در نشستی با حضور رئیس اتاق کرمان، رئیس دفتر نمایندگی اتاق کرمان در بم و جمعی از فعالان و کارشناسان حوزه قنات در شرق این استان، راه‌اندازی انجمن قنات استان بررسی و مقرر شد اقدامات لازم برای ثبت و تشکیل انجمن قنات استان انجام شود.
رئیس اتاق کرمان در این نشست ضمن ابراز خرسندی از ارائه چنین درخواستی از سوی فعالان حوزه قنات گفت: به موضوع مهمی پرداخته شده و باید برای حفظ این میراث گذشتگان و ترویج فرهنگ استفاده و نگهداری از آن تلاش شود.
سیدمهدی طبیب زاده خاطرنشان کرد: قنات یادآور نشاط، جذابیت و زیبایی خاصی است و صحنه‌های بسیار زیبایی برای جذب گردشگران در استان‌های کویری مانند کرمان دارد.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی حفظ یک قنات هم بسیار ارزشمند است و باید با فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی، اهمیت وجود قنات و حفظ آنها را به همه به‌ویژه مسئولان برسانیم.
طبیب زاده، با تأکید بر اینکه باید به اقتصاد قنات فکر کرد، بیان کرد: قیمت هر مترمکعب آب شور و بی‌کیفیت منتقل شده از خلیج‌فارس به سرچشمه 2.8 یورو تمام می‌شود و محیط‌زیست دریا را نیز آلوده می‌کند، درحالی‌که باید قدر آب ارزشمندی که از قنات‌ها خارج می‌شود را بدانیم زیرا ارزش‌افزوده آن در هر مترمکعب بیش از سه دلار است.
وی با طرح این پرسش که آیا اکنون قنات برای مالکین آن درآمد دارد؟ تصریح کرد: باید چاره‌ای برای اقتصاد آب قنوات اندیشیده شود تا ضمن برشمردن ارزش آب، بهره‌وری نیز افزایش یابد.
در ادامه رئیس دفتر نمایندگی اتاق کرمان در شرق استان گفت: در شرق استان به‌ویژه بم متولی برای قنوات بااهمیت نداریم و دولت نیز چندان جدی این موضوع را دنبال نمی‌کند.
محمدحسین اکبری افزود: پیشنهاد طراحی آرم ویژه‌ای برای محصولات آبیاری شده با آب قنوات مطرح شده که بسیار ارزشمند است و می‌تواند در ارزش‌افزوده محصول صادراتی از باغات آبیاری شده با آب قنات تأثیرگذار باشد.
وی تصریح کرد: هیچ بیمه‌ای بهره‌برداران و مقنیان قنوات را تحت پوشش قرار نمی‌دهد و خود قنوات نیز بیمه ندارند که باید این موضوع به‌طورجدی پیگیری شود.
اکبری، با تأکید بر لزوم پرداختن به آموزش در زمینه حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از قنوات، ابراز امیدواری کرد: پس از تشکیل این انجمن بتوان ارتباط مؤثری را با اندیشکده تدبیر آب اتاق ایران برقرار و از پژوهش‌ها و راهنمایی‌های این تشکل در راستای پیشبرد اهداف انجمن قنات استفاده کرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق کرمان تصریح کرد: ظرفیت گردشگری خوبی در قنوات بم وجود دارد و می‌توان از فاصله کم چندین قنات در یک منطقه استفاده و با احداث سازه‌ای بر روی این قنوات فرصت گردشگری جذابی را ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه محصول خرمای شرق استان 200 هزار تن است که حدود 6 هزار میلیارد تومان ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند، گفت: با احتساب قیمت 3 دلار برای هر مترمکعب آب، قنات قنبرآباد بم با 12 هزار مترمکعب خروجی آب، 36 هزار میلیارد تومان ارزش‌افزوده باید داشته باشد که متأسفانه تاکنون از آن به‌خوبی استفاده نشده است.
در ادامه عضو هیات مؤسس انجمن قنات استان و کارشناس حوزه قنات گفت: از 5 هزار هکتار باغ در بم سه هزار هکتار آنها از قنوات آبیاری می‌شود و نزدیک به 10 هزار کشاورز از آبیاری قنوات ارتزاق می‌کنند.
محمد رنجبر بیان کرد: با تشکیل انجمن قنات سعی داریم ظرفیت‌های موجود در قنات معرفی، شناسایی و برای حفظ آنها کمک شود.
وی با اشاره به اینکه هنوز بم را به‌عنوان شهر شاخص در حوزه قنات نمی‌شناسند، تصریح کرد: در بم 40 قنات در باغ شهرها وجود دارد که از پرآب‌ترین قنات بم 360 لیتر بر ثانیه، آب باکیفیت خارج می‌شود که باید قدردان آن باشیم.
در ادامه این نشست کارشناس حوزه قنات با بیان اینکه مشکلات فعلی قنات‌ها ساختاری، اجتماعی و قانونی هستند، گفت: خشک‌سالی‌های مداوم، خطر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق، احداث سد و ممانعت از تغذیه آبخوان‌های قنوات، سیلاب، زلزله، عدم لایروبی به‌موقع، کاشت درخت‌های با ریشه پایین‌رونده، عدم نای گذاری، استفاده از نای سیمانی، نابهنجاری‌های در مسیر معبرهای آب قنوات و هدر رفت آب قنات در فصول سرد از جمله مشکلات ساختاری قنوات محسوب می‌شوند.
ناهید کمال‌الدینی افزود: عدم توجه عمومی نسبت به جایگاه و اهمیت قنات، عدم وجود حساسیت و مطالبه عمومی برای مقابله با حفر چاه‌های عمیق، عدم آگاهی کافی در خصوص عواقب حفر چاه‌های عمیق، عدم توجه به تابلوهای هشدار منع عبور خودروهای سنگین از محل گذر گالری قنوات و عدم اطلاع شهروندان از احتمال بروز سوانح در پی ساخت بنا در حریم قنوات، بیماری‌های رایج مقنیان، بالا بودن سن مقنیان، کم شمار بودن تعداد مقنی، عدم انتقال دانش و تخصص مقنی‌های سالخورده به نسل بعدی، پایین بودنشان و جایگاه اجتماعی مقنیان از جمله مشکلات اجتماعی این حوزه است.
وی عدم الزام کارفرمایان برای رعایت جوانب ایمنی کار در فرآیند حفر و لایروبی قنوات، عدم وجود صنف مقنیان عدم پوشش بیمه تأمین اجتماعی، صدور مجوز چاه‌های عمیق در حوزه آبی قنوات، حفر چاه‌های غیرمجاز در حوزه آبی قنوات و عدم تخصیص بودجه دولتی کافی برای حفاظت از قنوات از جمله مشکلات قانونی این حوزه عنوان کرد.
در این نشست مقرر شد اقدامات لازم برای ثبت و تشکیل انجمن قنات استان انجام شود.