آخرین فرصت نجات صنعت خورشیدی از بحران

سندیکای صنعت برق ایران و حدود ۲۰۰ شرکت فعال در زمینه سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس، در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹ به وزیر نیرو نامه نوشتند و ضمن اعلام وضعیت بحرانی برای این حوزه، درخواست افزایش نرخ‌های خرید تضمینی برق از سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس را به میزان ۸۰ درصد اعلام کردند. به اعتقاد آنها این اقدام، آخرین فرصت برای نجات صنعت خورشیدی کشور است. فعالان نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس به اهم چالش‌های این صنعت پرپتانسیل پرداخته است.

 آخرین فرصت‌ نجات

سیدمحمدجواد موسوی، نایب رئیس کمیته تجدیدپذیر سندیکای صنعت برق درباره توسعه سامانه‌های خورشیدی معتقد است در سال‌های اخیر شاهد توسعه سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس به ظرفیت تجمعی 45 مگاوات (سالانه 10 تا 15 مگاوات) و در نتیجه شکل‌گیری بیش از 200 شرکت فعال در این زمینه در سراسر کشور بوده‌ایم که این شرکت‌ها در زمینه‌های مهندسی و پیمانکاری، مشاوره، تامین و تولید تجهیزات مرتبط با سامانه‌های خورشیدی در سراسر استان‌های کشور فعال هستند. او درباره علت رکود و تعطیلی شرکت‌های فعال در این حوزه گفت: از انتهای سال 98 که نرخ ارز و به تبع آن قیمت نیروگاه‌های خورشیدی افزایش یافت، شاهد کُند شدن و بعضا توقف توسعه نیروگاه‌های خورشیدی شدیم. این موضوع به‌خصوص در حوزه سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس، تبعات جبران‌ناپذیری دارد زیرا در این حوزه حدود 200 شرکت پیمانکار، مشاور، تامین‌کننده و تولیدکننده تجهیزات فعالیت می‌کنند که تاکنون بسیاری از آنها تعطیل شده یا در آستانه تعطیلی هستند. انتظار ما از «ساتبا» و «وزارت نیرو» این بوده که در طول سال گذشته برای افزایش نرخ‌های خرید تضمینی برق اقدام می‌کردند؛ چرا که اکنون آخرین فرصت برای نجات صنعت خورشیدی کشور است.

موسوی در ادامه، درخصوص نگرانی وزارت نیرو به دلیل کسری بودجه خرید تضمینی برق گفت: سالانه حدود 10 تا 15 مگاوات نیروگاه خورشیدی کوچک‌مقیاس در کشور نصب می‌شود. برای خرید برق از این نیروگاه‌ها حدود 20 میلیارد تومان نیاز است. با افزایش نرخ‌ها به میزان 80 درصد، به کمتر از 40 میلیارد تومان بودجه نیاز است که در مقیاس یک کشور ناچیز است و نگرانی درباره بودجه خرید برق از سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس درست نیست. حتی یک ماه تاخیر در این زمینه نادرست بوده و صدمات جبران‌ناپذیری را هم به بدنه این صنعت وارد کرده است و هم در زمینه تامین برق فرصت‌های خوبی را از دست می‌دهیم. موسوی همچنین درباره پیش‌بینی خود برای سال 1400 گفت: همه ما در سراسر کشور امیدوار هستیم و تلاش‌مان این است که شاهد رونق نیروگاه‌های خورشیدی خانگی، تجاری و صنعتی از یک‌طرف و بازگشت شرکت‌های فعال در این زمینه به کسب و کار باشیم. ما امیدواریم وزارت نیرو و مسوولان صدای ما را بشنوند و باور کنند که هفته‌های پیش‌رو آخرین فرصت برای نجات صنعت خورشیدی کشور و فعالان آن از بحران خواهد بود.

ظرفیت نصب میلیون‌ها نیروگاه خورشیدی خانگی

نسترن رفیعی، نماینده شرکت‌های استان اصفهان در شورای استان‌های انجمن و مدیر کارگروه خورشیدی خانگی، درباره پتانسیل توسعه نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس روی سقف خانه‌ها گفت: امروزه جهان به سمت نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و تولید برق در محل مصرف رفته است. اگر به کشورهای پیشرفته نگاه کنیم، شاهد نصب میلیون‌ها نیروگاه خورشیدی خانگی هستیم. برای مثال در آلمان بیش از 2 میلیون سیستم خورشیدی خانگی نصب شده است که حدود دوسوم از کل ظرفیت نصب شده خورشیدی را تشکیل می‌دهند. در ترکیه نیز حدود 6 هزار مگاوات (6 گیگاوات) نیروگاه خورشیدی احداث شده که 97 درصد از آن مربوط به سایز کمتر از یک مگاوات است.

