رقبای جدید، می‌توانند نقش ترانزیتی ایران را در منطقه به خطر بیندازند

نشست رئیس اتاق ایران با محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی با محور بررسی مشکلات حمل‌ونقل  با حضور کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه، روسای کمیسیون حمل‌ونقل و احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران و نمایندگان انجمن‌های مرتبط برگزار شد.

غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران در این نشست با تأکید بر اهمیت حمل‌ونقل در اقتصاد اظهار کرد: امیدوار هستیم در برنامه‌ریزی مسئولان و به‌خصوص در برنامه‌های توسعه، اهمیت این بخش لحاظ شود و توسعه حمل‌ونقل روال مطلوب‌تری به خود گیرد.

او با اشاره به موقعیت خاص جغرافیایی ایران در حوزه ترانزیت افزود: ایران در بین کشور‌های منطقه ازنظر ترانزیت کالا و انجام امور تجارت خارجی از جایگاه مناسبی برخوردار است، همچنین به‌عنوان شاهراه در انجام تجارت بین بسیاری از کشور‌ها معرفی‌شده است. اما اقدامات کنونی برای توسعه حمل‌ونقل در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای و دریایی کافی نیست.

او تأکید کرد : رقبای جدید ایران در حوزه حمل‌ونقل فعال شده‌اند که می‌توانند موجب خطر برای نقش ترانزیتی ایران در منطقه باشند.

شافعی در همین زمینه تأکید کرد باید با برنامه‌ریزی‌های لازم این عقب‌افتادگی را جبران کرد.

رئیس اتاق ایران همچنین به اهمیت حمل‌ونقل در مراودات اقتصاد خارجی به‌خصوص تجارت با کشورهای همسایه اشاره و ابراز امیدواری کرد با مدیریت واحد بتوان مشکلات مرزی، به‌خصوص مشکلاتی را که در گمرکات مرزی وجود دارد، حل کرد.

رئیس اتاق  ایران افتتاح راه‌آهن خواف- هرات را از اقدامات مؤثر در راستای ارتقای حجم مبادلات تجاری دو کشور بیان کرد و افزود: اگرچه این اقدام، راه‌حل مناسبی دراین‌باره است، اما امکانات و گذرگاه‌های مرزی باید به‌صورت رسمی مشغول به کار شود تا در نقاط مرزی تراکم کالا نداشته باشیم.

ساماندهی مدیریت پایانه های مرزی در دستورکار قرار دارد

محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در این نشست به مسائلی اشاره کرد که باید به صورت منسجم و با همکاری اتاق ایران دنبال شود تا به نتیجه مطلوب برسد.

بر اساس اظهارات این مقام مسئول در حوزه حمل و نقل با عارضه ای دو بخشی مواجه هستیم؛ اول اینکه به دلایل مختلف در مسیرهایی که به مرزها و دریا می رسید، متوقف شدیم در صورتی که برای توسعه سطح مناسبات بین المللی لازم بود تا گسترش ظرفیت این مسیرها را پیگیری کنیم و دوم رسیدگی به نابه سامانی های مدیریتی در پایانه های مرزی است.

اسلامی با اشاره به نابه سامانی های موجود در پایانه های مرزی و هزینه کرد ۶۰۰ میلیارد تومانی در این بخش طی سه الی چهار سال گذشته، گفت: نیمی از این پایانه ها تا به امروز به بهره برداری رسیدند. البته نابه سامانی های مدیریتی موجود جای دفاع ندارد و رسیدگی به این بخش نیز در دستوکار قرار گرفته و مصوبه اخیر رئیس جمهور بر حل این مسئله تاکید دارد، در این راستا شورای هماهنگی پایانه های مرزی را از ماه قبل با حضور نماینده اتاق ایران برگزار کردیم تا وضعیت موجود سازماندهی شود و اولین مرز برای اجرای برنامه ریزی های صورت گرفته، مرز بازرگان است. به دنبال آن هستیم تا مرزها محل رسوب کالا نباشد.

