رئیس اتاق شهرکرد گفت: استان چهارمحال و بختیاری به علت شرایط جغرافیایی خاص خود و قرار گرفتن در منطقه‌ای کوهستانی و سردسیر، همواره از شرایط مساعدی برای تولید فرش دستباف برخوردار بوده و تولید فرش نسبت به سایر صنایع‌دستی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این میان، قالی، عمده‌ترین صنعت دستی استان چهارمحال و بختیاری است که در درجه اول در روستاها، بعد در بین عشایر اسکان یافته و دست‌آخر در شهرها رواج کامل دارد.
آیت اله احمدی در هشتادمین نشست شورای گفت‌وگوی استان چهارمحال و بختیاری که با حضور رئیس مرکز ملی فرش ایران برگزار شد، افزود: تکنولوژی روز دنیا، بهترین مواد اولیه و نیروی انسانی توانمند سه رکن پویایی و پیشرفت برندی است که کوشیده با تکیه‌بر تولید محصول با کیفیت، جایگاهی شاخص در صنعت فرش را از آن خود سازد.
او با اشاره به اینکه چهارمحال و بختیاری دارای هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بوده که از مهم‌ترین آن قالیچه دستباف بختیاری است، ادامه داد: مهم‌ترین مناطق قالیبافی در استان چهارمحال و بختیاری را چالشتر، مناطق روستایی و عشایری اردل، سامان، ارجنگ، وردنجان – فرخ شهر – بروجن، بلداجی، فرادبنه و شلمزار است که وجود طرح و نقشه‌های متنوع و همچنین رنگ‌های خاص آن باعث معروفیت و محبوبیت آن در بین مردم شده است.
احمدی، اظهار کرد: یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین طرح‌های فرش چهارمحال و بختیاری خصوصاً سامان و چالشتر، طرح خشتی است. نقشه خشتی شامل طرح و نقش‌های متنوع و منحصربه‌فردی است. قالیچه بختیاری یکی از اصیل‌ترین و معروف‌ترین قالیچه‌های دستباف قدیمی است که نوع بافت این قالیچه و همچنین نقشه و رنگ خاص آن، این قالیچه‌ها را از دیگر قالیچه‌ها متمایز ساخته است.
او افزود:: در حال حاضر کلیه قالی‌های چهارمحال و بختیاری را مطابق با مناطق بافت و به‌ویژه بافندگان آن‌ها می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. قالی بختیاری که حاصل دست بافندگان عشایر بختیاری و طوایف لر بختیاری است و قالی قشقایی که ماحصل دست عشایر ترک قشقایی است.
احمدی اضافه کرد: فرش بختیاری هم‌اینک ثبت جهانی شده و در همه شهر و روستاهای استان چهارمحال و بختیاری رایج است. این کار از دیرباز به‌صورت سنتی انجام می‌شده و بیشتر توسط زنان و دختران در خانه انجام می‌شود. این قالی از دیرباز به خاطر نقش، رنگ و همچنین دوام بالا از محبوبیت خاصی برخوردار بوده است.
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان چالش‌های موجود در عرصه فرش در استان را چنین عنوان کرد: امروزه متأسفانه رنگ‌های باثبات گیاهی جای خود را به رنگ‌های درخشان ولی بی‌ثبات شیمیایی داده‌اند. این روش رنگرزی باعث تندی رنگ‌های خامه می‌شود. در بعضی موارد برای کاستن شدت تندی و پختگی رنگ‌ها، از خاکستر استفاده می‌کنند.
رئیس اتاق شهرکرد تصریح کرد: به علت شرایط اقتصادی و اعمال تحریم‌ها، وضعیت صادرات فرش چهارمحال و بختیاری کاهش زیادی داشته است. همچنان که طبق آمار، صادرات فرش کشور در سال 1396 به میزان 425 میلیون دلار بوده که از این مقدار 125 میلیون دلار آن فقط به کشور آمریکا صادر شده است؛ اما متأسفانه این میزان صادرات فرش در سال 1399 به 70 میلیون دلار کاهش پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری نیز همین میزان تثبیت گردد.
