نشست بررسی مشکلات و دغدغه‌های صادرکنندگان به همت معاونت کسب‌وکار اتاق ایران و با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، مدیرکل دفتر صادرات گمرک ایران، سرپرست اداره صادرات بانک مرکزی و جمعی از صادرکنندگانی که طی سال‌های اخیر به عنوان برگزیده روز ملی صادرات انتخاب شدند، برگزار شد.
بر اساس اظهارات علی ملایی، معاون کسب‌وکار اتاق ایران قرار بود در مراسم روز ملی صادرات که 22 دی ماه برگزار شد، فرصتی در اختیار صادرکنندگان قرار بگیرد تا مشکلات خود را در حضور مسئولان کشور تشریح کنند که در نهایت با توجه به همه‌گیری کرونا و شرایط متفاوت در برگزاری این مراسم، مقرر شد تا سلسله نشست‌هایی با حضور دست‌اندرکاران حوزه صادرات در دستگاه‌های مختلف برگزار شده و مشکلات موجود به صورت دقیق‌تر و جزئی‌تر بررسی شود.
او اظهار امیدواری کرد که در قالب این نشست‌ها بتوان تا حد قابل توجهی از مسائل را مطرح کرد و برای آن راهکار ارائه داد.
صادرات را حمایت و صادرکننده را تقویت کنیم
محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق ایران و رئیس کمیته ارزی با بیان این نکته که در مراسم روز ملی صادرات که نشستی رسمی است، نمی‌توان آن‌طور که باید، دغدغه‌ها و مشکلات را تشریح کرد و انتظار حل آن را داشت. بنابراین تصمیم گرفته شد تا نشست‌هایی را برگزار و در چارچوب آنها به صورت فنی‌تر مسائل را مطرح و بررسی کنیم.
به باور این فعال اقتصادی معیشت مردم و بهبود زندگی آنها ارتبط غیرمستقیمی با صادرات دارد. اگر به این رابطه توجه داشته باشیم، پس باید به لشکر صادرکنندگان بها داده و برای رشد و تسهیل فعالیت آنها برنامه‌ریزی کنیم. لازمه رونق تولید، توسعه صادرات است، هرچند این نکته همچنان در بین مسئولان نهادینه نشده است.
او به افزایش بهای ارز طی چند سال گذشته اشاره کرد و گفت: گرچه این تشدید قیمت موجب گرانی‌ها شد؛ اما ظرفیتی به وجود آورد تا بتوانیم صادرات را رشد دهیم. حدود ۴۰ میلیارد دلار صادرت انجام شد و این نشان داد ما می توانیم بدون اتکا به فروش نفت، سطح درآمدهای ارزی خود را افزایش دهیم.
بر اساس گفته‌های انصاری علی‌رغم همه تلاش‌ها و استدلال‌ها، متاسفانه در این دوره زمانی برعکس عمل کردیم و دست‌وپای لشکر خودی را بستیم و آنها را درگیر معضلات سامانه نیما کردیم. اتاق روی این موضوع بسیار وقت گذاشت تا روند را برعکس کند.
نایب رئیس اتاق ایران با اشاره به حمایت دولت‌ها از صادرکنندگان خود و در اولویت قرار دادن آنها، تصریح کرد: در صحنه جهانی رقبای صادراتی از سوی دولت‌های خود تقویت می شوند؛ اما صادرکنندگان ایرانی برعکس بدون حمایت و با انواع محدودیت‌ها باید پا به عرصه این کارزار بگذارند. حمایت یعنی مشکلات را با سرعت بالا رفع و بروکراسی‌ها را کم کنیم تا انرژی‌ها تنها صرف صادرات شود.
