کارگاه آموزشی نمایندگان اقتصادی وزارت امور خارجه در کشورهای مختلف توسط معاونت بین‌الملل اتاق ایران برگزار شد. در این نشست آنلاین که با حضور 110 کارشناس وزارت امور خارجه برگزار شد، ظرفیت، ساختار، تکالیف و رویکردهای قانونی اتاق‌های بازرگانی معرفی شد و بر ضرورت توسعه تعامل اتاق‌ها و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در سراسر جهان تاکید شد.برخی از کارشناسان اقتصادی حاضر در نشست آنلاین، در شرف اعزام به محل نمایندگی و برخی دیگر از کارشناسان مقیم در محل نمایندگی بودند.
در ابتدای نشست محمدرضا کرباسی، معاون بین‌الملل اتاق ایران، درباره نوع ارتباط بخش خصوصی با وزارت امور خارجه گفت: قبل از این نشست‌هایی با رایزن‌های اقتصادی و نماینده‌های وزارت خارجه ایران در کشورهای مختلف برگزار شده و آن نشست‌ها مؤثر بوده است. در دوره وزارت آقای ظریف همراهی خوبی با بخش خصوصی انجام شد؛ دوران طلایی همکاری‌های اتاق ایران با وزارت امور خارجه در این هشت‌ساله بوده است. در کنار سفرهای دکتر ظریف، به‌کرات شاهد این بودیم که با اشتیاق از اتاق بازرگانی دعوت می‌کردند که در سفرها بخش خصوصی، هیات سیاسی را همراهی کند؛ او در اکثر در نشست‌های فعالان اقتصادی با تجار آن کشور حضور داشت و این نشان از علاقه‌مندی و همت بالا برای توسعه همکاری اقتصادی بخش خصوصی با کشورهای مختلف جهان بود.
کرباسی ادامه داد: البته در دو سال گذشته با توجه به درگیری دنیا با کووید 19 ، هیات‌های تجاری به کشورهای مختلف اعزام نشده اما ما نشست‌های متعددی را به‌صورت وبینار مشترک با کشورهای هدف برگزار کرده‌ایم که ارزنده بوده است.
او گفت: ظرفیت تولیدی و صادراتی کشور گسترده با توجه به اولویت سیاست اقتصادی و صادراتی به کشورهای منطقه، باید گفت که در سال 1399 با 14 کشور همسایه قریب به 18.5 میلیارد دلار تجارت داشتیم. در یک بررسی میدانی برآورد کردیم که ظرفیت ما تا سقف 100 میلیارد دلار توان افزایش دارد؛ این پتانسیل برای اقتصاد کشور با توجه به ظرفیت خوب در تولید و انگیزه صادرات حتی در صورت وجود موانع وجود دارد. قطعاً اگر این فضا را گسترده‌تر کنیم و کشورهای اروپایی، آفریقایی و کشورهای آمریکای لاتین را به دایره تجارت خود اضافه کنیم، قطعاً حجم تجارت ما فراتر از این خواهد رفت.
معاون بین‌الملل اتاق ایران تأکید کرد: یکی از مسائلی که نیازمند هماهنگی است اینکه در اقصی نقاط جهان از سطح صادرات محصولات سنتی فراتر رویم و تنوع صادراتی را به کشورهای جهان افزایش دهیم؛ این با بررسی میدانی از پتانسیل صادراتی آن کشورهای فراهم می‌شود.
او ادامه داد: فرض بر این است که با قوانین موجود در کشور باید حضور خود را در بازارهای هدف برنامه‌ریزی و مدیریت کنیم.
کرباسی تأکید کرد: شناسایی بازارهای هدف و ظرفیت‌های پنهان برای حضور در کشورهای جهان نیازمند همکاری شما در اقصی نقاط جهان در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران است. اتاق ایران برای همراهی با شما در این هدف تجهیز شده تا از ظرفیت‌های موجود و ممکن در فرایند با تجارت برد-برد به نفع اقتصاد ایران استفاده کنیم.