احمدی افزود: در سال‌های گذشته تولید فرش چهارمحال و بختیاری سالانه ۲۰۰ هزار مترمربع بود که اکنون به علت گرانی مواد اولیه، افزایش قیمت تولید، حاشیه سود پایین و ضعیف شدن توان اقتصادی خانوارها این میزان تولید کاهش چشمگیری داشته است.
او ادامه داد: حمایت‌های دولتی اعم از پرداخت تسهیلات کم بازده تا بیمه و شرایط مساعد برای بافندگان به‌صورت مقطعی بوده و این مسئله باعث کاهش انگیزه به این صنعت و نیز کاهش رغبت بافندگان جدید شده است. که شایسته است دولت با سازوکارهای مؤثر برای اتصال بین صنعت فرش و بازار تقاضا، رفع این معضلات را در دستور کار خود قرار دهد.
احمدی ابراز امیدواری کرد: با رویکرد جدید دولت و مسئولین، این معضلات یکی پس از دیگری مرتفع و صنعت فرش همچون گذشته احیا گردد چراکه به‌عنوان یکی از پاک‌ترین و ارزآورترین صنایع کشور محسوب می‌شود.
رئیس مرکز ملی فرش ایران نیز در این نشست با بیان اینکه هفت سامانه برای فرش دستباف طراحی شده است، گفت: در این سامانه کارت شناسایی هوشمند صادر می‌شود و خدمات متعددی ازجمله ثبت مهارت قالیبافی صورت خواهد گرفت.
فرحناز رافع با بیان اینکه تعداد بافندگان فرش در کشور، دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است، افزود: از این تعداد بیش از ۲۵۰ هزار نفر بیمه شده هستند، در این استان نیز بیش از ۵۲ هزار بافنده فعالیت دارند که این افراد در واحدهای صنعتی، تعاونی‌های شهری و روستایی مشغول به کار هستند و به‌طور یقین تعداد بافندگان بیش از این مقدار است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه اکثریت کارگاه‌ها غیرمتمرکز هستند، افزود: ۱۸ واحد طراحی و هشت واحد قالی‌شویی در چهارمحال و بختیاری وجود دارد و راه‌اندازی انجمن طراحان در این استان، ضرورت دارد.
او با اشاره به اینکه از ابتدای امسال تاکنون، ۱۲۱ هزار و ۴۰۰ مترمربع فرش در چهارمحال و بختیاری بافته شده است، یادآور شد: توانایی تولید فرش در این استان بسیار بالا است که ازجمله این ظرفیت‌ها می‌توان به تأمین نهاده‌های مواد اولیه اشاره کرد، به‌طوری‌که استان‌های هم‌جوار مانند خوزستان مواد فرش را از این استان تأمین می‌کنند و در شمال خوزستان، اکثر بافت‌ها بختیاری هستند.
رافع تأکید کرد: یکی از خصوصیات بارز فرش چهارمحال و بختیاری، خالص بودن آن است، بدین معنا که تقلبی در بافت دیده نمی‌شود، بنابراین می‌توان در موضوع فروش و بازاریابی، سرمایه‌گذاری صورت بگیرد، در حوزه آموزش، مبلغی به‌صورت کشوری در نظر گرفته شده است، آموزش بازاریابی در این استان باید انجام بگیرد، علاوه بر این موضوع، ظرفیت برگزاری جشنواره‌هایی مانند چینش پشم در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
رئیس مرکز فرش ملی کشور با اشاره به کیفیت بالای پشم در چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: یکی از مطالبات، این موضوع است که در بحث اصلاح نژاد دام شامل چرم و پشم، اقدام صورت بگیرد، اگر این مهم عملیاتی شود، رویش پشم، دو و نیم برابر خواهد شد و با توجه به کیفیت پشم در استان، ظرفیت راه‌اندازی کارخانه‌های نخ‌ریسی به‌صورت سنتی و صنعتی در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
او در ادامه به بیان مزیت‌های بافت فرش پرداخت و تصریح کرد: فرش مشکل تنفسی ایجاد نمی‌کند، به‌علاوه باعث ایجاد آرامش شده و امید به زندگی را در افراد افزایش می‌دهد، اگر قالی به شیوه درست بافته شود، برای افراد نیز شغل ایجاد می‌شود، زیرا در تمامی استان‌ها و در بسیاری از روستاهای کشور، مردم به قالیبافی مشغول هستند، بنابراین در موضوع کارآفرینی فرش باید کار صورت بگیرد
رافع بیان کرد: کارفرمایانی که کارگاه متمرکز دارند، درصورتی‌که بتوانند ۵۰ نیرو را استخدام کنند، دو میلیارد تسهیلات به آنان اختصاص داده می‌شود، به‌علاوه قرار بر این است که کارگزاری‌هایی برای شناسنامه‌دار کردن فرش‌های قدیمی، جدید، تجاری و فرش‌های آنتیک ایجاد شود.
