گمرک اسلام قلعه افغانستان شنبه هفته گذشته دچار حادثه و به دنبال آن مرز دوغارون بین ایران و افغانستان برای حدود یک هفته بسته شد. پس از پیگیری‌ها و اقدامات دو کشور، مجدد روند تبادل کالا از این مسیر آغاز شد. با شروع انتقال کالاهای صادراتی فسادپذیر مانند میوه و سبزیجات از این گذرگاه مرزی به افغانستان، شاهد انتقال هزار و ۸۰۰ تن کالا ظرف روزهای ۲۹ و ۳۰ بهمن به افغانستان بودیم.
این میزان کالا از طریق ۵۲ دستگاه کامیون ترانزیت به افغانستان صادر شده و به نظر می‌رسد از یکشنبه 3 اسفند، شرایط صادرات به تدریج مانند گذشته شده است.
حسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران ضمن اشاره به از سرگیری مبادلات ایران و افغانستان از طریق مرز دوغارون، گفت: خوشبختانه ظرف مدت یک هفته با تلاش‌های دو طرف توانستیم مرز دوغارون را باز کنیم. در ابتدا پیش‌بینی می‌شد که روند احیا و بازسازی این مرز تا دو هفته طول بکشد.
این فعال اقتصادی با اشاره به گستره خسارت‌های وارد آمده به محموله‌ها و کامیون‌هایی که در این مرز وجود داشته است، تاکید کرد: برآورد دقیقی از خسارت‌های ناشی از این آتش سوزی نداریم. البته این موضوع درحال پیگیری است و به صورت تقریبی می‌توان به حدود 40 تا 50 میلیون دلار خسارت اشاره کرد.
به اعتقاد او آنچه در این اتفاق باید مورد توجه قرار بگیرد بالا بردن سطح امنیت و زیرساختهای دیجیتالی شدن تجهیزات گمرکی است. در هر مرزی تنها گمرکات حضور ندارند و دستگاه‌های دیگری نیز هستند که باید زیرساختهای اولیه را برای بهبود وضعیت مرزها مهیا کنند.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان خاطرنشان کرد: باید برای حفظ امنیت در مرزها، تلاش کنیم تا صف کامیون‌ها و تریلیرها کوتاه شود. متاسفانه در حال حاضر به دلیل ناهماهنگی‌ها و نبود تجهیزات و امکانات به‌روز شاهد توقف طولانی مدت کامیون‌ها در مرزها هستیم که ریسک کار را بالا می‌برد.
سلیمی از روند طولانی اقدامات گمرکی، بازدیدها و بروکراسی پیچیده حاکم بر مرزها انتقاد کرد و خواستار رسیدگی هر چه سریع‌تر مسئولان به این وضعیت شد. بر اساس گفته‌های او امروز در دنیا روند گمرکی کشورهای اروپایی بسیار کوتاه و ساده است اما در مرزهای ایران همچنان با شرایط سختی روبه‌رو هستیم.
مسئله ناهماهنگی‌ها و چالش‌های گمرکی کشور از جمله موضوعاتی است که به دفعات از سوی فعالان اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران نیز بارها نسبت به چالش‌ها و ناهماهنگی‌های حاکم بر گمرکات واکنش نشان داده و در جلسات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی که وزرای اقتصادی و نمایندگان قوه قضائیه و قوه مقننه نیز حضور دارند، خواستار رسیدگی به این مشکلات شده است.
او در دوازدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق ایران نیز با نگاهی به آتش‌سوزی گمرک اسلام قلعه و آسیب‌های ناشی از آن، تصریح کرد: موضوع زیرساختهای گمرکی در نشست‌های مختلف مورد تاکید قرار گرفته و زمانی که ۳ هزار کامیون بدون زیرساخت منتظر خروج و ورود هستند امکان چنین حوادث تلخی وجود دارد. این حادثه شاید مسئولان را برای سامان دادن به وضعیت گمرکات بیدار کند. این حادثه بسیار وسیع بوده و اگر مرزهای ایران باز نمی شد آسیب‌ها بیش از این بود هرچند همین الان هم آسیب‌ها بسیار زیاد است.
دوغارون اصلی‌ترین گذرگاه مرزی ایران و افغانستان شاهراه اصلی تجارت خارجی خراسان رضوی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه گذرگاهِ ۵۰ درصد از حجم مبادلات تجاری و صادرات این استان واقع در شرق ایران است. تا پیش از فاجعه اسلام‌قلعه روزانه هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع خودروهای سنگین باربری هزاران تن کالای صادراتی و ترانزیتی را از طرق گذرگاه و گمرک مرزی دوغارون منتقل می‌کردند.
دوغارون در فاصله ۱۸ کیلومتری شهر تایباد واقع است. تایباد نیز در فاصله ۲۲۸ کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد. این شهرستان از سمت شرق و جنوب شرق با کشور افغانستان هم‌مرز است.