اولین نشست مجازی مراکز تحقیقاتی و اندیشکده‌های مرتبط با انرژی منطقه اکو با حضور کارشناسانی از کشورهای آذربایجان، ترکیه، پاکستان، ترکمنستان و ایران به همراه بنیاد علمی و دبیرخانه اکو، نمایندگان وزارت نفت، وزارت نیرو (ساتبا)، اتاق ایران و فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران برگزار شد.
چرایی تدوین استراتژی، سابقه و وضعیت، اجزای استراتژیک و محورهای استراتژی انرژی منطقه اکو از جمله محورهای مورد بررسی در این نشست بود.
همچنین راهکارهای نهادینه سازی انتقال انرژی پایدار، بهره مندی از انرژیهای تجدید پذیر، بهره وری و صرفه جویی در انرژی در بخش‌های ساخت و ساز، حمل و نقل و صنایع، اقتصاد سبز شامل رویکرد پیوندی، سیاستهای بلند پروازانه زیست محیطی و سایر جنبه‌های مقطعی، سرمایه گذاری در دوره انتقال از طریق زنجیره ارزش انرژی، امنیت و یکپارچگی انرژی، امکان سیاستگذاری و به روزرسانی چارچوب نظارتی، افزایش شبکه‌های انرژی و نقش آنها در ایجاد کریدورهای اقتصادی، تقویت نقش منطقه اکو در معماری جهانی انرژی، بازار برق منطقه‌ای، بخش انرژی پایین دست از جمله همکاری منطقه‌ای و افزایش رقابت در سطح منطقه، تحقیقات انرژی، نوآوری و فناوری، دسترسی به انرژی و فقر انرژی، مکانیسم‌های برنامه ریزی، اجرا و نظارت و همچنین همکاریهای بین المللی مورد بحث قرار گرفت.
در جمع‌بندی این نشست، پیشنهاد فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران مبنی بر تدوین سند ظرفیت تبادل انرژی کشورهای عضو اکو مورد تائید قرار گرفت و مقرر شد این فدراسیون تا نشست آتی، نسبت به تدوین پیشنهاد تدوین سند اقدام کند.
مهمترین موضوعات مطرح شده در این نشست به شرح زیر است:
- استراتژی انرژی اکو برای همکاری چشم انداز جامعی در مورد تبدیل مخلوط انرژی به بازار انرژی قابل اعتماد، پایدار، مقاوم و اصلاح شده در میان پویایی‌های جدید در صحنه انرژی جهانی که چشم اندازهای میان مدت و بلند مدت را پوشش می‌دهد، ارائه داده می‌شود. منطقه اکو با تشویق علاقه مشترک کشورهای عضو، متعهد است که آینده انرژی خود را با شکوفایی بیشتر و تلاش برای منابع پاک‌تر، همچنین تأمین انرژی قابل اعتماد و مقرون به صرفه از طریق همکاری پیشرفته در داخل و خارج، اصلاحات چارچوب نهادی و به کارگیری بهترین تجربیات با شراکت پیشرفته بین المللی، تأمین کند.
- تغییرات در سطح جهان تأثیر ویژه‌ای بر افزایش انرژیهای تجدیدپذیر دارد، اولویت بندی پیامدهای تغییرات آب و هوایی همچنین بهبود ارتباطات متقابل برای اطمینان از بازار انرژی قابل اتکا و مقرون به صرفه با هماهنگی‌های نهادی و زیرساختی با طرح چنین اهداف استراتژیک بلندپروازانه ای، منطقه اکو باید آماده و مجهز به سیاستهای منسجم باشد تا شاهد توسعه همراه با ارزش افزوده باشیم.
- در نظر گرفتن این اهداف نه تنها از منابع عظیم سوخت فسیلی بلکه از ظرفیت بالقوه انرژی پاک، بازار مصرف کافی در منطقه و همچنین ارتباط متقابل تجارت انرژی همراه با توانمندیهای سازمانی و فنی موجود ناشی می‌شود. با در نظر گرفتن چنین عواملی، کشورهای عضو اکو زمینه خوبی برای تقویت همکاریهای منطقه‌ای در جهت بهره مندی از تحولات موجود در تعاملات جهانی انرژی را دارا هستند.
