مقام معظم رهبری، در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام گفتند: اگر گشایش ارزی به‌وجود آمد نباید این پول صرف واردات بی‌رویه شود؛ این پول‌ها باید صرف کارهای زیربنایی مثل حمل‌ونقل ریلی، حل مشکل آب کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان، راه‌های ارتباطی با کشورهای همسایه و نوسازی صنایع شود. نه اینکه تا پولی گیرمان آمد دوباره راه واردات کالاهای لوکس آغاز شود.
مقام معظم رهبری در بخشی از سخنرانی خود به مسئله اقتصاد اشاره کردند: ما در برخی از موارد شاخصهایمان منفی است؛ در زمینهٔ اقتصادی شاخص‌ها، شاخصهای خوبی نیست؛ این را همه قبول داریم؛ مسئولین و مدیران قبل و بعد و همه می‌دانند که شاخص‌ها شاخصهای مطلوبی نیست در سالهای گوناگونی که منتهی [به حال] است. حالا همهٔ این‌ها هم البتّه قابل درست شدن است؛ همهٔ این مشکلات اقتصادی هم به طور قطع قابل درست شدن است ان‌شاءالله، و درست هم خواهد شد؛ امّا در کشور فقط مسئلهٔ اقتصاد که شاخص اقتدار و پیشرفت و موفّقیّت نیست؛ شاخصهای دیگری هم وجود دارد، آن شاخص‌ها را هم باید دید. حتّی در همین زمینهٔ اقتصاد هم نشانه‌های موفّقیّت در بخشهای مختلفی وجود دارد که حالا من چند موردش را عرض می‌کنم.
ایشان ادامه دادند: با وجود این تحریمی که علیه کشور ما شده ــ که خب تحریمی که برای ما وجود داشت و هنوز هم وجود دارد، تحریم بی‌سابقه‌ای است؛ خودشان هم گفته‌اند که از اوّل تاریخ، چنین تحریمی علیه هیچ کشوری نشده ــ اقتصاد ما شکست نخورد، بر خلاف پیش‌بینی‌هایی که خارجی‌ها می‌کردند و می‌گفتند ایران ورشکسته خواهد شد؛ نخیر، اقتصاد سرپا ماند. تاب‌آوری اقتصاد یک موفّقیّت بزرگ است.
مقام معظم رهبری ادامه دادند: علاوهٔ بر این، ما از خود تحریم استفاده کردیم؛ ملّت ما، مسئولین ما، مدیران ما از خود تحریم استفاده کردند، در یک موارد زیادی به خودکفائی رسیدیم. ما اگر تحریم نبودیم، مثلاً فرض بفرمایید وقتی کرونا آمد، خب می‌رفتیم از جاهای مختلف دنیا واکسن وارد می‌کردیم، دیگر به فکر تولید واکسن نمی‌افتادیم. امروز در پنج شش مرکز ــ که آقای رئیس‌جمهور هم گفتند ــ دارد واکسن تولید می‌شود؛ این یک افتخار است برای ملّت ایران، یک شرف است برای ملّت ایران. بله، از واکسن‌های دیگران هم استفاده کردیم، باید هم می‌کردیم، اشکالی هم نداشت، امّا اینکه خود ما توانستیم حرکت کنیم [یک موفّقیّت است]. در موارد متعدّد زیادی ما به این خودکفائی رسیده‌ایم و به نوآوری رسیده‌ایم. در تلویزیون موارد زیادی را نشان می‌دهند که چهار پنج جوان مثلاً دُور هم جمع شدند، یک چیزی را تولید کردند، یک چیزی را که ارزبریِ زیاد داشته در داخل به وجود آوردند، کیفیّتش هم بهتر از آن خارجی‌ها است، دارند نشان می‌دهند، جلوی چشم همه است، داریم می‌بینیم؛ این‌ها موفّقیّت یک ملّت است، این‌ها پیشرفت یک ملّت است. همین هم در زمینهٔ اقتصاد و در مورد اقتصاد است.