رئیس مرکز ملی فرش کشور اضافه کرد: هفت سامانه برای فرش دستباف طراحی شده است، در این سامانه کارت شناسایی هوشمند صادر می‌شود و خدمات متعددی ازجمله ثبت مهارت قالیبافی صورت خواهد گرفت. وی با بیان اینکه مشکل اصلی فرش کشور، صادرات و رکود در این صنعت و هنر است، خاطرنشان کرد: دیگر مشکل اساسی صنعت قالیبافی، نبود خودباوری در میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان است، فرش جزو کالاهایی است که می‌تواند از مشوق‌های صادراتی استفاده کند، لازم به یادآوری است که نمایشگاه‌های بین‌المللی فرش در آینده‌ای نزدیک در روسیه و امارات برگزار می‌شود و تمامی صادرکنندگان و تولیدکنندگان می‌توانند در این نمایشگاه حضور داشته باشند.
رافع با تأکید بر اهمیت برندسازی، گفت: این امر را باید تولیدکننده و تجار انجام دهند، البته این آمادگی وجود دارد که طرح‌ها و نقش‌های خاص ثبت شوند، به‌علاوه تلاش بر این است که تعهد ارزی بر فرش برداشته شود، قیمت تمام‌شده فرش دستباف در ایران بالا است و باید به دنبال تولید فرش هنری حرکت کرد.
رئیس مرکز ملی فرش کشور با بیان اینکه فرش ایران در دنیا بلامنازع است، ادامه داد: اهمیت این هنر ایرانی به‌اندازه‌ای است که اگر صادرات فرش ایران افول کند، صادرات فرش در کل جهان نیز تحت تأثیر قرار گرفته و کاهش پیدا می‌کند، به بیان دیگر فرش ایران بدون رقیب بوده و این خودمان برای خود رقیب ایجاد می‌کنیم.
او در پایان در خصوص فارغ‌التحصیلان رشته فرش، توضیح داد: اقداماتی برای این افراد صورت گرفته، اما هنوز این امور ثبت نشده‌اند، هدف این است که تحصیل کنندگان حوزه فرش خود به بازاریاب و تولیدکننده تبدیل شوند.
در ادامه سجاد رستمی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه چهار نوع فرش در استان بافته می‌شود، اظهار کرد: این فرش‌ها شامل فرش بختیاری، یلمه، گبه و نائینی هستند که فرش بختیاری در شهرستان‌های شهرکرد، اردل، کوهرنگ و فارسان، فرش یلمه بیشتر در شهرستان بروجن، فرش گبه در شهرستان اردل و فرش نائینی در شهرستان لردگان بافته می‌شود.
رستمی با اشاره به مهم‌ترین اقدامات در حوزه فرش در چهارمحال و بختیاری، تصریح کرد: مقدمات راه‌اندازی دهکده فرش فراهم شده و بدین منظور، ۳۰ هکتار زمین اختصاص یافته است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری در پایان گفت: صادرات، بیمه قالیبافان و آموزش سه موضوع قابل‌پیگیری فرش استان است که مسئولان قول تخصیص بودجه برای فرش را صادر کرده‌اند.