او در ادامه به تحریم های آمریکا علیه ایران اشاره کرد و با توجه به تمرکز این تحریم ها بر همه شریان های ارتباطی کشور، گفت: در مقابل این تحریم ها تلاش گسترده ای صورت گرفت تا راه های جایگزین باز کرده و به کمک تعاملات دو جانبه و چندجانبه از آسیب به حمل و نقل کشور جلوگیری کنیم.

به اعتقاد وزیر راه و شهرسازی موضوع مهم در راستای شکوفایی اقتصادی کشور، توجه به اصل حاکمیت برند های معتبر و پشتیبانی از آنهاست و دوم ارتقای قدرت لجستیک کشور است که در این حوزه به دنبال گسترش ظرفیت ها و سازمان دهی زیرساخت های لازم هستیم.

او خاطرنشان کرد: وزارت راه و شهرسازی تسریع کننده و تسهیل کننده تجارت است و تمام تلاش خود را برای تحقق این مهم می کند.

ضرورت ایجاد کریدورهای جدید با کشورهای همسایه

سید علی حسینی نایب‌رئیس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران نیز با تأکید بر اهمیت حمل‌ونقل در اقتصاد ملی، پیشنهاد داد تا باهدف توسعه ترانزیت، وزارت راه و شهرسازی در یک اقدام راهبردی ایجاد کریدورهای جدید با کشورهای همسایه را در دستور کار قرار دهد.

او همچنین اهمیت نوسازی ناوگان و بهره‌مندی از ظرفیت‌های ملی در همین زمینه را موردتوجه قرارداد.حسینی پیشنهاد داد تا درصورتی‌که امکان تولید داخل در حوزه حمل‌ونقل نیست، وزارت راه و شهرسازی با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صنعت، شرایطی را مهیا کند تا مجوز واردات این محصولات از خارج کشور صادر شود.

کسری لوکوموتیو و ضرورت تأمین بازسازی خطوط حمل‌ونقل نیز از دیگر مواردی بود که از سوی رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته مطرح شد.

روزبه مختاری رئیس انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته نیز ضرورت ایجاد کمیته تحول دیجیتال در وزارت راه و شهرسازی را موردتوجه قرارداد و گفت: ۸۵ تا ۹۵ درصد حجم تجارت در دریاست و به همین دلیل هم ‌هزینه‌های این بخش در مقایسه با سایر بخش‌های حمل‌ونقل بالاتر است.

او ضمن تشریح مهم‌ترین مشکلات حوزه حمل‌ونقل ناشی از تحریم‌ها افزود: متأسفانه تحریم‌ها موجب کاهش کیفیت و کارآیی شرکت‌های ایرانی شده است و حتی اگر امروز هم دیوار تحریم‌ها فروریزد، به دلیل حجم آسیبی که هم ازلحاظ تجربی و هم علمی دیده‌ایم، دیگر توان قبل را نداریم.

در همین زمینه، او بر ضرورت تحول در فرآیندها و به‌روزرسانی سیستم‌های آموزشی در حمل‌ونقل دریایی تأکید کرد.

مختاری همچنین به انتقاد از شفاف نبود آمارهای اطلاعاتی و در دسترس نبودن بانک‌های اطلاعاتی برای تجارت پرداخت و تجمیع اطلاعات بخش خصوصی و دولتی را راهکار حل مشکلات موجود عنوان کرد.

سیاست ما باید تمرکز بر بخش خصوصی سوریه باشد

کیوان کاشفی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه نیز به تشریح مهم‌ترین اقدامات این اتاق مشترک بازرگانی پرداخت. او در همین زمینه گفت: از یک سال گذشته که سیاست دولت، تقویت تجارت با سوریه بوده است، اتاق ایران همواره پیش‌قدم بوده است.

او با اشاره به راه‌اندازی مرکز تجارت ایرانیان در دمشق، توضیح داد: در حال حاضر، سه شرکت ایرانی در این مرکز مستقرشده‌اند و آماده‌سازی سایر واحدها نیز در دست اقدام است.