او تصریح کرد: بیش از 40-50 درصد حجم تجارت ما کالای خام است هدف این باشد از صادرات کالای مواد اولیه به کشورها احتراز کنیم و خام‍فروشی با صادرات کالایی با ارزش‌افزوده جایگزین شود تا ارزش‌افزوده بالایی برای این داشته باشد.
بعد از آن مظفر علیخانی، معاون تشکل‌ها و امور استان‌های اتاق ایران از تاریخچه تأسیس اتاق بازرگانی در ایران گفت و ظرفیت‌ها و فرصت‌های اتاق ایران، اتاق شهرستان‌ها و تشکل‌های اقتصادی را معرفی کرد.
علیخانی گفت: اتاق بازرگانی در ایران در سال 1263 تأسیس‌شده که مهم‌ترین مأموریت آن ارتقا جایگاه بخش خصوصی، توسعه تجارت خارجی و بهبود محیط کسب‌وکار است. این نهاد مردمی در تجارت داخلی و تجارت فرامرزی 140 سال قدمت دارد که قانونان بعد از انقلاب در سال 1369 نوشته و تصویب شد و اصلاحیه در سال 1373 انجام شد.
علیخانی گفت: وظیفه اصلی اتاق ایران طبق قانون مشورت به سه قوه، خدمت‌رسانی به اعضا و ساختارسازی است. در حال حاضر این اتاق 509 عضو از اتاق‌های سراسر کشور دارد که 164 عضو نماینده تشکل‌های اقتصادی کشور هستند. رد سراسر کشور 34 اتاق، 37 اتاق مشترک، 200 سندیکا وجود دارد و اتاق ایران متشکل از اتاق‌های مشترک، اتاق‌های استانی و سندیکاها و تشکل‌های اقتصادی است.
علیخانی به نهادهای وابسته اتاق ایران اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین وظیفه این نهاد آموزش و توانمندسازی بخش خصوصی ایران است و برای همین مرکز آموزش و پژوهش را اتاق ایران دایر کرده است؛ مرکز داوری، کمیته ایرانی اتاق بازرگانی جهانی و شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی از نهادی وابسته به اتاق در راستای اهداف اتاق تأسیس‌شده است. در کنار این‌ها اتاق بازرگانی بین‌الملل ICC وظیفه قانون‌گذاری، حل اختلاف، توصیه‌های سیاست‌گذاری و کمیته‌های ملی را دارد.
علیخانی تأکید کرد: اتاق ایران برای چابک سازی و هوشمندسازی و واکنش سریع به انتظارات فعالان اقتصادی به مسئله نیروی انسانی توجه جدی دارد. همچنین اتاق ایران به‌عنوان صدای رسای بخش خصوصی شناخته می‌شود و همواره به نقش مشورتی خود تأکید دارد. از طرفی اتاق ایران نماینده قانون، حاکمیت و منافع ملی کشور است. در اتاق ایران منافع ملی بر منافع صنفی رجحان دارد و منافع صنفی بر منافع بنگاه‌ها رجحان دارد و منافع بنگاه‌ها براساس منافع ملی تعریف‌شده است. برای همین انتظار ما از وزارت خارجه این است که در راستای اینکه چگونه می‌توان از منافع ملی دفاع کرد، با بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی همراهی کنند.
در ادامه کرباسی گفت: اتاق مشاور سه قوه است؛ اتاق قانون‌گذار نیست، بلکه مجری قانون است. نگاه اتاق همواره در زمان تدوین طرح‌ها و لوایح بر این بوده که نگاهی ملی باشد و آن قوانین تسهیل‌کننده تجارت در داخل و با کشورهای خارجی باشد.
در ادامه نشست با کارشناسان اقتصادی وزارت امور خارجه فرزاد مهرانی درباره سابقه اتاق‌های بازرگانی در ایران و جهان گفت: اولین اتاق‌ها در شکل‌های اتاق شهری، ایالتی، ملی، دوجانبه و چندجانبه تأسیس شد که به لحاظ تاریخی کارکرد متفاوتی داشتند؛ اما آنچه مهم است اینکه حاکمیت در خدمت اقتصاد بخش خصوصی، صنعت و تجارت قرار گرفت. حالا هم این نقش تکمیل و توسعه‌یافته و نسل سوم اتاق بازرگانی، مأموریت شبکه‌سازی دارد.
