ظرفیت‌ همکاری‌ انرژی با اتحادیه اروپا برای شرکت‌های کوچک و متوسط

گزارش کمیسیون انرژی اتاق ایران با عنوان «بررسی ظرفیت‌های همکاری‌های انرژی با اتحادیه اروپا با تاکید بر شرکت‌های کوچک و متوسط» منتشر شد.

در بخشی از این گزارش به تاریخچه‌ای اتحادیه اروپا اشاره شده است: بعد از جنگ جهانی دوم به شکل دیگر و تحت شرایطی متفاوت براساس نظریات مختلف بر پایه واقع‌بینی و ملاحظات مختلف سیاسی و بین المللی مجدد مطرح شد. براساس مزایای اقتصادی همکاری "جامعه زغال سنگ و فولاد" تشکیل شد و سبب شد تا شش کشور در زمینه تولید و مبادله ذغال سنگ و فولاد همکاری بیشتری داشته باشند و در همین راستا در سال 1957 بازار مشترک بین این کشورها ایجاد شد. با پایان جنگ سرد، کشورهای اروپایی ظرفیت‏های جدیدی در حوزه سیاست خارجی مشترک به دست آوردند. در سال 1979 برای نظم دهی به سیستم پولی جهان قرارداد برتون وودز لغو شد و سیستم مالی اروپایی ایجاد شد.

درادامه آمده است: چارچوب قانونی کنونی اتحادیه اروپا در پیمان ماستریخت  در سال  1993 پایه گذاری شد و همین امر سبب شد تا کشورهای عضو در حوزه اقتصاد، سیاست خارجی – امنیتی و سیستم قضایی مشترک الگوی جدید را معرفی کنند و زین پس به عنوان یک گروه واحد تأثیرگذار در حوزه تقویت دموکراسی و احترام به آزادی‌های بنیادی و حقوق بشر با حفظ ارزش‌های مشترک، منافع اساسی و استقلال گروه، ارتقای امنیت دولت‌های عضو و ترویج همکاری‌های بین‌المللی فعالیت کنند.

در ادامه آمده است: ساختار حقوقی و نهادی زیادی در قانون اتحادیه اروپا وجود دارد از مهم ترین نهادهای این اتحادیه کمیسیون اروپا، شورای اتحادیه اروپا، کنگره اروپا، دادگاه اروپا، شورای اروپا و بانک مرکزی اروپا است که با یکدیگر همپوشانی دارند. اولین معاهده اتحادیه اروپا، معاهده پاریس است که در سال 1915 سبب تشکیل جامعه زغال سنگ و فولاد شد و از زمان انقضای این معاهده، معاهدات دیگر فعالیت آن را دنبال می‏کنند. معاهده دوم در سال 1957 تصویب شد و تاکنون قابل اجرا است.

در بخشی از این گزارش سیر تحول بازار انرژی در اروپا بررسی شده است: از معاهده پاریس، معاهده رم تا بحران نفت، آژانس بین‌المللی انرژی تا بسته سوم انرژی اتحادیه اروپا. در ادامه به وضعیت موجود انرژی در اتحادیه اروپا پرداخته است: در طی سال‏های 1971 تا 2013 روند مصرف انرژی در جهان 2/2 درصد رشد داشته که این افزایش ناشی از رشد سریع مصرف انرژی در منطقه آسیا (6/4 درصد) و رشد کندتر در منطقه آمریکا و اتحادیه اروپا (8/0 درصد) بوده است. در اویل دهه 1970 اتحادیه اروپا و آمریکا 50 درصد انرژی اولیه در جهان را مصرف می‏کردند ولی ‏با گذر زمان و تغییر ساختار تولید از صنایع انرژی‏بر به صنایع خدماتی، ‏افزایش کارایی و محرک‏های قانونی و قیمتی انرژی، سهم اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا ‏از مصرف انرژی جهان در سال 2013 با کاهش چشمگیری روبرو شد و به ترتیب به 12 و 16 درصد رسید. این روند در آسیا، خاورمیانه و آفریقا به صورت معکوس بوده است.

بررسی روند تاریخی  سوخت مصرفی در بخش تولید برق در اتحادیه اروپا نشان می‏دهد که تقاضای ذغال‏سنگ (با سهم 27 درصدی در سال 1990) در تولید برق کاهش یافته و در سال 2013 این سوخت 17 درصد از کل تقاضای انرژی را به خود اختصاص داده است. ‏ولی با توجه به افزایش اهمیت مسائل زیست محیطی و اتخاذ رویکردهای تولیدی سازگار با محیط زیست، در این دوره تقاضا گاز طبیعی روند فزاینده چشم گیری داشته است. البته با وجود رشد اقتصادی و افزایش درآمد واقعی تقاضا برای فرآورده‏های نفتی تغییر چشمگیری نداشته که آن را می‏توان با روند بهبود بهره‏وری سوخت در این بخش توجیه کرد. با توجه به آنکه همه کشورهای اتحادیه اروپا برای سال 2020 هدفی برای افزایش سهم انرژی های تجدید پذیر تعیین کرده‏اند سهم انرژی‏های تجدید‏پذیر و هسته‏ای نیز روند روبه رشدی را به خود اختصاص داده‏است. ‏

