ایران نهمین کشور عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای شد

جمهوری اسلامی ایران تاکنون به‌عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشت و از امروز (جمعه) و در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به عضویت کامل این سازمان درآمد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران نیز امروز در جریان سخنرانی در این سازمان ضمن تشکر از اعضای سازمان همکاری شانگهای برای عضویت دائمی ایران در این سازمان تصریح کرد: امیدوارم سازمان شانگهای در ادامه مسیر بالنده خود را که موفق شده در مدت کوتاه جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ممتازی را کسب کند، تداوم بخشد.

به گزارش ایرنا، نارندرا مؤدی نخست‌وزیر هند نیز در جریان سخنرانی مجازی خود در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای که در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان در حال برگزاری است، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را تبریک گفت.

وزیر امور خارجه کشورمان نیز در توییتی تصریح کرد: عضویت راهبردی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای تأثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه‌جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد.

حسین امیرعبداللهیان روز جمعه در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: با کمال خرسندی اکنون سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رئیس‌جمهوری به تأیید سران رسید.

وی افزود: این عضویت راهبردی تأثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه‌جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد.

بیست  و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای امروز با حضور سران ۱۲ کشور در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان آغاز شد.

در این اجلاس سران ایران، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان حضور دارند و روسای جمهوری روسیه، چین، هند و مغولستان نیز به‌صورت آنلاین در این نشست شرکت کرده‌اند.

این رویداد بین‌المللی ۲۶ شهریورماه پایان می‌یابد.

 سازمان همکاری شانگهای در یک نگاه

سازمان همکاری شانگهای نمادی از زنجیره همگرایی منطقه‌ای در آسیا به شمار می‌رود که بدون عضویت دائم ایران، با موقعیت ژئواستراتژیک و ژئو اکونومیک منحصربه‌فردی که در آسیا دارد حلقه‌های آن کامل نمی‌شد.

ایران حدود ۱۵ سال بود که به‌عنوان ناظر در این سازمان حضور داشت، اما عضویت دائم آن تابه‌حال به‌رغم درخواست رسمی میسر نشده بود.

سازمان همکاری‌ شانگهای با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای تحت عنوان گروه «شانگهای ۵» پا به عرصه ظهور گذاشت.

بنابراین، این سازمان ادامه سازمان «شانگهای ۵» است که در سال ۲۰۰۱ با پذیرش عضویت ازبکستان و رسیدن تعداد اعضا به 6 کشور (سایر کشورهای عضو عبارتند از چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان) ارتقاء و نام آن نیز به سازمان همکاری شانگهای تغییر کرد.

پس از آن، در ژوئن سال ۲۰۰۲، رهبران کشورهای عضو این سازمان در دیداری در سن‌پیترزبورگ روسیه منشور SCO را که به تفصیل اهداف، اصول، ساختار و نحوه عملکرد آنرا نشان می‌دهد به امضا رساندند و بدین ترتیب سازمان همکاری شانگهای به طور رسمی‌ و بر اساس قوانین و حقوق بین‌الملل تأسیس شد.

در سال ۲۰۰۵ سه کشور ایران، هند و پاکستان به‌عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند. ایران نیز در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ درخواست عضویت دائم را ارائه کرد.

افغانستان، مغولستان و بلاروس نیز از اعضای ناظر این سازمان هستند. از ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ کشورهای ارمنستان، آذربایجان، نپال، کامبوج، ترکیه و سریلانکا نیز به صف متقاضیان عضویت در این سازمان پیوسته‌اند.

محدوده جغرافیایی سازمان شانگهای حدو ۶۰ میلیون کیلومتر مربع و جمعیتی آن حدود سه میلیارد نفر است. یعنی حدود یک سوم مساحت و جعیت جهان را در بر گرفته است. زبان‌های کاری آن چینی و روسی است. افزایش تعداد اعضاء بر این وسعت جغرافیایی و جمعیتی خواهد افزود.

هرچند، در عمل سازمان همکاری شانگهای یک سازمان منطقه‌ای باز به شمار می‌رود که از عضویت سایر کشورها در آن استقبال می‌شود. اما رویکردهای متفاوت اعضای کنونی مانع از عضویت برخی کشورها مثل ایران شده است.

ایران و سازمان همکاری شانگهای

ایران چند سال بود که عضو ناظر این سازمان بود اما تابه‌حال به عضویت دائم آن در نیامده بود. این درحالی است که موقعیت خاص و منحصر به فرد آن در خاورمیانه و آسیا چیزی نیست که کشورهایی مانند چین و روسیه، به‌عنوان دو قدرت تعیین کننده در سازمان درک نکرده باشند و از آن غفلت کنند.

نگاهی به جغرافیای آسیا و خاورمیانه مبین منحصر به فرد بودن موقعیت ژئوپلیتیکی ایران است. ایران در بیشتر تقسیم بندی‌های سیاسی-جغرافیایی آسیا وجود دارد: عضوی از مجموعه کشورهای خاورمیانه است؛ یکی از اعضای کشورهای حوزه خلیج فارس است؛ از اعضای کشورهای حاشیه دریای خزر است و متصل به آسیای میانه است، همچنین بخشی از زیرمجموعه آسیای جنوب غربی به شمار می‌رود.

چنین موقعیت منحصربه‌فردی آن را به چهارراه مواصلاتی غرب و شرق از یک طرف و شمال و جنوب از طرف دیگر بدل کرده است.

بعلاوه، ایران یکی از کشورهای اصلی جهان از نظر ذخایر نفت و گاز و با دارا بودن جمعیتی بالای ۸۰ میلیون از بزرگترین کشورهای منطقه به شمار می‌رود. از این نظر در کنار موقعیت منحصر به فرد ژئو پلیتیکی دارای یک موقعیت ژئو اکونومیک با پتانسیل‌های عظیم اقتصادی است.

از این رو عضویت ایران در سازمان شانگهای یک بازی بر- برد است. در کنار نفعی که ایران از این عضویت خواهد برد با پتانسیل عظیم ژئو پلیتیک و ژئو اکونومیک خود می‌تواند در قدرتمندی آن تأثیر قابل توجهی داشته باشد. یکی از دلایل مخالف غرب با عضویت ایران نیز همین امر می‌تواند باشد.