مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طی نشستی خبری با رسانه‌ها به تشریح برنامه‌ها و اقدامات این بانک در مقابله با سوءاستفاده از ابزارهای بانکی و پرداخت در حوزه قمار و شرط‌بندی سایبری پرداخت.
وی در این نشست گفت: ما در بانک مرکزی به‌عنوان مسئول حوزه «خدمات بانکی و پرداخت» در اولین و یکی از مهم‌ترین اقدامات، تلاش کردیم بازیگران اصلی در کسب‌وکار قمار و شرط‌بندی سایبری را شناسایی و دسته‌بندی کنیم. این بازیگران در چهار لایه «استفاده‌کنندگان»،«پشتیبانان شریان‌های مالی»،«پشتیبانان کسب‌وکاری» و «سرشاخه‌ها» دسته‌بندی شده‌اند. لایه اول که همان استفاده‌کنندگان هستند در واقع «قماربازان و اجاره دهندگان ابزارهای بانکی و پرداخت» را شامل می‌شوند. «اجاره‌کنندگان کارت و ارائه‌دهندگان غیرمجاز خدمات پرداخت» نیز در لایه شریان‌های مالی قرار می‌گیرند. در لایه پشتیبانان کسب‌وکاری این «توسعه‌دهندگان تارنماها»،«تبلیغ‌کنندگان» و «گردانندگان تارنماها» هستند که زمینه انجام این عمل مجرمانه را تسهیل می‌کنند تا در نهایت سرشاخه‌ها به‌عنوان ذینفعان اصلی سود ببرند.
محرمیان ادامه داد: بر اساس این مدل از زیست‌بوم قمار و شرط‌بندی سایبری، بانک مرکزی هشت اقدام را بر مبنای چهار محور برنامه‌ریزی کرده است؛ مقابله با قمارخانه‌داران، مقابله با قماربازان، یافتن سرشاخه‌های اصلی و نهایتاً انجام سلسله اقدامات پیشگیرانه برای به دام انداختن کاربران شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی.
سواستفاده از روش کارت به کارت تنها راه پرداخت مالی سایت‌های قمار
وی در تشریح اقدامات انجام‌شده که مستمراً در حال پیگیری است، گفت: رصـد، شناسایی و تحلیـل مستمر شگردهای مورد استفاده در تارنـماهای قمار شرط‌بندی از جمله این اقدامات مبارزه‌ای است که طی آن با روش‌های پرداخت وجوه لازم برای قمار و شرط‌بندی برخورد می‌شود. در دسته پرداخت‌های ریالی روش‌هایی مانند سوءاستفاده از واسطه‌های نرم‌افزاری برنامک‌های پرداخت، کارت به کارت توسط شخص قمارباز، سوءاستفاده از ابزارهای اینترنتی، سوءاستفاده از ابزارهای بانکداری الکترونیکی و.. به کار گرفته می‌شوند که بانک مرکزی برای جلوگیری از این سوءاستفاده‌ها روش‌های متناسب را در پیش‌گرفته است. نکته مهم اینکه با اقدامات بانک مرکزی طی یک سال گذشته استفاده از سه روش از روش‌های مورد اشاره تقریباً به صفر رسیده و تنها راه باقی‌مانده برای انجام این عمل مجرمانه، سوءاستفاده از روش کارت به کارت است که این مسیر هم با توجه به برنامه‌های ما به‌زودی تا حد بسیار زیادی مسدود خواهد شد.
به گفته او از آبان‌ماه سال گذشته که بانک مرکزی اقدام هوشمند برخورد با کارت به کارت را آغاز کرده است شبکه‌های قمار 60 درصد کوچک‌تر شده‌اند.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در تشریح اقدام دوم این بانک به ایجاد حلقه‌های مشارکت اشاره کرد و گفت: این حلقه‌ها در سه حوزه «بانکی با مشارکت فعال تمام بانک‌های کشور»،«میان‌بخشی با حضور فعال نهادهایی مانند قوه قضائیه، وزارت اطلاعات،و پلیس فتا» و حلقه «حوزه پرداخت با مشارکت تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت اعم از شرکت‌های پی‌اس‌پی و سایر ارائه‌دهندگان این خدمات» تشکیل شده است.
