سمینار فرصت‌های تجاری ایران و برزیل با حضور رئیس اتاق ایران، رئیس اتاق مشترک ایران و برزیل، سفرای دو کشور، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، معاون باغبانی و سرپرست معاونت برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی و جمعی از تولیدکنندگان، صادرکنندگان و فعالان اقتصادی در محل اتاق ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران با تأکید بر اینکه برزیل برای ایران از گذشته اهمیت ویژه‌ای به خصوص در تأمین کالاهای اساسی و مواد غذایی داشته است بیان کرد: وسعت و جمعیت برزیل آن را به یک بازار جذاب برای ما تبدیل کرده است، گرچه تنها چهار سال از تشکیل اتاق مشترک بازرگانی ایران و برزیل می‌گذرد اما اولین اتاقی بود که در کشور مقصد دفتر خود را تأسیس کرد.
او با بیان اینکه روابط دو کشور پیشینه بیش از صد ساله دارد و روابط تجاری چند میلیارد دلاری توازن اقتصاد و سیاست را به نفع اقتصاد بر هم زده است ادامه داد: گروه‌های ذی‌نفوذ در اقتصاد برزیل مانند بخش خصوصی و سندیکاها به حفظ ارتباط با ایران در دوره تحریم تأکید داشتند. آنها روابط خود را در دوران تحریم نه تنها حفظ کردند بلکه افزایش دادند.
شافعی با این توضیح که با توجه به حجم قابل توجه تجارت بین دو کشور در سال 96 اتاق مشترک ایران و برزیل را تشکیل دادیم گفت: در سال 2020 واردات مستقیم ایران از برزیل 1.15 میلیارد دلار بوده اما در مقابل صادرات به این کشور تنها 116 میلیون دلار بوده است. همچنین در 10 ماهه سال 2021، 1.7 میلیارد دلار واردات مستقیم از برزیل داشته‌ایم.
به گفته او مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران شامل کالاهای اساسی، ذرت، سویا، روغن، شکر، گوشت و قهوه بوده است و ظرفیت‌های معدنی و صنعتی برزیل کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
شافعی با بیان اینکه واردات ایران از برزیل 55 درصد کاهش و صادرات 110 درصد افزایش را تجربه کرده اما هنوز توازن مناسبی بین واردات و صادرات وجود ندارد تأکید کرد: جاده تجارت باید جاده‌ای دوطرفه باشد. ما می‌توانیم همکاری‌هایی در حوزه پتروشیمی، صنعت دارو، حمل‌ونقل، پزشکی و حوزه دانش‌بنیان داشته باشیم. امیدواریم بستر مناسب برای این اتفاق فراهم شود.
رئیس اتاق ایران با اشاره به اهمیت تهاتر بین دو کشور گفت: مقامات باید زمینه‌های تهاتر بین ایران و برزیل را ایجاد کنند؛ اگر پتروشیمی صادر می‌کنیم، می‌توانیم خوراک دام بیاوریم.
شافعی تأکید کرد: برای توسعه صادرات به برزیل دو مانع اصلی وجود دارد؛ اولین مانع حمل‌ونقل است. متأسفانه بارگیری مجدد در کشور ثالث بخشی از مزیت رقابتی کالای ایرانی را از بین برده و هزینه تمام‌شده صادرات را افزایش می‌دهد. در این زمینه راه‌اندازی خط مستقیم کشتیرانی و خط هوایی تهران سائوپائولو می‌تواند تا حد زیادی این مانع را برطرف کند.
او ادامه داد: مانع دوم عدم وجود موافقت‌نامه پایه تجاری از جمله اجتناب از اصل مالیات مضاعف، تجارت ترجیحی و آزاد بین دو کشور است. مبنای تجارت بر اساس موافقت‌نامه‌ها است متأسفانه ما هیچ‌گونه موافقت‌نامه‌ای با برزیل نداریم و این موضوع باید در دستور کار دو کشور قرار گیرد که می‌تواند تحولی در روابط ایران و برزیل باشد.
شافعی با اشاره به اینکه اتاق ایران با کنفدراسیون صنایع برزیل موافقت‌نامه‌ای را به امضا رساند بیان کرد: درخواست ما از سفیر برزیل در ایران احیای این موافقت‌نامه است و امیدواریم که با حمایت دولت مانند امضای موافقت‌نامه‌ها و تلاش اتاق‌های مشترک شاهد توسعه روابط تجاری ایران و برزیل باشیم.