رئیس کمیته ارزی اتاق ایران مثالی از وضعیت امروز و دیروز کشورهای آسیایی نظیر کره‌جنوبی، مالزی، ترکیه و غیره زد. او گفت: صادرات سالانه مالزی بین ۲۰۰ تا ۲۶۰ میلیارد دلار است و این رقم با جمعیتی برابر با ۳۰ میلیون نفربه دست آمده است؛ آیا توان مردم مالزی از ما بیشتر است؟ همین موضوع درباره ترکیه هم وجود دارد. این کشورها پیش از آنکه صادرات را برای خود به عنوان یک اولویت درنظر بگیرند، تنها حدود 3 تا 4 میلیارد دلار صادرات داشتند. چگونه آنها به این حجم از صادرات رسیدند؟
انصاری تاکید کرد: مکانیسم توسعه، مکانیسم حمایت از صادرات است. اتاق ایران به دنبال رفع گره‌هایی است که در این سال‌ها به پای صادرات و صادرکنندگان بستند. همه ما باید به این پرسش پاسخ دهیم که آیا ایرانیان استحقاق رسیدن به ۶۰۰ میلیارد دلار صادرات در یک سال را دارند؟ بله، با توجه به جمعیت و توانی که در این کشور نهفته است، رسیدن به این حجم از صادارت باید اتفاق افتد.
بر اساس اظهارات نایب رئیس اتاق ایران پشتیبانی از صادرات در رقابت‌های جهانی ضروری است و این مسئله در کشورهای پیشرفته اتفاق می‌افتد؛ صادرات از سوی بالاترین مقام اجرایی پیگیری می‌شود و بدون شک این سطح از حمایت‌ها، حضور در رقابت‌های صادراتی را سخت‌تر می‌کند.
اصلاح ساختارهای اداری سازمان توسعه تجارت را دنبال می‌کنیم
در ادامه حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت ضمن تاکید بر اینکه رتبه‌بندی صادرکنندگان و حمایت از آنها بر رشد صادرات اثرگذار است، گفت: در حال حاضر به دنبال به روزرسانی چارچوب‌های سازمان توسعه تجارت بر اساس مطالعات انجام شده روی سازمان‌های توسعه تجارت سایر کشورها هستیم. ساختارهای اداری و زیرمجموعه‌های دستگاه‌های اجرایی دچار اختلال‌های جدی هستند و باید اصلاح شود. متاسفانه در این بخش دچار عقب افتادگی و شکاف جدی هستیم. ساختار اداری در نظام تجاری مشکلات زیادی ایجاد کرده است و برای اصلاح این موضوع باید فرهنگ عمومی، مجلس و دیگر ارکان همراه شده و گام‌های جدی در راستای تجهیز توان اداری و ساختاری کشور بردارند.
او تولید را جنبه مهمی از صادرات عنوان کرد و گفت: از ۲۱۰۰ میلیارد دلار واردات چین، در تولید ۷۰۰ میلیارد دلار آن پتانسیل داریم که با تقویت توان تولید می‌توانیم سهم صادراتی خود را به این کشور افزایش دهیم.
این مقام مسئول در ادامه به انفجار اخیر در مرز دوغارون و آسیب‌های وارد شده اشاره کرد و افزود: ماهانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون دلار از ایران به افغانستان صادر می‌شود که ۷۰ درصد آن فرآورده های نفتی هستند. این مشکل وقفه‌ای را در روند صادرات ایجاد کرد و باید هرچه سریع‌تر شرایط از سرگیری صادرات را مهیا کرد. طبق برآوردهای اولیه ۵۰۰ تا ۶۰۰ تریلیر از بین رفتند که ۱۲۰ مورد ایرانی بودند؛ ولی فرقی نمی کند، چون تمام این تریلرها بار ایران را حمل می کردند.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه آماری از حجم تعهدات ارزی که تا انتهای آذر ایفا شده اند، ارائه داد. بر اساس گفته‌های او در این مدت ۵۸ میلیارد یورو تعهد ارزی صورت گرفته که ۴۰ میلیارد یورو از آن ایفا شده و از این رقم ۳۶ میلیارد یورو از سوی تولیدکنندگانی که صادرات هم انجام می دهند، ایفا شده است. بر این اساس ۱۸میلیارد یورو تعهد ارزی باقی مانده است.
صادرات هنوز اولویت تصمیم‌گیران کشور نیست
سیدرسول مهاجر، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امورخارجه با بیان این مطلب که اغلب کشورهای پیشرفته آسیایی در یک زمان تصمیم گرفتند و روند صادرات خود را متحول کردند، گفت: هیچ‌گاه ایران صادرات محور نبوده و همیشه با تکیه بر درآمدهای نفتی جلو رفته است. حداقل تحریم‌ها ما را مجبور کرد که به ضرورت توسعه صادرات بیاندیشیم. برای رونق و توسعه صادرات باید آن را اصل نظام تصمیم‌گیری خود درنظر بگیریم؛ صادرات باید اصل باشد و نه اینکه برآوردی از نیاز داخل. بدون شک نیاز داخلی سیری‌ناپذیر است و نباید نظام صادراتی خود را بر اساس این نیاز به صورت مداوم تغییر دهیم.