کاشفی با تأکید بر این نکته که باید سیاست‌های تجاری بر بخش خصوصی کشور سوریه متمرکز شود، خواستار حل مشکلات حمل‌ونقل شد و در همین زمینه، سه مسیر ممکن برای توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای را موردتوجه قرارداد. او در همین زمینه افزود: بهترین مسیر زمینی برای توسعه حمل‌ونقل با سوریه، از طریق خاک عراق است که به دلیل برخی مشکلات، در حال حاضر امکان بهره‌برداری از این مسیر میسر نیست.

کاشفی بابیان این خبر که از بیستم اسفندماه کشتی لاینر از بندرعباس به سمت بندر لاذقیه حرکت خواهد کرد، گفت: قرار است بیستم هرماه این کشتی کالای صادراتی از ایران به سوریه حمل کند و هیچ محدودیتی در اقلام صادراتی وجود ندارد.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه با اشاره به واگذاری مدیریت پایانه‌های مرزی کشور به وزارت راه، تأکید کرد: مدیریت پایانه‌ها باید در اختیار تام وزارت راه و شهرسازی باشد، در غیر این صورت همان مشکلاتی را شاهد خواهیم بود که الآن گمرکات کشور درگیر آن هستند.

هماهنگی با تحولات ترانزیتی دنیا به دنبال شیوع کرونا

همایون اسدی، مشاور کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران با نگاهی به مطالعات صورت گرفته از امکان بروز طیفی از مخاطرات برای ایران در آینده نه چندان دور سخن گفت.

به اعتقاد او پس از آغاز دور جدید تحریم ها ایران نتوانست با کشورهای دنیا هم گرا باشد. هرچند از سال ۲۰۱۵ به تدریج تمایل به بازگشت مکان تولید به وطن آغاز شد و شاهد برخی تحولات در این حوزه پس از شیوع کرونا بودیم، در این دوران هزینه های کشتیرانی در دنیا چند برابر شد و این اتفاق طبیعی روند عرضه و تقاضا را نیز متحول ساخت. 

 او ادامه داد: در حال حاضر عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا به عنوان یک نقطه قوت در بخش روابط بین المللی مطرح است و باید جایگاه خود را در این منطقه تقویت کنیم. در حال حاضر تا حدودی شرایط تغییر کرده و مناسبات ویژه ای بین اعضای اتحادیه اوراسیا شکل گرفته و مسیرهای ترانزیتی، ایران را دور می زنند.

اسدی از طرحی در قالب کنسرسیوم برای توسعه فعالیت شرکت های ترانزیتی خبر داد و گفت: شرکت های خدمات رسان در این بخش خرد هستند و توان رقابت با همتایان خود در سطح بین المللی را ندارند. بنابراین کنسرسیوم ها می توانند در این بخش موفق عمل کنند.

تعجیل در راه اندازی صندوق توسعه حمل و نقل

حمید عزت آبادی پور، رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران، تعیین تکلیف پایانه های مرزی را اقدام مهمی برشمرد و تشکیل کمیته مشترک بین وزارت راه و اتاق ایران را هم بسیار کارساز خواند.

بر اساس اظهارات این فعال اقتصادی اتخاذ برنامه میان مدت برای ارتباط موثر با ترکمنستان نیاز است؛ در حال حاضر یک کشتی رو-روی ملکی در ایران وجود ندارد تا به کمک آن بتوانیم با کشورهای منطقه اوراسیا ارتباط داشته باشیم.

او موضوعات این بخش را بسیار گسترده دانست و تصریح کرد: برای رسیدن به هماهنگی بیشتر بین اتاق ایران و سازمان های مربوطه لازم است سطح روابط بین بخش ها بیشتر شود.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ادامه داد: در راستای نوسازی ناوگان و افزایش بهره وری بخش ترانزیت، آمادگی یاری رسانی داریم. متاسفانه در نوسازی دستورالعمل هایی ابلاغ شد که کارساز نبودند، چون مشورت لازم با بخش خصوصی صورت نگرفت. 

عزت آبادی پور توجه به صندوق توسعه حمل و نقل و حل مشکلات مربوط به راه اندازی این صندوق را خواستار شد. به گفته او کار در این بخش، آن طور که باید پیش نمی رود. در صورتی که منابع این صندوق می تو‌اند برای حل مشکلات نوسازی و ایجاد زیرساخت ها مناسب باشد.