به دنبال راه‌اندازی شبکه حمل و نقل دریایی و خطوط مستقیم کشتیرانی ایران-برزیل هستیم
در ادامه سمینار سیدفخرالدین عامریان رئیس اتاق مشترک ایران و برزیل با بیان اینکه در دوره تحریم‌ها، برزیل همکاری‌های اقتصادی خود را با ما ادامه داد بیان کرد: علاوه بر آمار رسمی از میزان تجارت ما با برزیل، بیش 5 میلیارد دلار واردات مواد غذایی از برزیل داریم. اما متاسفانه کمتر از 100 میلیون دلار کالا از ایران به برزیل صادر می‌شود.
او با بیان اینکه برزیل یک کشور مستعد برای فروش کالاهای تولیدی ایران است بیان کرد: تولیدکنندگان ایران از بازار برزیل مغفول شده‌اند و شاید به دلیل عدم آشنایی آنها با بازار این کشور یا مسافت زیاد بین دو کشور باشد. به هر حال تا به امروز برزیل جزء کشورهای هدف صادراتی ما نبوده است.
عامریان با بیان اینکه ایران نهاده‌های دامی، شکر، سویا، ذرت، گوشت و مرغ از برزیل وارد و کالاهایی همچون فرش، خشکبار، خرما و مواد پتروشیمی را به این کشور صادر می‌کند گفت: باید بگویم تراز تجاری با برزیل به نفع برزیل مثبت است. البته برزیل خواستار کالاهای ایرانی است و اتاق ایران و برزیل با هدف افزایش تمایل تولیدکنندگان داخلی برای صادرات کالاهای خود به این کشور شروع به کار کرده است.
رئیس اتاق مشترک ایران و برزیل با بیان اینکه دو ماه پیش اتاق متناظر در برزیل تشکیل شده است، توضیح داد: گمرک صدور گواهینامه مبدأ را به اتاق ایران و برزیل محول کرده است.
عامریان با اشاره به راه‌کارهای توسعه صادرات به برزیل بیان کرد: ما در اتاق به دنبال راه‌اندازی شبکه حمل و نقل دریایی و خطوط مستقیم کشتیرانی هستیم. کراس استاف باعث شده هزینه حمل و نقل کالا از برزیل برای تولیدکنندگان داخلی دو برابر شود. بالا بودن نرخ حمل و نقل، قدرت رقابت ما با کشورهایی همچون چین و ترکیه را کاهش داده است. همچنین ما برنامه‌ریزی‌های خوبی در زمینه گسترش تهاتر انجام دادیم و می‌توانیم تهاتر با برزیل را به شکل جدی دنبال کنیم.
او با اشاره به کشت فراسرزمینی در برزیل بیان کرد: برخی از کشورها در کشت فراسرزمینی 30 سال از ما جلوتر هستند. ما می‌توانیم زمین را در کشورهای برزیل و روسیه خریداری کنیم و محصولات کشاورزی را در این کشورها کشت و برداشت کنیم. می‌توان برنج شمال را که در ایران بسیار خریدار دارد اما به دلیل کم‌آبی کشت آن دشوار است را به برزیل ببریم و آن را وارد کنیم.
عامریان با بیان اینکه ایجاد فروشگاه و نمایشگاه دائمی ایران در سائوپائولوی برزیل یکی دیگر از برنامه های اتاق مشترک است گفت: تلاش برای ایجاد خطوط اعتبار بانکی بین ایران و برزیل از سوی بانک های دو کشور از دیگر اقدامات مهم است. درست است که دو بانک برزیلی با ما همکاری دارند اما این بانک‌ها به نفع ما عمل نمی‌کنند و سود بیش از 2 درصد از ما دریافت می‌کنند. این در حالی است که در بسیاری از مراودات تجاری، سود یک بازرگان همان یک یا دو درصد است.
قانون جدید تبادل خارجی، نویدبخش روابط تجاری مناسب ایران و برزیل است
سخنران بعدی این سمینار لائودمار گونسالس آگوئیا نتو سفیر برزیل در ایران بود. او با تاکید بر اینکه در سال گذشته شاهد افزایش تجارت دوجانبه دو کشور نسبت به سال 2020 بودیم گفت: در سال‌های گذشته سطح روابط تجاری در بخش کشاورزی افزایش یافته و ما امیدواریم قادر به تنوع بخشی در مبادلات تجاری فی‌مابین باشیم. اما همانطور که می‌دانید بخش‌هایی که در سال‌های 2017 و 2018 و تا قبل از تحریم‌های مجدد از رونق خوبی برخوردار بودند، به واسطه تحریم اوضاع بسیار پیچیده‌ای دارند.
او با اشاره به اینکه در سال 2021 حجم مبادلات تجاری دو کشور به حدود 2.5 میلیارد دلار رسید گفت: این میزان شامل حدود 750 میلیون دلار ذرت، 600 میلیون دلار دانه سویا، 350 میلیون دلار کنجاله سویا، 250 میلیون دلار شکر، 200 میلیون دلار گوشت گاو و... بوده است.
