تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری به‌منظور تجاری ساختن ایده‌ها از مهم‌ترین اقداماتی است که در کشور به‌منظور عملی شدن تبدیل نوآوری‌ها به فنّاوری طی چند سال اخیر دنبال شده است. با رشد کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان، تحقق شعار «ایران دانش‌بنیان» ازجمله مهم‌ترین وعده‌های مدیران ارشد اجرایی کشور برای سال‌های آینده است.
طبق آخرین آمار ارائه‌شده در سایت صندوق نوآوری و شکوفایی، در حال حاضر 5 هزار و 866 شرکت دانش‌بنیان مشغول به فعالیت هستند و اسماعیل قادری‌فر، رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی نیز پیش‌بینی کرده است اگر فرایند رشد و شتاب توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تداوم حمایت‌های معاونت‌های علمی و فناوری و سایر دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی به همین شکل وجود داشته باشد تا انتهای دوره دولت دوازدهم تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به دو برابر افزایش پیدا کند.
از ابتدای سال 99 که شیوع ویروس کرونا منجر به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مردم و تغییر مطالبه آن‌ها به‌سوی خدمات و کالاهای آنلاین شد، اقتصاد دانش‌بنیان موردتوجه بیشتری قرار گرفت و همان‌طور که محسن جلالپور، فعال اقتصادی می‌گوید: شرکت‌های دانش‌بنیان توانستند برخی خلاهای موجود در دوران تحریم و کرونا را پر کنند.
جلالپور معتقد است: «در اقتصاد سنتی ما فضای سالم و شفاف وجود نداشته اما فضای اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند ضمن تحول در اقتصاد کشور، این شفاف نبودن‌ها و آلودگی‌ها را برطرف کند.»
در چنین فضایی، چشم‌انداز کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در سال 1400 با اماواگرهایی همراه است و به اعتقاد رئیس کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران، بهبود فعالیت‌های اقتصادی در سال جدید با دو سناریو قابل پیش‌بینی است.
افشین کلاهی توضیح می‌دهد: اگر در سناریوی اول شاهد بهبود ارتباطات بین‌المللی باشیم، به‌خصوص برای شرکت‌هایی که در حوزه دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند، 1400 بسیار بهتر از سال 99 خواهد بود؛ چراکه برنامه‌های بسیار خوبی از سوی دولت تهیه‌شده و خوشبختانه اراده هم هست تا این برنامه‌ها اجرا شود؛ اما شرط اصلی اجرای آن‌ها این است که ازیک‌طرف تغییر و تحولات مثبتی در حوزه بین‌الملل رقم خورد و از طرف دیگر بازار داخل از انحصار کامل دولتی خارج و رقابتی‌تر شود.
او معتقد است: دولت نباید سیاست‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان را متوقف کند تا سال 1400 سال امیدبخشی برای فعالان این حوزه باشد؛ اما روند این سیاست‌گذاری هم باید با مشورت بخش خصوصی تداوم داشته باشد.
کلاهی با اشاره به بررسی طرح جهش تولید دانش‌بنیان در مجلس یازدهم، رسیدگی به این طرح و تصمیم‌گیری درباره آن را یکی از مهم‌ترین اولویت‌هایی عنوان می‌کند که در سال 1400 باید درباره آن به‌سرعت تصمیم‌گیری شود.
رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران در همین زمینه، عنوان می‌کند: ایرادات بسیاری به این طرح وارد است اما اگر ایرادات این طرح مطابق با آنچه اتاق ایران نظر داده صورت گیرد، قطعاً تحولات مثبتی در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان شاهد خواهیم بود.
خلأ قوانین و مقررات در حوزه دانش‌بنیان
فرزین فردیس، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران هم بابیان اینکه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان مانند سایر بنگاه‌های اقتصادی متأثر از فضای کسب‌وکار، فرازوفرودهایی را تجربه می‌کنند، در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» تأکید می‌کند: بخشنامه‌های متعدد و عدم پیش‌بینی پذیری در این حوزه می‌تواند چالش‌های بسیاری را برای فعالان حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان به وجود بیاورد.
بااین‌حال او معتقد است که کسب‌وکارهای دانش‌بنیان برخلاف سایر بنگاه‌های اقتصادی، چندان از سوی مراجع سیاست‌گذاری درک نمی‌شوند و همین عامل هم باعث شده تا بزرگ‌ترین دغدغه فعالان حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، خلأ قوانین و مقررات باشد.
فردیس توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که فارغ از اثرگذاری آن‌ها در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، کلیه فضای اقتصادی را متأثر کرده است، کاهش اعتماد عمومی در جامعه است که در پایین‌ترین میزان چند سال اخیر قرارگرفته و گریبان کل اقتصاد را گرفته است. از طرفی یک نوع بلاتکلیفی در کل فضای اقتصادی کشور حاکم است که همین امر قدرت پیش‌بینی را از فعالان اقتصادی گرفته است و منجر به‌کندی روال‌های اقتصادی و به‌خصوص سرمایه‌گذاری شده است.
در همین زمینه، فردیس بهبود فضای کسب و کار به خصوص حوزه دانش‌بنیان در سال 1400 را در گروی ثبات اقتصادی می‌داند.