آمادگی اتاق ایران برای مشارکت در روند ترمیم و تکمیل قانون نظام مهندسی

در ادامه محسن چمن آرا، رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی مهندسی اتاق ایران تهیه یک بسته سرمایه گذاری مشترک بین حوزه راه و مسکن را ضروری دانست و تصریح کرد: در این حوزه هزینه ها بسیار بالاست و در عین حال بازگشت سرمایه اندک. به نظر می رسد ایجاد یک بسته سرمایه گذاری مشترک در این حوزه، موثر باشد.

او از آمادگی بخش خصوصی برای مشارکت در روند ترمیم و تکمیل قانون نظام مهندسی خبر داد و پیشنهاد تشکیل یک کمیته مشترک درباره این قانون را مطرح کرد.

اطلاع رسانی درباره پروژه های عمرانی و خدمات فنی مهندسی در سوریه، درخواست دیگری بود که این فعال اقتصادی مطرح کرد.

ایجاد مسیرهای موازی برای رونق تجارت ضرورت دارد

محمدرضا کرباسی، معاون بین الملل اتاق ایران نیز بر نقش و جایگاه کریدورهای موازی برای جلوگیری از قفل شدن مسیرهای تزانزیتی کشور تاکید کرد و گفت: در حال حاضر بخش قابل توجهی از مشکلات ترانزیتی موجود با ایجاد مسیرهای موازی قابل حل است؛ هرچند لازم است پیش از بسته یا قفل شدن مسیرهای موجود برای مسیرهای جدید، برنامه ریزی کنیم.

او به کمبود کانتینرهای یخچال دار و لزوم تامین نیازهای این بخش به ویژه در حمل محصولات کشاورزی اشاره کرد و ضمن تاکید بر اهمیت رفع این مشکل از بی توجهی نسبت به بازار کشورهای آفریقایی و نبود خط کشتیرانی و خطوط هوایی مستقیم بین ایران و برخی کشورهای آفریقایی انتقاد کرد.

تعجیل در الحاق ایران به کنوانسیون های بین المللی

بهنام فرامرزیان، رئیس امور اجرایی امور کارنه‌تیر اتاق ایران از روند آهسته الحاق ایران به کنوانسیون حمل کالاهای خطرناک( ADR) و کنوانسیون ATR انتقاد کرد و استفاده از اوراق دیجیتال در مسیرهای ترانزیتی به ویژه در ارتباط با اروپا را مورد توجه قرار داد و گفت: برای تداوم حضور در این مسیر باید به سمت دیجیتالی شدن کل روند تجارت و ترانزیت قدم برداشت.

او هچنین به استفاده از سوخت یورو 7 در سطح دنیا و توقف خودورهایی که با سوخت های یورو 5 به پایین کار می کنند در آینده ای نزدیک، خبر داد و یادآور شد: متاسفانه ناوگان حمل و نقل ایران با سوخت یورو5 کار می کنند و این ضعف باید هرچه سریع تر برطرف شود.

به روز رسانی پس کرانه های مرزی به همت بخش خصوصی

امین ترفع، مدیرکل دفتر تجاری سازی و امور تشکل های وزارت راه و شهرسازی رویکرد اصلی در ساماندهی مرزها را به موضوع فرآیندها و مدیریت پایانه ها معطوف دانست و تصریح کرد: آنچه در حاشیه مرزها دیده می شود، مملو از بی نظمی است؛ بازارچه ها و پس کرانه های مرزی باید به کمک و توان بخش خصوصی، به روز شوند و با ایجاد مرازک لجستیک دراین مناطق زمینه ساماندهی آنها را فراهم کرد.

سروسامان دادن به وضعیت حمل و صادرات محصولات کشاورزی نکته دیگری بود که از سوی این مقام مسئول مورد توجه قرار گرفت. به اعتقاد او امروز نمی توان از رون صادرات محصولات کشاروزی و باغی دفاع کرد.

