شرکت بزرگی نظیر رولز-رویس، موتور هواپیما را که تولید کرده است، نمی‌فروشد، بلکه به ازای ساعات کار این موتور، خدماتش را به شرکت‌های خریدار و تولیدکننده هواپیما می‌فروشد و کلیه خدمات خود را نیز با استفاده از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی به صورت آنلاین ارائه می‌کند.
کلاهی تاکید کرد: اغلب کسب‌وکارها اگر بحث تحول دیجیتال را مدنظر قرار نداده و ماهیت تولید و کسب‌وکار خود را تغییر ندهند، قطعا ناگزیر خواهند بود، کسب‌وکار خود را به طور کلی تغییر دهند و کنار بگذارند. «تغییر ماهیت منابع انسانی»، «تغییر یا تنوع مدل درآمدی»، «تغییر ساختار و سفارشی‌سازی» و «تغییر ماهیت تولید ارزش» راهکارهایی برای کاهش آسیب به کسب‌وکارهای سنتی است.
در ادامه این نشست مسعود خوانساری رئیس اتاق تهران از وضعیت کرونا در ایران گفت: با تدابیری که ستاد کرونا اندیشید خوشبختانه در دو سه هفته گذشته تعداد جان‌باختگان کرونا در ایران بسیار کم شد است و امیدواریم بازهم کاهش پیدا کند. جای تشکر از مردم ایران که انصافاً رعایت کردند و کمتر موردی را در خیابان‌ها و معابر عمومی می‌بینیم که ماسک نزده باشند و همین باعث کاهش تعداد جان‌باختگان شده است. البته به نظرم در ادامه کار باید حتماً درباره بحث واکسیناسیون زودتر تصمیم‌گیری شود، همان‌طور که در اخبار هم می‌بینیم تقریباً همه کشورها از شرق تا غرب گرفته برنامه واکسیناسیون خود را اعلام کرده‌اند؛ اینکه چه زمانی شروع می‌شود، چه زمانی تمام می‌شود و اولویت‌بندی‌ها را هم مشخص کرده‌اند و خیلی از کشورها هم می‌بینیم که واکسیناسیون را شروع کرده‌اند. اما متأسفانه در کشور ما هنوز یک گزارش مشخصی ارائه نشده است که آیا واکسن خریداری‌شده؟ نشده؟ چه زمانی می‌رسد؟ چه زمانی شروع می‌شود؟ اولویت‌بندی‌ها چه هست؟ و... متأسفانه واکسن هم مانند بقیه مسائل سیاسی شده است و هیچ‌کس در جریان نیست و عمدتاً افراد از طریق شبکه‌های مجازی اطلاع پیدا می‌کنند. انتظار ما از دولت محترم این است که در این خصوص برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد و اعلام شود؛ موضوعی که دغدغه 80 میلیون نفر هست باید هرچه زودتر شفاف‌سازی و مشخص شود و این می‌تواند آرامش را در کشور به وجود آورد.
رئیس اتاق تهران در ادامه به برگزاری همایش روز صادرات در هفته گذشته اشاره کرد و گفت: خوشبختانه هفته گذشته روز ملی صادرات در اتاق ایران برگزار شد و به خاطر اهمیت موضوع جناب آقای جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری هم‌صحبت داشتند و مباحثی مطرح شد ولی فکر می‌کنم نیاز هست که آسیب‌شناسی هم در کنار روز ملی صادرات صورت گیرد تا مشخص شود در اقتصاد ایران صادرات چه جایگاهی دارد و چه اقداماتی باید صورت می‌گرفت که نیفتاد. میزان صادرات در سال‌های اخیر به‌خصوص تا سال 1397 افزایش منطقی داشت ولی سال 1397 با مشکلی که در موضوع ارز به وجود آمد وجهشی که اتفاق افتاد و تصمیم‌های متعدد و روزمره که دولت می‌گرفت؛ چالش‌هایی ایجاد شد. ارز از 4200 تومان به 10 هزار تومان، 15 هزار تومان، 20 هزار تومان و تا 30 هزار تومان هم حتی رسید.
