ایران بزرگترین دارنده ذخایر گازی و چهارمین دارنده ذخایر نفتی دنیا به شمار می رود که در صورت تجمیع ذخایر نفتی و گازی جایگاه نخست دنیا را در اختیار دارد.
میدان های نفت و گاز در پهنه گسترده ای از کشور از آبهای کم عمق خلیج فارس تا آبهای عمیق دریای خزر و همچنین مناطق خشکی پراکنده است.
جایگاه نخست ایران در عرصه ذخایر نفت و گاز در جهان در حالی است که این منابع جزو منابع متعارف محسوب شده و ایران هنوز اکتشاف گسترده و تخمین ذخایر غیر متعارف (شیل های نفت و گاز و هیدرات های گازی) را آغاز نکرده است.
بر اساس اطلاعات اولیه، در بخش هایی از کشور ذخایر گسترده هیدرات های گازی وجود دارد که پیش بینی می شود میزان آنها از ذخایر گازی کشور بیشتر باشد.
طبق وزارت نفت، کریم زبیدی رییس شورای عالی مخازن شرکت ملی نفت با تشریح آمار ذخایر و معرفی میدان های هیدروکربوری شرکت ملی نفت ایران، گفت: ذخایر درجای هیدروکربور مایع کشور مشتمل بر نفت خام، مایعات و میعانات گازی حدود 836.47 میلیارد بشکه است که از این میزان، ٢٣٩ میلیارد بشکه آن قابل استحصال است. از ذخایر قابل استحصال هیدروکربور مایع کشور، حدود 157 میلیارد بشکه استحصال نشده باقی مانده است.
زبیدی ذخایر درجای نفت خام کشور را 711.5 میلیارد بشکه اعلام می کند که از این میزان 175.39 میلیارد بشکه ذخایر قابل استحصال به شمار می رود و از این میزان ١٠٢ میلیارد بشکه آن باقی مانده است.
وی می گوید، یک درصد افزایش ضریب بازیافت نفت خام بیش از هفت میلیارد بشکه نفت بیشتر در اختیار کشور می گذارد که با احتساب بشکه ای 40 دلار، بیش از ٢٨٠ میلیارد دلار ارزآوری به همراه خواهد داشت.
وی ضریب بازیافت مجموع ذخایر هیدروکربور مایع کشور را 28.5 درصد عنوان کرد و افزود: ضریب بازیافت نفت خام در ایران به طور میانگین 24.5 درصد است و این ضریب در بعضی مخازن به ٦٠ درصد می رسد و در برخی مخازن از پنج درصد تجاوز نمی کند.
معاون بررسی طرح های منابع هیدروکربوری برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران می گوید، اگر ذخایر گاز را نیز به مایع تبدیل کنیم، بالاترین ذخایر هیدروکربور جهان را در اختیار داریم.
195 مخزن توسعه نیافته نفت و گاز
زبیدی مجموع میدان های نفتی و گازی کشور را ١٧٠ میدان شامل ١٢٠ میدان نفتی و 50 میدان گازی اعلام کرد و گفت: همچنین 358 مخزن نفت و گاز در کشور وجود دارد که از این میان 163 مخزن توسعه یافته و 195 مخزن توسعه نیافته هستند.
وی تاکید کرد، 68.5 درصد از مخازن کشور وضع خوبی ندارند و به پیاده سازی روش های ازدیاد برداشت نیاز دارند.
وی با بیان این که نسبت تولید به ذخیره نهایی در ٩٣ مخزن توسعه یافته کشور نزدیک 50 درصد است، افزود: افزایش ضریب بازیافت در مخازن ایران جای کار بسیاری دارد و به عنوان یک ایرانی باید از هر اقدامی در مسیر دستیابی به این هدف حمایت کنیم.
زبیدی با اشاره به پروژه های تزریق آب و گاز به برخی مخازن گفت: مخزن دارخوین از موفق ترین نمونه پروژه های تزریق گاز به شمار می رود؛ میدانی که شرکت ایتالیایی انی در قالب قرارداد بیع متقابل توسعه داد.
رییس شورای عالی مخازن شرکت ملی نفت ایران با بیان این که غالب مخازن ایران از نوع آهکی یا کربناته است و تخلخل کمی دارند، افزود: این مشخصات مخزن، سختی و پیچیدگی کار را در مخازن کشور دو چندان می کند.
زبیدی گفت: در کنفرانس تهران 52 مخزن معرفی شد؛ اما هم اکنون ٣١ میدان اولویت دار نفت و گاز مدنظر قرار گرفته که از این میان ١٧ میدان مشترک است و میدان ها با استناد به ذخایر درجای هیدروکربوری آنها در سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم بندی شده اند.