این مقام مسئول با توجه به تجهیز بخش اقتصادی وبسایت وزارت امور خارجه براساس اطلاعات سفارت‌خانه‌های کشور در کل دنیا تصریح کرد: کار در این بخش آغاز شده و پیگیر تکمیل آن هستیم. امیدواریم با نهایی شدن این پروژه امکان کسب اطلاعات به‌روز از وضعیت نیاز بازارهای هدف از طریق این وبسایت برای فعالان اقتصادی و صادرکنندگان فراهم شود.
قیمت‌های پایه صادراتی را اصلاح کنید
کیوان کاشفی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران نیز با انتقاد از ناهماهنگی‌های موجود بین تصمیم‌گیری‌های انجام شده با تغییراتی که در سطح روانی جامعه رخ می‌دهد، گفت: حدود دو سال است که درباره قیمت پایه صادراتی صحبت کردیم و یک فرمول خیلی ساده و دقیق را پیشنهاد دادیم تا این مشکل را برای همیشه و به صورت ریشه‌ای حل کنیم؛ هنوز هیچ‌یک از دستگاه‌های متولی پای کار نیامده‌اند و همچنان مشکلات این بخش به قوت خود باقی است.
این فعال اقتصادی وجود یک پورتال به منظور رصد وضعیت تعهدات ارزی هر صادرکننده را ضروری دانست و تاکید کرد: زمانی‌که موضوع تعهد ارزی مطرح شد باید زیرسات‌های آن را هم فراهم می‌کردید. بعد از مدت‌ها که از اجرای تعهد ارزی می‌گذر همچنان صادرکننده نمی‌تواند از طریق یک سامانه و یا پورتالی، وضعیت تعهدات ارزی خود را رصد کند و هر بار باید با مراجعه به سازمان‌های مختلف از شرایط خود مطلع شود.
او با بیان این مطلب که بخش خصوصی دغدغه‌های دولت را درباره مسئله ارز و تحریم درک کرد و علی‌رغم همه فشارها پای کار ماند، تاکید کرد: همه واردکنندگان و صادرکنندگان را درگیر مسائل امنیتی کردید، امروز یک پای تجار ما در دادگاه‌هاست و دیگری در سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف تا بتوانند تجارت خود را زنده نگه دارند. تقاضای اتاق ایران شکستن این جو سنگین است که مانع از پیشرفت تجارت می‌شود.
در این بین سخنرانان جلسه ضمن بیان دیدگاه‌ها و آنچه برای توسعه صادرات ضرورت دارد به دغدغه‌ها و چالش‌های صادرکنندگان حاضر در نشست توجه کردند. تدوین استراتژی صادرات، یک نقشه راه مشخص و تعیین متولی برای این بخش، اولین خواسته صادرکنندگان بود که دراین نشست مورد تاکید قرار گرفت.
ارتقای سطح کمی و کیفی لجستیک کشور، برنامه‌ریزی برای کاهش هزینه‌های انتقال پول در جریان تجارت، حمایت از صادرکنندگان برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و هزینه‌هایی که صرف برندینگ می‌شود، برقراری ارتباط مستمر و مستقیم بین سفارت‌خانه‌ها و تشکل‌های اقتصادی زیرمجموعه اتاق ایران، برگزاری نشست‌های تخصصی برای بررسی چارلش‌های صادراتی هر گروه کالایی و در نهایت تعیین سهمیه صادراتی در هر گروه کالایی برای جلوگیری از ممنوعیت‌های یکباره و غیرکارشناسی، دیگر مسائلی بودند که در این نشست مطرح شد.
در پایان قرار شد نشست‌های دیگری با هدف بررسی چالش‌های صادرات و بررسی میزان بهبود در آنچه طی این نشست و جلسات بعدی عنوان می‌شود، برگزار شود.