وی افزود: همان‌گونه که اشاره کردم بانک مرکزی در مبارزه با قمار و شرط‌بندی سایبری همکاری نزدیک و مستمری با سایر نهادها از جمله قوه قضائیه و پلیس فتا دارد. این همکاری‌ها شامل مواردی مانند شناسایی و ارجاع اجاره دهندگان کارت‌های بانکی به قمارخانه‌های سایبری، شناسایی و ارجاع قماربازان شناسایی‌شده، شناسایی و ارجاع متولیان شناسایی‌شده در لایه‌های مختلف قمار، شناسایی و ارجاع سرشاخه‌های قمار و شرط‌بندی و همچنین رسیدگی به پرونده‌های ارجاع شده از سوی نهادها است.
فاصله کشف قمار تا اقدام قضایی به سه ساعت کاهش یافته است
این مقام مسئول ادامه داد: از دیگر اقدامات بانک مرکزی، رصد هوشمند و مستمر فضای مجازی است که با هدف شناسایی زودهنگام موارد سوءاستفاده از ابزارهای بانکی انجام می‌گیرد. در این اقدام با استفاده از ابزارها و روش‌های شناسایی و خزش هوشمند، سعی می‌شود تارنماهای قمار و شرط‌بندی شناسایی شوند و علاوه بر این شناسایی ابزارهای بانکی و پرداخت مورد سوءاستفاده در این تارنماها در دستور قرار دارد تا در نهایت مسدودسازی ابزار مورد سوءاستفاده با کمک دادستانی کل کشور انجام شود. در این زمینه تا کنون 20 هزار دستور قضایی به بانک مرکزی ابلاغ شده است. با استفاده از رصد هوشمند توسط بانک مرکزی فاصله کشف قمار تا اقدام قضایی توسط شبکه بانکی به سه ساعت کاهش یافته است. همچنین احکام قضایی صادر شده در کمتر از یک ساعت از سوی بانک‌ها به اجرا گذاشته می‌شوند.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در توضیح بخش دیگری از اقدامات این بانک گفت: تدوین و ابلاغ الزامات امنیتی برنامک‌های همراه در حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی از جمله اقداماتی بوده که در راستای ایجاد سازوکار اعتباربخشی امنیتی به این برنامک‌ها انجام گرفته است. بر مبنای این الزامات در شش حوزه ارزیابی‌های عملکردی و امنیتی انجام می‌گیرد تا مجوز انتشار یک برنامک صادر شود. علاوه بر این مستندات قانونی و مقرراتی لازم نیز در حوزه «نظارت بر الزامات مدیریت مخاطرات تقلب و سوءاستفاده از ابزارهای بانکداری و پرداخت الکترونیکی» و «نظارت بر قواعد شناسایی تبادلات مالی مشکوک سوءاستفاده از خدمت کارت به کارت» در قالب بخشنامه‌های لازم ابلاغ‌شده است.
75 درصد از قماربازانی که پیامک اخطار و هشدار دریافت کرده‌اند دیگر دست به قمار نزده‌اند
محرمیان افزود: شناسایی قماربازان از طریق واکاوی هوشمند تبادلات مالی از دیگر اقدامات بانک مرکزی است که طی آن ابتدا قماربازان از طریق مشخصه‌هایی مانند سطح اطمینان حساب مبدأ، سطح اطمینان حساب مقصد و سطح اطمینان تراکنش به‌صورت هوشمند شناسایی می‌شوند. در مرحله دوم قماربازان سایبری بر اساس شاخص‌هایی مانند مجموع مبالغ واریزی به قمارخانه‌ها، تعداد تراکنش‌های واریز به قمارخانه‌ها و تعداد کارت‌های متمایز قمارخانه مقصد واریز وجه سطح‌بندی می‌شوند تا با همکاری مشترک با دادستانی کل کشور در خصوص نحوه اقدام در خصوص هر سطح از قماربازان سایبری اقدام شود.
