ابعاد و زوایای چگونگی سرمایه‌گذاری و تجارت با عراق در نشست«راهکارهای توسعه صادرات با محوریت بازار عراق» بررسی شد. در این نشست مشکلات و چالش‌هایی که در برابر توسعه همکاری‌های تجاری با این کشور به ویژه در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور وجود دارد نیز مطرح شد.
مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات با تمرکز بر اهمیت تقویت سطح صادرات ایران به سایر نقاط دنیا قرار است به صورت هفتگی با حضور فعالان اقتصادی که در بازارهای هدف مختلف فعالیت می‌کنند، وبینارهای تخصصی برگزار کند. بر این اساس نخستین وبینار با تمرکز بر بازار عراق برگزار شد.
در این نشست علی شریعتی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و از فعالان اقتصادی حاضر در بازار عراق، این کشور را یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران دانست و سهم صادرات ایران به این بازار را بالغ بر 13 میلیارد دلار برآورد کرد.
او تصریح کرد: مشخصات و ویژگی‌های بازار عراق به گونه‌ای است که هم مزایا و هم معایبی برای حضور ایرانیان در آن وجود دارد. مهم‌ترین ویژگی مثبت این بازار برای ایرانیان سهولت تردد است هر چند به دلیل شرایط سیاسی، تردد به حوزه عرب‌نشیتن عراق غیرممکن شده و تا چند ماه قبل رفت‌وآمد به منطقه کردستان عراق نیز به سختی انجام می‌شد که خوشبختانه تا حدی مسائل برطرف و تردد راحت‌تر شده است. البته در این دو سال موضوع کرونا نیز مزید بر علت شده و شرایط را پیچیده کرده است.
او یادآور شد: تجار و سرمایه‌گذاران باید پیش از ورود به هر بازاری، شناخت خود را از فرهنگ و سبک زندگی بازار هدف بالا ببرند تا پس از آغاز فعالیت خود بتوانند در شرایط بهتری، روند کار را پیش ببرند.
بر اساس اظهارات عضو هیات نمایندگان اتاق ایران 25 تا 30 درصد تجارت ایرانیان در اقلیم عراق و 70 درصد در منطقه جنوبی آن انجام می‌شود. اداره شهرها در عراق تا حدی به صورت فدرال بوده و وضعیت در اقلیم کردستان از نظر ثبت شرکت، ایجاد شعبه، مسائل گمرکی، مالیاتی و غیره با آنچه در جنوب این کشور وجود دارد، متقاوت است.
شریعتی تصریح کرد: شاید به تعبیری بتوان گفت که در عراق با 4 ایالت اربیل، سلیمانیه، بغداد و کربلا یا همان منطقه شیعه‌نشین مواجه هستیم. در اربیل علاقه به همکاری با ایران چندان وجود ندارد. در سلیمانیه شرایط برای ایرانیان راحت‌تر است. وضعیت در بغداد نیز به‌گونه‌ای است که یک سوم تجارت عراق را به خود اختصاص می‌دهد و هر محله در اختیار فردی است و از این بابت با شرایط پیچیده‌تری روبه‌رو هستیم. از سویی برخلاف برخی نگرش‌ها در کربلا مزیت نسبی نداریم و مانند سایر تجار با ایرانیان برخرود می‌شود التبه به غیر از دوران اربعین که شرایط متفاوت است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، عراق را از نظر ضریب سنی، کشوری بسیار جوان و مصرف‌گرا توصیف کرد و ادامه داد: در فرهنگ مردم عراق کار با بانک چندان مورد قبول نیست و مردم تمایلی به سپرده‌گذاری در بانک‌ها ندارند و بیشتر از پول نقد استفاده می‌کنند و از طرفی بسیار از هک شدن اطلاعات خود نگران هستند و در نتیجه از اپلیکیشن‌های موبایل نیز استفاده نمی‌کنند.
به باور او در این کشور انگیزه انجام امور بر پایه اینترنت بسیار پایین است.
این فعال اقتصادی همچنین به موضوع استاندارد در عراق اشاره کرد و گفت: در عراق، استانداردهای مشخصی در هر بخش تعریف شده و نسبت به رعایت آن سخت‌گیر هستند البته در حال حاضر کالا و خدمات ایرانیان در بخش استاندارد چندان دچار مشکل نیست و توافقاتی در این حوزه بین دو کشور صورت گرفته است.
تحول نظام استاندارد کشور در پیوند با نگاه‌های بین‌المللی
در ادامه جهانبخش سنجانی، دبیر اتاق مشترک ایران و عراق به وضعیت صادرات محصولات دانش‌بنیان ایرانی به عراق اشاره کرد و گفت: چرا محصولات ایرانی در حوزه دانش‌بنیان‌ها چندان در صادرات مورد اقبال نیستند در حالی که از نظر فنی و تخصصی رشد قابل توجهی در این حوزه تجربه کردیم و از نظر مقالات علمی و پژوهشی توانستیم در منطقه جایگاه خوبی کسب کنیم.
بر اساس اظهارات او طبق مطالعاتی که انجام شده بازیگران اصلی در صادرات محصولات دانش‌بنیان به عراق، اروپا و آمریکا، چین، کره جنوبی، برزیل، هند، مالزی، ژاپن و غیره هستند. در حالی که میزان کل صادرات محصولات دانش‌بنیان ایران از یک میلیارد دلار تجاوز نمی‌کند.
سنجابی علت اصلی عدم توفیق ایرانیان در صادرات محصولات دانش‌بنیان را نظام استانداردسازی قدیمی عنوان کرد و ادامه داد: توجه به استاندارسازی و توجه به دانش‌بنیان‌ها دو وجهی است که باید در کنارهم دیده شوند تا جهش صادارتی در این حوزه را تجربه کنیم.
بر اساس گفته‌های دبیر اتاق مشترک ایران و عراق موضوع تحول نظام استاندارد، نکته بسیار مهمی است که باید مورد توجه مسئولان قرارگیرد البته در این بخش قدم‌هایی برداشته شد و در سال 96 قانونی هم تصویب اما تاکنون اجرایی نشده است.
به اعتقاد این فعال اقتصادی، نظام استانداردسازی باید در پیوند با نگاه‌های بین‌المللی تنظیم شود.
توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان در راستای بی‌اثر کردن تحریم‌هاست
مهدی اقتصادی، رئیس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات، ریشه‌یابی ضعف‌های موجود در حوزه صادرات به ویژه دانش‌بنیان‌ها را از جمله فعالیت‌ها و اولویت‌های این مرکز دانست و از برگزاری دوره‌های آموزشی دراین بخش توسط مرکز شتابدهی خبر داد.
به گفته او نگاه صادراتی در این حوزه برگرفته از اقتصاد مقاومتی و بی‌اثر کردن تحریم هاست. باید به شرکت‌های دانش بنیان کمک کنیم تا قوی شوند. هم افزایی در این حوزه و ایجاد انگیزه بسیار اهمیت دارد. در این راستا آمادگی کامل داریم تا برای شرکت‌های نوآور وقت بگذاریم و زمینه تقویت آنها را مهیا کنیم.