او ادامه داد: انتظار این بود که باقیمتی که دلار پیداکرده است، صادرات کشور هم متناسب با آن افزایش پیدا کند، اما این‌گونه نشد. همه ما شاهد بودیم چالشی که بین آمریکا و چین پیش آمد در ارتباط با تعرفه‌ای که آمریکا روی واردات کالاهای چینی گذاشته بود؛ اما چین توانست باکمی کاهش ارزش پول خود، تعرفه‌هایی که آمریکا گذاشته بود را جبران کند و اجازه ندهد صدمه زیادی به صادراتش وارد شود، ولی سؤال این است که ما با توجه به اینکه شاهد 4،5 برابر شدن قیمت دلار بودیم و درواقع شاهد کاهش ارزش پول ملی بودیم، نتوانستیم نه‌تنها صادرات را افزایش دهیم که شاهد کاهش هم بودیم؟ چه کسی مقصر هست که چنین اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنم مقداری لجاجت‌ها، ندانم‌کاری‌ها و تصمیمات عجولانه‌ای که گرفته می‌شود، عامل اصلی این موضوع است. البته خوشبختانه در سه ماه گذشته با تصمیمی که سران قوا گرفتند برای تسهیل صادرات و اینکه اجازه دادند صادرکننده خود بتواند ارزش را کالا وارد یا به افراد دیگری واگذار کند، اقدامات خوبی انجام شد. همچنین در ارتباط با واردات کالا به‌صورت بدون انتقال ارز؛ اجازه داد تا صادرکننده بتواند باانگیزه بیشتری کار کند.
خوانساری ادامه داد: متأسفانه در دو، سه هفته گذشته دوباره شاهد بوده‌ایم که بحث قیمت ارز پیش آمد و گفته شد که قرار است قیمت ارز به زیر 20 هزار تومان و 15 هزار تومان برسد و این دوباره ایجاد شبه کرد که صادرکننده باید با چه قیمتی در داخل باید این را بخرد و ارزی که می‌خواهد وارد کشور کند، به چه قیمتی هست؟ اینکه صادرکننده‌ای بخواهد کالایی را صادر کند و نداند قیمت ارز در داخل چقدر است؛ باعث می‌شود که نتواند برنامه‌ریزی کند. انتظار ما این هست که اگر حرفی زده و موضوعی مطرح می‌شود، کارشناسی باشد و اثرات آن را حتماً مسئولان عزیز بررسی کنند.
رئیس اتاق تهران در ادامه صحبت‌های خود به موضوع قطع برق اشاره کرد و گفت: در هفته‌های گذشته ما شکایت‌های بسیاری در ارتباط با قطع برق بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای تولیدی داشته‌ایم؛ واحدهایی که بدون اطلاع برق آنها قطع‌شده بود و صدماتی به تولید وارد و مشکلاتی در صنایع مختلف ایجاد شد. در این مورد هم بحث‌های مختلفی در هفته‌های گذشته مطرح‌شده است که علت اصلی قطع برق چیست؟ مدتی بحث این بود که گاز وجود ندارد و مازوت تولید می‌کنند، بعد این مطرح شد که مازوت آلودگی ایجاد می‌کند و مازوت را قطع کردند و باز هیچ گفت‌وگوی مشخصی بین مسئولان و مردم صورت نگرفت بالاخره مشکل قطع برق چیست؟ کمبود گاز است؟ و درنهایت دیدیم که همه این‌ها مشکل را استخراج بیت کوین اعلام کردند و یک‌مرتبه اعلام شد ببینیم کجا بیت کوین در حال استخراج است و آنها را متوقف کنیم. حالا سؤال این است که تعداد ماینرهایی که بیت کوین تولید می‌کنند چه تعدادی هست، چقدر برق مصرف می‌کنند و آیا علت قطع برق بیت کوین هست؟ انتظار هست از مسئولان محترم که شفاف صحبت کنند؛ چرا شفاف نمی‌گویند مشکل برق چی هست و همه‌چیز را در ابهام می‌گذاریم. متأسفانه امروز تقریباً همه افراد همه خبرهایشان را از فضای مجازی دریافت می‌کنند تا اینکه یک مسئول مشخص بیاید و عنوان کند که چنین مشکلی وجود دارد و این من فکر می‌کنم یک نا اطمینانی در جامعه ایجاد می‌کند.