وی گفت: در لایه بعدی با هماهنگی مقامات قضایی در قالب پیامک و ... به افراد دارای فعالیت مشکوک به قماربازی سایبری هشدار و اخطار داده می‌شود و تمهیداتی نیز در دست بررسی است تا رفتارهای مجرمانه و مشکوک در نتایج اعتبارسنجی مشتریان مورد استناد قرار بگیرد. استفاده از سیستم اخطار و هشدار به قماربازان جنبه بازدارندگی و عدم تکرار قمار را به همراه داشته است. به نحوی که بیش از 75 درصد از کسانی که پیامک دریافت کرده اند دیگر دست به قمار نزده اند.
محرمیان تاکید کرد: در حال حاضر اگر کسی قمار بازی می‌کند باید بداند که قطعا زیر رصد بانک مرکزی قرار دارد و شناسایی می‌شود. همینطور کسانی که کارت بانکی خود را به صاحبان قمارخانه‌ها اجاره میدهند باید بدانند که بعد از شناسایی آنها حکم قضایی صادر و در کمتر از یک‌ساعت درباره آنها اجرا خواهد شد.
به گفته محرمیان «تحلیل شبکه تبادلات مالی مشکوک با هدف شناسایی هوشمند سرشاخه‌های قمار و شرط‌بندی سایبری نیز از دیگر اقدامات بانک مرکزی» است که در قالب آن فهرست سرشاخه‌های قمار و شرط‌بندی سایبری به همراه شواهد در چند مرحله برای دادستانی کل کشور ارسال می‌شود. یافتن تقاطع سرشاخه‌های قمار و شرط‌بندی سایبری با سرشاخه‌های اخلالگر ارزی که از مصادیق جرائم سازمان‌یافته تلقی می‌شود و همچنین همکاری نزدیک شرکت کاشف و بانک مرکزی با معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور و دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 38 (جرائم امنیت اخلاقی) جهت پیگرد سرشاخه‌ها نیز در همین راستا انجام می‌گیرد.
قطع ۴۵۰۰ دستگاه پوز خارج شده از کشور
وی در رابطه با وضعیت دستگاه‌های پوز (کارتخوان) خارج شده از کشور گفت: از آبان سال ۱۳۹۸ شناسایی دستگاه‌های کارتخاوان خارج شده از کشور شروع شد که برابر آمار تعداد آنها هشت هزار و ۵۰۰ دستگاه بود که تا کنون چهار هزار و ۵۰۰ دستگاه قطع شده است.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی ادامه داد: چنانچه این دستگاه‌ها در شرکتی از خارج از کشور بدون استفاده باشد امکان شناسایی آنها نیست اما به محض انجام تراکنش این دستگاه‌ها شناسایی و قطع می‌شوند.
وی تاکید کرد: چنانچه افراد دستگاه‌های پوز خود را به متقاضیان در خارج از کشور اجاره دهند در لیست سیاه شاپرک قرار می‌گیرند و دیگر دستگاه‌های فعال آنها نیز قطع می‌شود و با افرادی که این دستگاه‌ها را اجاره کنند نیز برخورد و جریمه می‌شوند.
محرمیان با اشاره به اینکه راه مبارزه با فساد در کشور استفاده از ابزار هوش مصنوعی است گفت: در بخشنامه بانک مرکزی به بانک‌ها برای مقابله با سایت‌های قماربازی مقرر شد هر فرد در طول روز ۲۰ تراکش بانکی با کارت ملی خود انجام دهد و این رقم در طول ماه باید ۸۰ تراکنش باشد که با اجرای این بخشنامه توسط بانک‌ها امیدواریم بسیاری از تخلفات در بخش کارت به کارت برطرف شود.