آگوئیا نتو افزود: افق همکاری‌ها در سال 2022 نیز مطلوب ارزیابی می‌شود که البته برخی از گشایش‌ها می‌توانند این افق را گسترش دهند. قانون جدید تبادل خارجی، یکی دیگر از نویدهای مناسب در زمینه تجارت میان ایران و برزیل است که کمتر از یک ماه گذشته به تصویب رسیده است. بر اساس این چارچوب قانونی ، حضور شرکت‌های برزیلی کوچک و متوسط در زنجیره ارزش از محدودیت‌های موجود حذف شده، به نحوی که صادرکنندگان را قادر می‌سازد منابع خود را به صورت آزادانه به کار گیرند. چارچوب‌های جدید، استفاده از حساب‌های بانکی در برزیل و پول رایج در این کشور را برای افراد و شرکت‌های غیرساکن در برزیل تسهیل می‌کند. همچنین بانک مرکزی وجود حساب‌های بانکی به دلار یا یورو را برای شرکت‌های خارجی مجاز خواهد کرد.
او با تاکید بر اینکه برزیل به حجم زیادی کود اوره نیاز دارد گفت: خواستار همکاری در زمینه‌هایی هستیم که ایران توانمندی‌های زیادی در آنها دارد مانند حوزه نانو تکنولوژی و توانمندی‌های بالقوه در زمینه جهانگردی برای هر دو کشور. در این راستا ما می توانیم روی بازدید برزیلی‌ها از ایران در طول برگزاری جام جهانی قطر کار کنیم.
حجم تجارت ایران و برزیل تا 10 میلیارد دلار قابل ارتقا است
در ادامه حسین غریبی سفیر ایران در برزیل با اشاره به راه اندازی دفتر تجاری ایران در سائوپائولو در آبان ماه گذشته گفت: این دفتر برای اولین بار توانسته تجار ایرانی را در برزیل و حتی آمریکای جنوبی نمایندگی کند.
او با اشاره به اینکه دو هدف بهبود وضعیت تجاری و متنوع‌سازی تجارت بین دو کشور را دنبا می کند بیان کرد: در سال 2021 در تجارت رسمی رشد 100درصدی را تجربه کرد یم و به همین میزان در تجارت غیررسمی هم رشد خوبی داشتیم.
غریبی افزود: اگر محصول کود اوره ایران جایگاه خود را در برزیل پیدا کرده و فروش آن به رقم بی‌سابقه‌ای رسیده، بقیه محصولات نفتی و پتروشیمی نیز چنین ظرفیت‌هایی دارند.
غریبی با بیان اینکه در بحث متنوع سازی روابط تجاری دو جانبه که به پنج میلیارد دلار در سال می رسد چند نکته اهمیت دارد ادامه داد: ما نیاز داریم تجارت را از طریق بخش‌های تجاری به صورت مستقیم دنبال کنیم. موضوع مورد اهمیت دیگر، ورود به حوزه‌هایی است که قبلا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال می‌توان به حوزه‌های معدن، شرکت‌های دانش‌بنیان، کشت فراسرزمینی، حمل و نقل و... اشاره کرد. سال میلادی جدید سال جهش همکاری‌های معدنی ایران و برزیل خواهد بود.
سفیر ایران در برزیل افزود: لازم است زمینه‌هایی را فراهم کنیم تا تجار خرد و متوسط هم بیشتر فعالیت داشته باشند. برای این کار باید شرکت و فعالیت خود را در نمایشگاه‌ها افزایش دهیم. در همین راستا برگزاری نمایشگاه عرضه مستقیم کالاهای ایرانی در برزیل را در دستور کار داریم. همچنین سعی داریم تا از ظرفیت جام جهانی قطر برای توسعه صنعت توریسم و سوق دادن توریست‌های برزیل به ایران استفاده کنیم که البته این امر نیاز به زیرساخت‌‌هایی دارد.
غریبی با تاکید بر اینکه برزیل پایگاه همکاری‌های تجاری ما با کل منطقه است گفت: مکمل بودن اقتصاد دو کشور، زمینه بسیار مناسبی برای روابط دو کشور ایجاد کرده است. ایران می‌تواند امنیت انرژی برزیل را تامین کند و برزیل نیز می‌تواند به امنیت غذایی ایران کمک کند. برزیل عضو بریکس است و ایران نیز بازار بزرگی در منطقه دارد. شرکای بزرگ ایران از جمله چین و روسیه که عضو بریکس هستند، شرکای برزیل نیز محسوب می‌شوند. چشم‌‌انداز تجارت دو کشور به راحتی قابل ارتقا تا 10 میلیارد دلار است.