رفیعی درباره پتانسیل ایران در توسعه نیروگاه‌های خورشیدی خانگی گفت: در سراسر ایران این پتانسیل وجود دارد ولی متاسفانه به دلیل افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت تمام شده تجهیزات خورشیدی که از ابتدای سال 1399 اتفاق افتاد، الان حدود یکسال است که شاهد کُند شدن نصب نیروگاه‌های خورشیدی خانگی در کشور و تعطیل شدن شرکت‌های خوب‌مان هستیم. انتظار ما از وزارت نیرو این است که نرخ خرید تضمینی از نیروگاه‌های خورشیدی زیر 20 کیلووات به اندازه 80 درصد افزایش یابد تا نصب این نیروگاه‌ها مجددا اقتصادی شود و بتوانند به کمک تولید برق در کشور بیایند.

ایمان احمدی، نماینده شرکت‌های استان کرمان در شورای استان‌های انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر نیز به نصب نیروگاه‌های خورشیدی برای مددجویان کمیته امداد اشاره کرد و گفت: یکی از حوزه‌هایی که نیروگاه‌های خورشیدی خانگی می‌توانند نقش مهمی در آن داشته باشند، احداث این‌گونه نیروگاه‌ها برای مددجویان کمیته امداد است. در این صورت این مددجویان می‌توانند به تولیدکننده برق تبدیل شده و به دولت برق بفروشند و درآمد کسب کنند.  با توجه به وضعیت مددجویان که عمدتا از سنین بالا یا زنان سرپرست خانوار هستند و عملا قادر به انجام کارهای زیادی نیستند، احداث این سامانه‌ها در منازل آنها بسیار مناسب بوده و موجب اشتغال و خودکفایی این مددجویان می‌شود. او درباره مزایای سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس گفت: این سامانه‌ها به صورت خانگی یا در واحدهای صنعتی نصب می‌شوند، تولیدکننده برق در نزدیکی محل مصرف خانگی و صنعتی بوده که این امر موجب کاهش تلفات شبکه برق می‌شود. همچنین از دیگر مزیت‌های این سامانه‌ها در شبکه‌های توزیع، کمک به حفظ پایداری شبکه، رفع افت ولتاژ و بهبود ولتاژ شبکه،کمک به تامین برق پایدار در ساعات پیک ظهر، حفظ محیط زیست و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و تاثیر مثبت بر آزادسازی ظرفیت شبکه‌های بالادستی و تعویق سرمایه‌گذاری در شبکه انتقال و فوق توزیع و تولید است. متاسفانه این حوزه حدود یک‌سال است که با توجه به افزایش نرخ ارز با کندی روبه‌رو شده است و نیاز است وزارت نیرو نرخ‌های خرید تضمینی از نیروگاه‌های زیر 20 کیلووات را به میزان مناسب افزایش داده تا سرمایه‌گذاری در این حوزه اقتصادی و مقرون به صرفه شود.

سقف پرپتانسیل واحدهای صنعتی

علیرضا داد، نماینده شرکت‌های استان یزد و مدیر کارگروه نیروگاه‌های خورشیدی در شهرک‌های صنعتی هم ضمن اشاره به تشکیل کارگروه فوق در انجمن و برگزاری جلسات با حضور شرکت‌های فعال از سراسر کشور گفت: سوله‌های صنعتی، بهشت توسعه نیروگاه‌های خورشیدی هستند که برای واحدهای صنعتی سودمند هستند و ما در حقیقت یک خط تولید جدید (خط تولید برق) در کنار خط تولید آنها راه‌اندازی می‌کنیم. همچنین این نیروگاه‌ها به وزارت نیرو برای تامین برق واحدهای صنعتی کمک می‌کنند که با توجه به خاموشی برق واحدهای صنعتی در طول سال گذشته می‌تواند مورد توجه باشد و همچنین برای توسعه کسب و کار فعالان این حوزه سودمند هستند. ما در بررسی‌هایی که در این کارگروه انجام می‌دهیم، به دنبال ایجاد مشوق‌هایی برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی روی سقف سوله‌های صنعتی هستیم. مهم‌ترین مانعی که اکنون وجود دارد، پایین بودن نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های خورشیدی در سایز زیر یک مگاوات است. ما پس از بررسی‌هایی که با کمک کارشناسان در کارگروه انجام دادیم، در نامه‌هایی که به وزارت نیرو ارسال کرده‌ایم، درخواست کردیم که در کنار افزایش نرخ خرید تضمینی، پله 100 کیلووات به 200 کیلووات منتقل شود و همچنین در فاصله 200 کیلووات تا یک مگاوات یک پله قیمتی جدید ایجاد شود که بتوان نیروگاه‌های خورشیدی را در شهرک‌های صنعتی توسعه داد. او افزود: امیدواریم در سال جدید با افزایش نرخ خرید تضمینی به میزان مناسب برای نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس، شاهد رونق دوباره بازار و بازگشت شرکت‌های استان یزد و سراسر کشور به کسب و کار باشیم.