خوانساری همچنین به بحث قیمت‌گذاری‌ها هم اشاره کرد و گفت: هفته گذشته باز موردی را درباره قیمت‌گذاری فولاد داشتیم که هم در داخل مجموعه و هم بازار سهام مشکلاتی را ایجاد کرد و بازمی‌خواستیم تجربه ناموفق 40 ساله قیمت‌گذاری را یک‌بار دیگر تجربه کنیم که البته خوشبختانه فکر کنم این موضوع برطرف شد.
رئیس اتاق تهران اعلام کرد اتاق تهران هفته آینده همایش اوراسیا را 8 بهمن برگزار می‌کند. روی همکاری‌هایی که کشور ما می‌تواند با کشورهای هم‌جوار در اوراسیا داشته باشد، مفصل بحث خواهد شد. همچنین همایش امین الضرب را که هرسال در دی‌ماه برگزار می‌کردیم امسال به دلیل کرونا موفق نشدیم در دی‌ماه اجرا کنیم ولی امیدواریم در اسفندماه بتوانیم این همایش را به روال قبل برگزار کنیم.
در ادامه نشست حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت گفت: ماه گذشته از دولت برای انجام مذاکرات تجارت آزاد با اوراسیا مجوز گرفتیم، در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات، از آبان ۱۴۰۱ تجارت آزاد با اوراسیا آغاز می‌شود.
زادبوم درباره هدف از تشکیل اتحادیه گفت: ایجاد فضای واحد اقتصادی و ترویج رقابت سالم بود. نرخ بیکاری این اتحادیه ۵.۴ درصد و سرانه درآمد آن ۲۷ هزار دلار است که رتبه اول استخراج نفت و گاز و تولید انرژی برق را دارا است. همچنین رتبه پنج تولید فولاد نیز برای این اتحادیه است البته اتحادیه اوراسیا را نمی‌توان با اتحادیه اقتصادی اروپا مقایسه کرد چراکه هنوز اوراسیا به آن تکامل نرسیده است.
به گفته زادبوم اتحادیه اقتصادی اوراسیا ۸۵۰ میلیارد دلار با کشورهای دنیا تجارت دارد که ۵۱۸ میلیارد دلار صادرات و ۳۳۱ میلیارد دلار واردات را شامل می‌شود و سهم ایران ۲.۵ میلیارد دلار است که از این میزان، یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به ایران و ۸۲۳ میلیون دلار صادرات از ایران است.
زادبوم تصریح کرد: کشورهای توسعه‌یافته تجارت آزاد را ترجیح می‌دهند. ترکیه فقط با ایران موافقت‌نامه ترجیحی دارد اما با سایر کشورها به دنبال تجارت آزاد است. تجارت آزاد به معنی حذف موانع تعرفه و غیرتعرفه‌ای است. در مرحله بعدی، اتحادیه گمرکی تشکیل می‌شود که از این طریق، تعرفه‌های مشترکی در برابر کشورهای ثالث می‌توان ایجاد کرد.
او در دفاع از اهمیت تجارت آزاد تاکید کرد: تجارت آزاد به حدی اهمیت دارد که حتی سنگاپور که تعرفه صفر اعمال کرده، باز هم برای تجارت آزاد با اوراسیا وارد مذاکره شده است درحالی‌که تعرفه ما ۱۹ درصد به بالا است.