تعادل عرضه و تقاضا در بازار خودرو در سالهای اخیر به هم خورده است. در این سالها عرضه به میزان تقاضا کافی نبود درنتیجه افزایش قیمت و نابسامانی در وضعیت خودرو را داشتیم و موجب شد بازار واسطهگری و دلالی شکل بگیرد. وجود تحریمها عامل دومی بود که به این بیتعادلیها دامن زد. شرکتهای خودروسازی ایران بهطور مستقیم از نیمه دوم سال 97 تحریم شدند و این موضوع طبیعتاً اثراتی را در تولید و عرضه خودرو در داخل کشور بهجا گذاشت یعنی عرضه خودرو را متأثر کرد محدودیتهایی بهطور موقت در تولید به وجود آمد و این هم به وضعیت تعادلی بازار آسیب زد.
گرچه تحریمها فشارهای زیادی بر جامعه گذاشت اما در این مدت اتفاقات مثبتی هم در صنعت خودروسازی شکل گرفت. تشکیل ستاد توسعه و تأمین ساخت داخل را داشتیم که در نهضت خودکفایی داخلی سازی مؤثر بود و منجر به افزایش میزان داخلی سازی شد. عمده قطعات و مواد اولیهای وارداتی به دست نیروهای خلاق و مبتکر در شرکتهای خودروسازی، دانشبنیان و قطعهسازی داخلی سازی شد. شرایط خوبی هم در زمینه اشتغال پایدار و تولیدات داخلی سازی شده پیش آورد که در طول 40 سال گذشته بیسابقه بود.
در گذشته تفکرات مدیریتی عمدتاً بر افزایش تیراژ تولید به هر قیمتی بود اما امروزه این تفکر تغییر کرده و ما شاهدیم توجه به توسعه و تعمیق ساخت داخل روی افزایش میزان داخلی سازی است که توفیقات آن را هم میبینیم، هر ساله افزایش تیراژ تولید را شاهد هستیم؛ یعنی در طول 3 سال اخیر هر ساله بین 10 تا 15 درصد افزایش تیراژ تولید داشتیم. ما در سال 99 به میزان 19 درصد افزایش تیراژ تولید به نسبت سال 98 داشتیم که نشان میدهد در زمینه داخلی سازی در تحریمهایی که داشتیم موفق بودیم. حدود یکمیلیون و 200 هزار دستگاه نیاز بازار خودروست تا بازار در یک مسیر تعادلی و در یک قیمت تعادلی قرار گیرد یعنی عرضه و تقاضا به یک میزان باشد. امسال به اتکای توان داخلی، تولید و عرضه بیش از یکمیلیون دستگاه هدفگذاری شده است که در صورت وقوع اتفاق مبارکی است که امیدوارم که تداوم داشته باشد و شاهد دستاوردهای خوبی در این زمینه باشیم.
عامل سوم بیتعادلی بازار انتظارات تورمی است که در این مدت مشکلات زیادی را به وجود آورد. نوسانات نرخ ارز هم عامل چهارمی است به بیتعادلی بازار خودرو دامن زده است. نوسانات نرخ ارز در افزایش قیمت تمام تولید بسیار نقش داشت و موجب شد که افزایش قیمت خودرو را در کارخانه شاهد باشیم. چراکه بخشی از مواد اولیه موردنیاز کارخانجات خودروسازی از خارج وارد میشود و این مسئله موجب میشود که نوسانات نرخ ارز در داخل روی قیمت کالاها بهویژه خودرو اثرات خود را بگذارد طبیعتاً وضعیت بازار خودرو بسته به این چهار عامل است.
بحث از تیراژ دو میلیونی خودرو و متعادلسازی قیمتها در راستای کمک به خودروسازان و مجموعه خودروسازان اعم از شرکتهای دانشبنیان که در زمینه خودرو فعالاند و شرکتهای قطعهسازی، نشاندهنده این است که یک خوشبینی در صنعت خودروسازی شکل گرفته که در این زمینه دولت جدید قصد دارد اقدامات اساسی را انجام دهد که در دولت گذشته ما شاهد نبودیم.
در زمینه خودروسازی داخلی قرار بر این است که توجه به داخلی سازی بیشتر شود، دست خودروسازان و مجموعه قطعه سازان بیشتر شود قیمتها متعادلسازی شود درنتیجه نقدینگی به سمت خودروسازان و مجموعه قطعه سازان سرازیر شود و با کاهش بروکراسی و تسهیل قوانین و مقررات شرایط و بسترهایی برای تولید و تعمیق داخلی سازی حداکثری فراهم شود. اگر چنین روندی در پیش گرفته شود ما دیگر انتظارات تورمی را نخواهیم داشت چراکه یک خوشبینی در آحاد جامعه خواهیم داشت. شرایط عرضه و تقاضا در حال بهتر شدن است چراکه هدف تولید امسال بیش از یکمیلیون است که نشان میدهد در حال نزدیک شدن به میزان واقعی تقاضا هستیم.
با توجه به ثباتی که در زمینه نرخ ارز داریم احتمال اینکه تحریمها و محدودیتهای بینالمللی در آینده نزدیک برطرف شود و احتمال اینکه تولید بیش از دو میلیون دستگاه را در سال داشته باشیم بسیار نزدیک به واقعیت است. البته خودروسازان باید برای شناسایی بازارهای جدید تلاش کنند یعنی تولیدات ما افزون بر نیاز بازار داخل خواهد بود و نوید این را میدهد که یک ثباتی در قیمت شکل بگیرد و نوسان در زمینه خودرو نداشته باشیم و وضعیت بازار به یک وضعیت بازار متعادل و مناسب تبدیل شود بدون نیاز به قرعهکشی و شرایط و مقرراتی که به خاطر کمبود عرضه حاکم شد.