نصب پنل در ادارات دولتی

شهریار صابر، نماینده شرکت‌های استان خراسان رضوی و عضو شورای استان‌ها در انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر نیز درباره وضعیت شرکت‌های فعال در این حوزه گفت: ما حدود 40 شرکت فعال در زمینه نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس شامل نیروگاه‌های خانگی، تجاری و صنعتی داشته‌ایم که اغلب این شرکت‌ها در حال تعطیلی هستند و این برای کشوری مانند ایران با چنین پتانسیل انرژی خورشیدی، زیبنده نیست. انتظار ما از وزارت نیرو توجه به این بخش است و نباید گذاشت شرکت‌هایی که پتانسیل نصب نیروگاه‌های خورشیدی را دارند، از این گردونه خارج شوند. وی ضمن اشاره به خاموشی‌های سال گذشته و کمبود برق در کشور افزود: در شرایطی که در کشور با کمبود برق روبه‌رو هستیم، دولت می‌تواند با کمک گرفتن از بخش خصوصی جهت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر، قسمتی از برق مورد نیاز کشور را تامین کند.

وی در زمینه نصب نیروگاه‌ها در ادارات دولتی گفت: ما از سال 1398 در کارگروهی که به این منظور در انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر تشکیل شد، پیگیر اجرایی شدن مصوبه هیات وزیران (مصوب شهریور ۱۳۹۵) در خصوص الزام ادارات دولتی به نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر بوده‌ایم که از این طریق ادارات فوق بتوانند بخشی از برق خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند. اخیرا دستورالعمل اجرایی این مصوبه در وزارت نیرو بازنگری شده و توسط وزیر نیرو نزدیک به ابلاغ است. امیدواریم که با اجرای صحیح آن یک مسیر جدید نیز برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس گشوده و بخشی از برق ادارات نیز از این طریق تامین شود.

تصویر آماری نیروگاه‌های خورشیدی

حامد پیروزبخت، نماینده شرکت‌های استان فارس و عضو شورای استان‌ها در انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر ضمن تقسیم نیروگاه‌های خورشیدی به چهار دسته گفت: نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس خانگی(Residential) در سایز صفر تا 20 کیلووات هستند، سپس نیروگاه‌های تجاری(Commercial ) در سایز 20 تا 200 کیلووات (بعضی کشورها تا 250 کیلووات) قرار دارند، در محدوده بعدی نیروگاه‌های خورشیدی صنعتی(Industrial ) در سایز 200 کیلووات تا یک مگاوات هستند که به ولتاژ 20 کیلووات متصل می‌شوند و متاسفانه تاکنون در کشور توجه زیادی به آن نشده است و در نهایت نیروگاه‌های بزرگ مقیاس زمینی( Utility Scale ) یا همان فارم هستند که از سایز یک مگاوات به بالا هستند.

وی سپس به آمار نصب این نیروگاه‌ها در کشور اشاره کرد و افزود: تا اردیبهشت سال 1399 مجموعا 12 درصد از نیروگاه‌های نصب شده خورشیدی کشور مربوط به سایز زیر یک مگاوات بوده است که این نشان‌دهنده عدم توجه کافی به این مقیاس از نیروگاه است. این در حالی است که جهان به سمت نیروگاه‌های مقیاس کوچک در حرکت است و شاهد نصب میلیون‌ها نیروگاه خورشیدی کوچک‌مقیاس روی سقف خانه‌ها و واحدهای تجاری و صنعتی هستیم. او خواستار توجه وزارت نیرو به انواع نیروگاه‌های خورشیدی شد تا شاهد توسعه متوازن این نیروگاه‌ها در کشور باشیم.

شاهرگ تجدیدپذیرها را قطع نکنیم

محمود کریمی، عضو شورای استان‌های انجمن تجدیدپذیرها، درباره اهمیت نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس گفت: حقیقت این است که نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس و فعالان این حوزه شامل پیمانکاران، مشاوران، تامین‌کنندگان و تولیدکنندگان تجهیزات، شاهرگ انرژی‌های تجدیدپذیر هستند، اینها فعالانی هستند که با اقشار مختلف مردم سر و کار دارند و نقش مهمی در ترویج و فرهنگ‌سازی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر دارند. ما اگر نسبت به این گروه‌ها کم توجهی کنیم و این گروه‌ها را از دست بدهیم، انرژی‌های تجدیدپذیر را از دست داده‌ایم. بنابراین از ساتبا و وزارت نیرو انتظار می‌رود که در حفظ و تقویت فعالان این حوزه بکوشند. اولین اولویتی که الان مطرح است، افزایش نرخ به میزان مناسب است. اگر بیشتر از این در افزایش نرخ تعلل صورت گیرد، مانند نوشدارو پس از مرگ سهراب خواهد بود.