صادرات محصولات غیرنفتی از خوزستان باوجوداینکه همواره به‌صورت سنتی انجام می‌شود اما نسبت به سال گذشته روند روبه رشدی را در پیش گرفته اما دراین‌بین نیاز است تا حلقه‌های مفقوده تجارت خارجی این استان مانند استفاده از ظرفیت‌های صادراتی مرز هوایی موردتوجه قرار گیرد.
با عضویت دائم ایران در اتحادیه اوراسیا، صادرات هوایی از خوزستان که ظرفیت تولید سالانه ۱۷ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی را دارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به دلیل صادرات سنتی کالا از خوزستان، همواره کشور عراق مقصد ۲۵ درصد از کل صادرات از مرزهای این استان را به خود اختصاص داده که به ترتیب مرزهای شلمچه، بندر امام خمینی (ره) و چذابه مبدأ صادرات زمینی و دریایی کالاهای استان خوزستان به این کشور به شمار می‌روند.
از سوی دیگر خوزستان باوجود فرودگاه‌های اهواز، آبادان و دزفول باید زمینه ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز و همچنین تقویت امکانات فرودگاهی آن برای کمک به توسعه صادرات غیرنفتی بیش‌ازپیش در دستور کار مجموعه مدیریت اقتصادی قرار گیرد.
هم‌اکنون شرکت‌های هواپیمایی داخلی علاوه بر جابه‌جایی مسافر، فعالیت قابل‌توجهی را برای حمل کالای صادراتی از فرودگاه‌های اهواز، آبادان و دزفول به نقاط مختلف کشور انجام می‌دهند که افزایش میزان جابه‌جایی این کالاها نیازمند اطلاع‌رسانی و تعامل هرچه بیشتر با فعالان اقتصادی و تجاری استان است. دراین‌بین باید تأکید کرد که اطلاعات مربوط به صادرات هوایی از فرودگاه‌های استان خوزستان به تفکیک قابل‌ارائه نیست.
لزوم احیای کد واردات و صادرات فرودگاه بین‌المللی شهید سلیمانی اهواز
کالاهای غیرنفتی از جمله محصولات پتروشیمی، مصالح ساختمانی، محصولات کشاورزی، فلزی و شیمیایی از مهم‌ترین اقلام صادراتی خوزستان به کشورهای هدف هستند. برابر با ارزیابی در گمرک خوزستان طی ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، صادرات این کالاها به میزان ۶ میلیون و ۸۲۶ هزار و ۹۷۱ تن به ارزش ۵۵۱ هزار و ۳۲۶ میلیارد و ۵۲۰ میلیون و ۲۳۸ هزار ریال معادل ۲ میلیارد و ۴۸۸ میلیون و ۱۲۲ هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ازنظر وزنی ۲۲ درصد افزایش و ازنظر ارزشی ۱۰۲ درصد رشد داشته است.
رئیس اتاق اهواز در کارگروه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی مستعدترین مسیر جابه‌جایی کالاهای کشاورزی تولید شده در خوزستان به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را فعالیت مرز هوایی فرودگاه دزفول بیان کرد و گفت: به‌موازات افزایش تولید، باید رشد صادرات محصولات کشاورزی در خوزستان در نظر گرفته شود، به همین دلیل در سال‌های گذشته تلاش زیادی برای راه‌اندازی خط هوایی دزفول به روسیه صورت گرفته است.
شهلا عموری با اشاره به اینکه سرمایه‌گذار مربوط به فعالیت مرز هوایی دزفول در حال تأمین زمین موردنیاز برای ایجاد باند فرود هواپیماهای کارگو (باری) است ادامه داد: در صورت فعالیت مرز هوایی فرودگاه دزفول، ظرفیت صادرات هوایی محصولات تولیدی استان خوزستان به شکل چشم‌گیری افزایش خواهد یافت.
وی همچنین با اشاره به ظرفیت‌های فرودگاهی در اهواز برای توسعه صادرات هوایی تصریح کرد: در گذشته فرودگاه بین‌المللی سردار شهید سلیمانی اهواز به‌عنوان فرودگاه مرکز استان از کد واردات و صادرات برخوردار بود که از این طریق، تجار و بازرگانان مختلف می‌توانستند از طریق پروازهای مختلف، کالای صادراتی خود را به کشورهای هدف صادر کنند.
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خوزستان افزود: در کنار ظرفیت‌های صادرات هوایی موجود، انتظار می‌رود که با همکاری و تعامل مشترکی که با گمرکات خوزستان صورت می‌گیرد، کد واردات و صادرات فرودگاه بین‌المللی اهواز مجدد صادر شود.
وی با تأکید بر اینکه اختصاص این کد به فرودگاه اهواز، نیازمند استقرار گمرک به‌صورت دائم در این فرودگاه است گفت: اگر اداره کل فرودگاه‌های خوزستان، فضای موردنیاز استقرار گمرک را فراهم کند، فعالیت‌های صادراتی با سرعت بیشتری انجام می‌گردد.
عموری، با اشاره به آمادگی بخش خصوصی برای توسعه صادرات محصولات غیرنفتی از طریق فرودگاه اهواز و دیگر فرودگاه‌های بین‌المللی خوزستان ادامه داد: تجار خوزستانی، تمایل دارند که محصولات صادراتی مختلف خود را از طریق فرودگاه‌های استان به کشورهای هدف صادر کنند.
وی اضافه کرد: هم‌اکنون بخشی از محصولات تولیدی خوزستان از طریق فرودگاه شیراز، تهران و یا مسیرهای هوایی دیگر استان‌های کشور (پس از حمل‌ونقل زمینی داخلی) به کشورهای هدف، صادر می‌شود و این عملکرد صادراتی در اطلاعات و آمار استان خوزستان ثبت نمی‌شود.