- «تبدیل به منابع تجدیدپذیر و همچنین منابع انرژی پاک‌تر و پایدار» نشان دهنده «نتیجه پیش بینی شده ردیف 5» است. بخش انرژی در "ECO Vision 2025". عمدتاً با هدف گشایش فرصتهای نوین همکاری در منطقه اکو در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر و بهره وری انرژی و ایجاد محیطی مناسب برای بازارهای انرژی پایدار و سرمایه گذاری تدوین گردیده است. پروژه مشترک اکو-UNIDO در زمینه ایجاد (مرکز انرژی پاک اکو) نمونه بارزی از این تلاش‌ها در راستای ایجاد منابع انرژی پایدار است.
- هدررفت انرژی یکی از مهمترین چالش‌های منطقه اکو است که باید در مراحل تولید، توزیع و مصرف هدف گذاری شود. سیاستهای ارتقا بهره وری انرژی، صرفه جویی در انرژی و سازوکار مالی سوختهای فسیلی باید درنظر گرفته شود. به عنوان اولین قدم تعیین هدف مشخص برای بهبود بهره وری انرژی در سطح منطقه با هم افزایی در سیاستهای بهره وری منابع باید در دستور کار قرار گیرد.
- سیستم‌های انرژی کارآمدتر برای رقابت اقتصادی، کاستن از تولید کربن و منابع انرژی قابل اطمینان و مقرون به صرفه برای مصرف کنندگان بسیار مطلوب هستند. اولویت بندی اقتصاد سبز به عنوان سیاست توسعه میان مدت و بلند مدت نه تنها منافع بسیاری را برای منطقه اکو به ارمغان می‌آورد، بلکه همچنین باعث ایجاد انگیزه در کشورهای عضو می‌شود که متحد شوند و این امر در گفتگو با یک صدا در صحنه جهانی در جهت منافع مشترک انرژی و محیط زیست محقق می‌شود.
- تمرکز بر گاز (که در نیمی از کشورهای اکو به وفور یافت می‌شود) باید در مذاکرات منطقه‌ای انتقال انرژی گنجانده شود تا اطمینان حاصل گردد که انتقال واقع بینانه و پایدار است. در نتیجه استفاده مجدد یا بازیافت منابع طبیعی، افزایش تولید و مصرف منابع تجدید پذیر انرژی و یا تجدید ناپذیر عملیاتی خواهد شد.
- بهره برداری از سرمایه‌های طبیعی؛ و به حداقل رساندن آلودگی و سایر تأثیرات زیست محیطی - از جمله انتشار گازهای گلخانه‌ای - چشم انداز اصلی برای اکو خواهد بود. در عین حال، بهترین روشها برای پیگیری اقدامات سیاسی در جهت تشویق تغییرات اقتصادی-اجتماعی گسترده‌تر از جمله رشد اقتصادی، برابری، اشتغال، بهداشت و رفاه و کاهش فقر پیگیری خواهد شد.
- تنوع و پیوستگی منابع انرژی نقش اساسی در منطقه اکو دارد که موقعیت ژئواستراتژیک منحصر به فرد و وضعیت محصور در خشکی اکثر کشورهای عضو را گرفته است. ارتباطات بین المللی و بین منطقه‌ای در منطقه به لطف پروژه‌های بزرگ زیربنایی انرژی و حمل و نقل تحت قالب‌های مختلف چند جانبه و متنوع موجود هستند.
- تضمین ارتقای امنیت انرژی در منطقه اکو نیازمند یک رویکرد یکپارچه و منسجم است، از جمله با پشتیبانی از تغییر رفتار به سمت مصرف انرژی کارآمدتر، ظرفیت سازی، افزایش آگاهی و ... .
- توسعه بیشتر قوانین ملی و هماهنگی چارچوب‌های قانونی و نظارتی در کشورهای عضو عامل مهمی برای ارتقا امنیت انرژی هستند. بازارهای ملی یکپارچه انرژی در منطقه اکو باید یکی از اولویت‌های تسهیل تجارت در منطقه برای تأمین کنندگان و تأمین تقاضای انرژی مصرف کنندگان باشد.
- پروژه مهم بازار برق منطقه‌ای اکو با ارائه بهترین روشها در زمینه دانش فنی، یکی از اصلی‌ترین مشوقان برای دستیابی به این هدف خواهد بود. تغییر ترکیب انرژی به منظور تأمین نیازها در کشورهای عضو اکو از طریق همکاری در سطح منطقه‌ای و پاسخگویی به اولویت‌ها در سطح جهانی باید با سازوکارهای اجرایی مناسب نیز مطابقت داشته باشد.