مجلس مشکلات پیش روی کشت فراسرزمینی را حل کرده است
همچنین در این سمینار محمدجواد عسگری رییس کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه امنیت غذایی به امنیت ملی گره خورده است گفت: ایران سالیانه به 10 میلیون ذرت نیاز دارد که از این میزان سه میلیون آن در کشور تولید می‌شود ذرت یک محصول آب‌بر است و برای تولید یک کیلوگرم ذرت با رطوبت مناسب حداقل یک تا یک و نیم متر مکعب آب نیاز است ما می‌توانیم برای تامین نیاز خود از کشور برزیل استفاده کنیم. این کشور به دلیل داشتن اقلیم متنوع شرایط لازم برای تلوید این محصول را دارد.
او بیان کرد: ما می‌توانیم از روابط دوستانه خود برای تامین سایر نهاده‌های مورد نیاز کشور استفاده کنیم. سالیانه کشور به 4.5 میلیون تن سویا نیاز دارد این در حالی است که تنها 300 هزار تن آن در کشور تولید می‌شود. همچنین ما برای تولید پروتئین سفید و قرمز به جو نیاز داریم که برای واردات آن می‌توانیم نیاز خودمان را در این زمینه از برزیل تامین کنیم.
عسگری گفت: تحریم‌ها باعث نشد که روابط اقتصادی ایران و برزیل با چالش مواجه شود. ما تلاش کردیم تهاتر کالا ایران و برزیل را دنبال کنیم و نیازهای خود را با توجه به تهاتر برطرف کنیم. همچنین مجلس مشکلات پیش روی کشت فراسرزمینی را حل کرده است و در حوزه قانون‌گذاری شرایط و فضا را هموار کرده است.
اتاق مشترک ایران و برزیل نقشه راه تجارت دو کشور را تدوین کند
در ادامه این نشست محمد قربانی معاون برنامه‌ریزی اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه از طریق سفرای اقتصادی و معاونت اقتصادی امور خارجه می‌توان دیپلماسی کشاورزی را توسعه داد گفت: ما در وزارت جهاد کشاورزی از هر گونه سیاست‌گذاری مشترک برای تامین امنیت غذایی استقبال می‌کنیم. اتاق ایران و برزیل می‌تواند نقشه راه تجارت ایران و برزیل را تدوین و در اختیار ما بگذارد و ما نیز با سیاست‌های حمایتی با آنها همراه خواهیم بود و از سیاست‌گذاری لحظه‌ای اجتناب خواهیم کرد. وزیر کشاورزی بر این باور است که صادرات حتی اگر کمبود داشتیم نباید متوقف شود و در صورت کمبود می‌توان با واردات آن را جبران کنیم اما صادرات نباید متوقف شود چرا که صادرات علاوه بر ارزآوری می‌تواند انگیزه تولید را برای تولیدکنندگان دو چندان کند.
قربانی گفت: در عرصه واردات و صادرات محصولات کشاورزی تولید پرچم مشترک مهم است. متاسفانه ما پرچم مشترک نداریم و امیدوارم اتاق ایران برای هر کشور یا قاره پرچم مشترک ایجاد کند تا نماد محصولات ایران در آن مقاصد صادراتی باشد.
او افزود: تامین مالی زنجیره کشت قراردادی در وزارت جهاد فراهم شده است و فعالان و کشاورزان می‌توانند از بانک تسهیلات لازم در این زمینه را دریافت کنند.
6 میلیارد دلار درآمد ارزی از محل صادرات محصولات کشاورزی در سال گذشته
محمدمهدی برومندی معاون باغداری وزارت جهاد کشاورزی هم گفت: بخش کشاورزی در سال‌های سخت تحریم علاوه بر تامین داخلی، توانسته ارزآوری داشته باشد. در سال گذشته 6 میلیارد دلار درآمد ارزی و 8 میلیون تن صادرات محصولات کشاورزی داشته‌ایم.
او افزود: ما بهترین محصولات کشاورزی دنیا را تولید می‌کنیم. در تولید برخی محصولات تنها کشور تولیدکننده هستیم. برای مثال 92 درصد از زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود که 430 تن در سال را شامل می‌شود.
معاون امور باغداری وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: از آنجا که بخش تجارت کشاورزی هم به وزارت جهاد سپرده شده برای نزدیک کردن تراز تجاری بین دو کشور تلاش خواهیم کرد. ما در قبال واردات حتما از کشورها خواهیم خواست که صادرات داشته باشیم. در سال گذشته ایران 203 هزار تن صادرات پسته داشته که از این میان تنها 173 تن پسته و 280 تن کشمش به برزیل صادر شده که رقم قابل قبولی نیست.
در پایان این سمینار اعضای پنل به سوالات حاضرین پاسخ دادند.