در ادامه آمده است: در اتحادیه اروپا بعد از سال 2007 به جز تقاضا برای انرژی‏های تجدید پذیر تقاضای تمامی سوخت‏های روند کاهش داشته است. ‏بخش‏های خدمات و حمل و نقل در طول سه دهه از سال 1980 بیشترین میزان مصرف انرژی نهایی را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که ‏روند مصرف انرژی در بخش صنعت روبه نزول رفته است. ولی در کشورهای در حال توسعه در آسیا و چین در دوره 1980 تا 2010 رشد تولید سبب افزایش سه برابری تقاضای انرژی در بخش صنعت ‏شده است. در کشورهای ثروتمند اتحادیه اروپا افزایش تقاضای انرژی، ناشی از افزایش مصرف کاربران بخش مسکونی و حمل و نقل است. در مقابل در کشورهایی از اروپای مرکزی و شرقی که به تازگی به عضویت این سازمان درآمده‏اند تغییر ساختار و تکنولوژی در صنعت و کاهش شدت انرژی مصرفی، مصرف انرژی نهایی را کاهش داده است. در نتیجه روند مصرف انرژی در کشورهای مختلف عضو اتحادیه اروپا به شدت متفاوت است. بیشترین میزان مصرف انرژی در اتحادیه در سال 2006 اتفاق افتاده است. در دوره زمانی 1990 تا 2006 روند مصرف انرژی در اروپای شمالی و جنوبی، و غربی به ترتیب 40‏، و 15 درصد رشد داشته است. در حالی‏که در طول همین دوره در اروپای مرکزی و شرقی به دلیل تغییرات ساختاری مصرف انرژی 15 درصد کاهش یافته است. ولی بعد از سال 2006 تقاضای انرژی در کل اتحادیه اروپا حدوداً 10 درصد کاهش یافته است و مناطق جنوبی نسبت به سایر مناطق کاهش شدیدتری را تجربه کرده‏اند که آن را می‏توان ناشی از چالش‏های اقتصادی ناشی از رکود اقتصادی اواسط سال 2000 دانست.

همچنین تصریح شده: با وجود روند نزولی در مصرف، نفت (نفت خام و فرآورده‏های نفتی) همچنان مهم ترین منبع انرژی در اقتصاد اتحادیه اروپا است و گاز طبیعی به عنوان دومین منبع انرژی شناخته می‏شود. در بین کشورهای عضو، سوئد، فنلاند و لتونی بیشترین سهم و لوکزامبورگ، هلند و مالت کم‏ترین سهم را در مصرف انرژی‏های تجدید پذیر به خود اختصاص داده‏اند. ‏

شدت مصرف انرژی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا طی سال‏ها به واسطه تغییرات در فعالیت‏های اقتصادی و بهبود روند بلند مدت در بهره‏وری انرژی از سال 2013 به طور متوسط 30 درصد کاهش یافته است. با افزایش رشد اقتصادی در طی سال‏های 1972 تا 2013 مصرف انرژی نهایی نیز با نرخ کمتری رشد داشته است و همین امر سبب شده است که شدت انرژی کاهش یابد. در اواسطه دهه 70 و اوایل دهه 80 افزایش قیمت نفت و در دوره 2008 تا 2009 نیز رکود اقتصادی سبب کاهش تقاضای انرژی شده است به بیان دیگر در دهه‏های اخیر عوامل مختلفی سبب کاهش مصرف انرژی شده است .

از طرفی مصرف انرژی نهایی در اتحادیه اروپا در سال 2016 با 2 درصد رشد نسبت به سال 2015 به 1107 میلیون تن معادل نفت خام رسیده است. بررسی این روند نشان می‏دهد که از سال 1994 مصرف انرژی به آرامی افزایش یافته و در سال 2006 به بالاترین حد خود معادل 1941 میلیون تن معادل نفت خام رسیده است ولی سپس روند نزولی در پیش گرفته تا در سال 2016 میزان مصرف انرژی در مقایسه با سال 2006 معادل 7.3 درصد کمتر شده‏است. از سال 1990 سهم مصرف سوخت‏های جامد و انرژی‏های تجدیدپذیر روند افزایشی داشته‏است. در این بین فرآورده‏های نفتی سهمی معادل 39.5درصد‏، گاز طبیعی سهمی معادل 22.1 درصد و برق سهمی معادل 22.6 درصد را در مصرف انرژی نهایی در سطح مصرف کنندگان نهایی را دارند. علاوه براین بخش‏های حمل و نقل، خانگی و صنعت نیز بیشترین میزان مصرف انرژی نهایی را دارند.
در این گزارش استراتژی آیند انرژی در اتحادیه اروپا ، نحوه سرمایه‌گذاری‌ها و همکاری‌های بین‌المللی اتحادیه اروپا تشریح شده است.

متن کامل گزارش کمیسیون انرژی اتاق ایران را اینجا مشاهده و دریافت کنید.