- اجرای مقررات موجود و وضع قوانین جدید پیشرفت اساسی محسوب می‌شود که در این رابطه دبیرخانه اکو باید فرصت را برای کشورهای عضو خود برای بررسی بهترین شیوه‌ها و روش‌های بین المللی فراهم کند. در حقیقت، گذار منطقه اکو به در اختیار گرفتن انرژی پایدارتر، مقرون به صرفه و همچنین تمیز، برنامه‌های پایین دستی انرژی را نیز در این منطقه تحت الشعاع قرار خواهد داد.
- اگرچه بیشتر کشورهای عضو اکو دارای حجم قابل توجهی از صنعت پایین دست هستند، اما برای همکاری منطقه‌ای مستمر، لازم است تدابیر مکمل اتخاذ شود؛ به طور مؤثر از منابع موجود استفاده شود و ظرفیت‌های انرژی بین کشوری ایجاد شود... برای جلوگیری از رقابت مضر و دستیابی به مزایای بیشتر، ابعادی مانند بهینه سازی، ایجاد هم افزایی و تمایز محصول و بهینه سازی سبد سهام، موضوعات اصلی برای دستیابی به یکپارچه سازی کامل بین فعالان تولید کننده و بین تولید کننده و مصرف کننده در منطقه خواهد بود. منافع مشترک کشورهای عضو اکو به عنوان یک هدف استراتژیک در گرو تدوین سیاستهای پایدار برای صنایع پایین دستی خواهد بود. چارچوب اقدامات اولیه شامل پیشرفت در مدیریت سهم کربن از مایعات به گاز طبیعی و حرکت بسوی انرژیهای تجدید پذیر در انرژی و برق، افزایش بازده و فرآیندها و محصولات کم کربن، سیستم‌های حمل و نقل کارآمد به لحاظ مصرف انرژی و بازیافت و استفاده مجدد از محصولات به عنوان یک هدف می‌تواند در این راستا تعریف شود.
- برای سیاست گذاران استراتژی، انتخاب فن آوری و نشان تجاری و ارتباط با تأمین کنندگان و شرکا از مهمترین مسائل خواهد بود. مقیاس و عمق اهداف این استراتژی نیاز به یک رویکرد کاملاً نوآورانه و فعال همراه با پیشرفت‌های چشمگیر علمی و فنی دارد.
- منطقه اکو میزبان کشورهای پویا، پیشگام و مبتکر و در عین حال کشورهای محروم از نظر فناوری است. برای برطرف کردن این شکاف و امکان استفاده همه کشورهای عضو از فناوری‌های موجود، موضوع باید با دیدگاهی نوآورانه در دستور کار قرار گیرد.
- بسترهای تحقیقاتی، نوآوری و فناوری انرژی موجود از شمال تا جنوب در منطقه پراکنده است، لذا در چنین شرایطی از دانش و پتانسیل گسترده منطقه به طور کامل استفاده نمی‌شود. فرضیه اصلی توسعه پایدار انرژی همچنین آشکارا این واقعیت را گوشزد می‌کند که کاهش فقر کلید دستیابی به اهداف توسعه اجتماعی بوده اما برای حفظ محیط زیست، در حالی که فقرا با استفاده بیش از حد از منابع طبیعی تأثیرات نامطلوبی بر محیط زیست می‌گذارند باید اقدامات متناسب در راستای حفاظت از محیط زیست بعمل آید.
- تلاش‌ها برای ایجاد سامانه حمایت اجتماعی مناسب برای مصرف انرژی می‌تواند با بهبود مکانیزمهای جبران خسارت به افراد نیازمند و حذف تخفیفات برای طیف وسیعی از مصرف کنندگان ممتاز ادامه یابد. طراحی سامانه تعرفه‌ای مؤثر و کارآمد نیز می‌تواند دومین گزینه مطرح باشد.
- چشم‌انداز جامع استراتژی انرژی اکو افق جدیدی را برای مشارکت در همکاری با سازمان‌ها و کشورهایی که سال‌ها تجربه درزمینهٔ انرژی‌دارند، به ارمغان می‌آورد. آینده انرژی مشترک منطقه اکو تحت این استراتژی راه‌حل‌های مشترک را طراحی و به مرحله اجرا خواهد گذاشت.