بعد از آن نیلوفر اسدی درباره ساختار تشکیلاتی معاونت بین‌الملل اتاق ایران و رویکرد این معاونت گزارشی ارائه کرد. رویکر اصلی معاونت بین‌الملل توسعه همکاری‌ها با کشورها با اولویت کشورهای همسایه، تقویت ارتباطات و تعامل با دولت به‌ویژه وزارت امور خارجه، هماهنگی برنامه‌ها و فعالیت‌های بین‌المللی در مجموعه اتاق، پیگیری رفع موانع و توسعه زیرساخت‌های تجارت بین‌الملل، تأمین نیازهای اطلاعات به‌روز از بازار کشورهای هدف است.
در ادامه نشست، کرباسی بار دیگر تأکید کرد: اتاق‌های مشترک، اتاق معین، کمیته‌ها، تشکل‌ها، اتاق استان‌ها همه باهم و هماهنگ عمل می‌کنند و در همه دوره‌ها به شیوه مدیریت واحد و هماهنگ تأکید شده است.
او تأکید کرد که در دوره کرونا به دلیل اینکه اعزام هیات تجاری به کشورهای مختلف به‌دشواری ممکن است، ما تأکید داریم که همچون سابق وبینارهای تخصصی با تجار کشورهای مختلف برگزار شود، این وبینارها می‌تواند ظرفیت و فرصت‌های تجاری ایران را در حوزه متعدد معرفی کند.
کرباسی به مسئله تهاتر اشاره کرد: در شرایط تحریم تهاتر شیوه خوبی برای همکاری‌های تجاری است، بله عنوان مثال از طریق برزیل بخشی از کالاهای مورد نیاز ایران تأمین می‌شود و ما در اتاق ایران آمادگی داریم در قالب تهاتر با کشورهای مختلف همکاری کنیم.
او به نماینده اقتصادی وزارت خارجه در کشورهای مختلف تأکید کرد: شناسایی سرمایه‌گذارانی که مایل‌اند در مناطق آزاد تجاری ایران در زمینهٔ مختلف همکاری کنند، در دستور کار قرار گیرد؛ بازار 500 میلیونی پیرامونی اهمیت بالایی برای سرمایه‌گذاران دارد و باید این فرصت‌ها معرفی شود. استان‌های مختلف ایران ظرفیت بالایی برای تجارت دارند، باید به موضوع خواهرخواندگی و برادرخواندگی با شهرهای مختلف توجه شود و بهه این بستر برای بهتر شدن همکاری‌های اقتصادی توجه شود.
کرباسی ادامه داد: باید ایرانی‌های مقیم کشورهای خارجی فعال اقتصادی را دریابیم. ما در خیلی از سفرها با این‌ها نشست داشتیم؛ آنها از بی‌توجهی مسئولان و دست‌اندرکاران گلایه دارند و باید برای جلب و جذب این افراد و سرمایه‌ها توجه کافی شود. البته ما این دغدغه را منعکس کرده‌ایم و علاقه‌مند هستیم رابطه حسنه‌ای با ایرانیان خارج از کشور برقرار شود. باید این ظرفیت بی‌بدیل به کار گرفته شود.
به گفته معاون بین‌الملل اتاق ایران ظرفیت خدمات فنی و مهندسی ایران در خارج از کشور 30 میلیارد دلار است، اما به دلیل محدودیت‌های ضمانت‌نامه بانکی بخشی از این ظرفیت‌ها بلااستفاده مانده است. باید بتوانیم تمهیداتی ببینیم تا از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
در پایان رایزن‌ها و نماینده‌های اقتصادی ایران در سفارت‌خانه‌های مختلف، سوالاتی را مطرح کردند و درباره انتظارات بخش خصوصی از آنها گفته شد.