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خوزستان افزود: برای ساماندهی و تهیه برنامه‌ای مدون در زمینه صادرات هوایی محصولات، انعقاد تفاهم‌نامه‌ای چندجانبه بین اداره کل فرودگاه‌های خوزستان، گمرکات و اتاق اهواز پیگیری خواهد شد.
استقرار گمرک فرودگاهی در استمرار صادرات هوایی محصولات کمک می‌کند
معاون امور مسافری گمرکات خوزستان نیز با اشاره به اینکه هم‌اکنون انجام تشریفات گمرکی در فرودگاه اهواز ویژه پروازهای دارای محموله‌های صادراتی انجام می‌شود گفت: برای چنین پروازهایی، کارشناسان گمرک پیش از انجام پرواز در محل فرودگاه اهواز حاضر می‌شوند و نسبت به بررسی محصولات صادراتی اقدام می‌کنند.
محمدزمان جعفری در کارگروه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اضافه کرد: تشریفات گمرکی ویژه چنین پروازهایی در برخی از روزهای هفته انجام می‌شود اما درصورتی‌که اداره کل فرودگاه‌های خوزستان فضای موردنیاز را اختصاص دهد، آمادگی لازم برای استقرار دائم گمرک در فرودگاه اهواز وجود دارد.
استفاده از پروازهای عبوری برای حمل کالاهای صادراتی خوزستان
رئیس بازرسی گمرکات خوزستان با اشاره به اینکه عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا فرصت مناسبی برای این استان در راستای افزایش حجم مبادلات تجاری است گفت: اجرای پیشنهاد اتاق اهواز برای انعقاد تفاهم‌نامه همکاری مشترک بین متولیان امور صادراتی باعث ایجاد ساختاری مشخص در به‌کارگیری از ظرفیت‌های مختلف به‌منظور توسعه فعالیت‌های تجاری خواهد شد.
شاهرخ آذرافروز در کارگروه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی افزود: یکی از این ظرفیت‌ها، انجام هماهنگی مناسب با شرکت‌های حمل هوایی و فعال در عرصه صادرات کالا است؛ لذا پیشنهاد می‌شود که از پروازهای عبوری به سمت کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا برای صادرات هوایی محصولات مختلف خوزستان استفاده شود.
وی ادامه داد: بخشی از این پروازها به‌صورت خالی مسیرهای رفت‌وبرگشت را طی می‌کنند و در صورت توقف در فرودگاه بین‌المللی اهواز، امکان بارگیری محموله‌های صادراتی خوزستان به مقصد این پروازها (کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا) فراهم می‌شود.
طرح توسعه فرودگاه اهواز فرصتی برای افزایش مبادلات تجاری
رئیس امور مالی اداره کل فرودگاه‌های خوزستان با بیان اینکه فرودگاه‌ها از مشارکت و همکاری بخش خصوصی برای افزایش حجم صادرات هوایی استقبال می‌کنند گفت: پیشنهاد می‌شود تعدادی از فعالان اقتصادی خوزستان به نمایندگی از تجار و بازرگانان استان از ظرفیت‌های موجود فرودگاه بین‌المللی اهواز دیدن کنند تا چشم‌انداز خود را با محوریت صادرات هوایی به شکل بهتری برنامه‌ریزی کنند.
صدرالدین حجاریان در کارگروه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی ادامه داد: با توجه به اینکه فرودگاه بین‌المللی اهواز درحال‌توسعه است، بنابراین انجام هماهنگی لازم برای شناخت هرچه بیشتر از ظرفیت‌های فعلی و آینده این فرودگاه با محوریت اتاق اهواز، باعث رشد مبادلات تجاری خوزستان خواهد شد.
وی افزود: تلاش می‌شود با همکاری بین بخشی، نسبت به استقرار گمرک فرودگاهی در فرودگاه بین‌المللی اهواز اقدام شود و از این طریق، روند صادرات هوایی محصولات خوزستان به‌ویژه در بخش کشاورزی افزایش یابد.
رئیس امور مالی اداره کل فرودگاه‌های خوزستان با اشاره به اینکه مرزهای هوایی این استان نسبت به دیگر استان‌ها، با کشورهای حوزه خلیج‌فارس به‌ویژه عراق، کویت و امارات متحده عربی نزدیک‌تر است گفت: هم‌اکنون، بخش خصوصی می‌تواند با هماهنگی که صورت می‌گیرد از طرح توسعه فرودگاه بین‌المللی اهواز به‌منظور افزایش مبادلات تجاری خوزستان استفاده کند.
حمل‌ونقل هوایی محصولات صادراتی به‌ویژه در بخش کشاورزی علاوه بر اینکه برای کشور ارزش‌افزوده و درآمدزایی ایجاد می‌کند، منجر به تشویق صادرکنندگان کالاها برای استفاده از روش‌های بهتر مبادلات تجاری خواهد شد. باید توجه داشت که صادرات هوایی ضمن اینکه حفظ کیفیت محصولات مختلف را در پی دارد باعث تسریع در امور صادراتی شده، و حجم مبادلات تجار را افزایش خواهد داد.
توسعه فعالیت‌های صادرات هوایی از فرودگاه‌های خوزستان باعث می‌شود که صادرات کالاهای تولیدی به‌صورت متمرکز از داخل استان انجام شود و خروج کالاهای استان از مبادی دیگر استان‌های کشور کاهش یابد.