ترفع در ادامه ایجاد شبکه ترانزیتی ایران را ایده ای توسعه گرا در این حوزه دانست و تاکید کرد: در ایران لازم است تا شرکت های بزرگ لجستیکی شکل بگیرد، شرکت هایی که توان رقابت با همتایان خود را در سطح دنیا داشته باشند.

مدیرکل دفتر تجاری سازی و امور تشکل های وزارت راه و شهرسازی ایجاد شورای ترانزیتی به عنوان یک متولی در این حوزه را از جمله برنامه های وزارتخانه برشمرد و اقدام در این مسیر را برای حل موانع موجود مناسب دانست.

بخش خصوصی را برای واردات کشتی رو-رو تشویق کنیم

جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی نیز به تشریح وضعیت تردد در مرزها از سال گذشته تاکنون خبر داد و اعلام کرد: در حال حاضر ماهانه، 70 هزار تردد از مرزها صورت می‌گیرد.

او توضیح داد: طبق تفاهم فی‌مابین ایران و جمهوری آذربایجان در چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی، از ششم بهمن امسال رویه انجام ترانشیپ کالا در مرزهای کشور آذربایجان حذف و امکان حمل یکسره تا مقصد نهایی در قلمرو آن کشور فراهم شد.

هدایتی ضمن ارائه توضیحاتی درباره وضعیت حمل‌ونقل کشتی رورو، تأکید کرد باید بخش خصوصی برای واردات کشتی رورو تشویق شود.

مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی از بررسی کنوانسیون ADR در مجلس خبر داد و همچنین اعلام کرد مطالعات صورت گرفته در خصوص ATR در مراحل پایانی قرار دارد و به‌زودی از دولت به مجلس نیز ارسال خواهد شد.

محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی هم  به تشریح آخرین اقدمات انجام شده در این معاونت در حوزه طرح اقدام ملی مسکن و همچنین قانون نظام مهندسی پرداخت.

او اعلام کرد: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اقدامات اجرایی بسیار خوبی در حوزه مسکن تا 5 سال آینده پیش‌بینی شده است و آماده همکاری با بخش خصوصی هستیم.

تمرکز وزارت راه و شهرسازی بر دیپلماسی حمل و نقل

وزیر راه و شهرسازی در جمع بندی آنچه گفته شد، تمرکز بر دپلماسی حمل و نقل و برقراری ارتباط مستمر با کشورهای منطقه را از جمله برنامه های وزارتخانه عنوان کرد و گفت: در این مدت بیشترین سطح روابط خارجی در وزارت راه را داشتیم و تلاش موثری صورت گرفت تا موضوعات را در این حوزه با کشورهای دیگر دنبال کنیم.

او با بیان این مطلب که حوزه پایانه های مرزی را با ترانزیت در ساختاری یکسان در نظر می گیریم، گفت: گسترش کریدورها از برنامه های مهم وزارتخانه است و در این باره با کشورهای مختلف در ارتباط هستیم. دراین بین راه اندازی مسیر ریلی افغانستان را داشتیم که کریدوری ‌جدید برای برقراری مناسبات تجاری و ترانزیتی با کشورهایی نظیر تاجیکستان است.

اسلامی با اشاره به این نکته که استفاده از مسیرهای ریلی نسبت به قبل از کرونا بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است، گفت:  در راستای ایجاد شرکت های بزرگ ترانزیتی هدف گذاری کردیم و از بخش خصوصی دعوت می کنیم تا در این عرصه ورود کند. باید شرکت های قدرتمند و ناوگان روزآمد داشته باشیم.

وزیر راه و شهرسازی درباره پایانه های مرزی از دیجیتالی شدن کل سیستم خبر داد و افزود: در حال حاضر کل سیستم مربوط به بخش پایانه های مرزی را دیجیتال کردیم و متصل به هم کار می کنند. همچنین کل اطلاعات روی بستر واحدی قرار گرفته و با دستگاه های مختلف در ارتباط است.

اسلامی با اشاره به سفر پیش روی هیات ایرانی به سوریه از حضور نمایندگان بخش خصوصی در قالب این هیات خبر داد و گفت: هماهنگی های لازم انجام خو‌اهد شد تا پیوند و ارتباط لازم بین بخش های خصوصی دو کشور برقرار شود.