حضرات آیت‌الله خامنه‌ای درباره تحریم‌های اقتصادی گفتند: در همین زمینهٔ اقتصاد، کشور ما با وجود تحریم، با وجود سختگیری‌ها، دچار بدهکاری نشد. خیلی از کشورها را شما نگاه کنید ــ همسایه و غیر همسایهٔ ما ــ با اینکه نه تحریم بودند، نه این همه دشمنی داشتند، سیصد میلیارد، چهارصد میلیارد به بانک جهانی، به صندوق بین‌المللی [پول]، به فلان کشور بدهکار شدند. بدهکاری ما نزدیک صفر است ــ صفر نیست، امّا نزدیک صفر است ــ این موفّقیّت کمی نیست؛ این خیلی مهم است. یعنی حتّی در همین زمینهٔ اقتصاد هم که حالا شاخصهای منفی متعدّدی وجود دارد، این شاخص‌ها هم وجود دارد.
ایشان گفتند: یک دستاورد دیگر ما که خودش یک شاخصی است و باید به آن توجّه کرد، پیشرفت علمی و صنعتی ما و پیشرفت فنّاوری‌های ما است. ما در دورهٔ فشارهای گوناگون بین‌المللی، در دوره‌های مختلف، توانسته‌ایم در زمینه‌های متعدّد در دانش و صنعت پیشرفت کنیم؛ این چیز کمی نیست، خیلی چیز مهمّی است. برخی از نهادهای مردمی ــ یعنی مجموعه‌های سرمایه‌گذاری مردمی ــ کارهای برجسته‌ای انجام داده‌اند که همین چند هفته قبل از این، در همین حسینیّه جلسه‌ای بود که در تلویزیون منعکس شد، لابد دیدید؛ فعّالان اقتصادی آمدند گزارش دادند، گزارش‌های زبانی نبود، اینجا تصویرهایش هم کاملاً پخش می‌شد، نشان می‌داد؛ کارهای بزرگی انجام دادند، شرکت‌های فعّال در زمینه‌های تولیدی و غیر تولیدی کارهایی انجام دادند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: شاخص دیگری که ما می‌توانیم به آن تکیه کنیم، این است که جریان مردمیِ مدیریّت کشور آسان و راحت پیش رفت. شما نگاه کنید به بعضی از کشورهای دیگر در مسائل مدیریّتی‌شان، در انتخاباتشان چه مشکلاتی دارند: انتخابات زودرس، ابطال انتخابات و مانند این‌ها؛ اینجا نه، اینجا با وجود همهٔ دشمنی‌ها کارها به صورت قانونی، به صورت درست پیش رفت و حرکت کرد و به نتایج [رسید]؛ این‌ها شاخص مهمّی است برای کارهای کشور. این‌ها را مقایسه کنید با بعضی از کشورهای دیگر، آن وقت معلوم می‌شود که این‌ها چه قدر مهم [هستند].
ایشان تاکید کردند: من می‌خواهم به طور قاطع عرض بکنم که این دستاوردها و موارد متعدّد دیگری که وجود دارد، مثل عمق راهبردی و نفوذ معنوی در کشورها و امثال این‌ها، جمهوری اسلامی را به یک نمونهٔ جذّاب تبدیل کرده. قطعاً امروز جمهوری اسلامی برای بسیاری از ملّت‌ها یک نمونهٔ جذّاب است. البتّه تبلیغات ما تبلیغات محدودی است، دیگران هم علیه ما خیلی تبلیغات می‌کنند، یعنی آن تبلیغاتی که علیه جمهوری اسلامی می‌شود، چند برابر تبلیغات خود ما است؛ بنابراین خیلی از ملّت‌ها و از کشورها اطّلاع ندارند. بحمدالله جمهوری اسلامی [برای] آن‌هایی که مرتبط‌اند، مطّلعند، می‌دانند، یک نمونهٔ جذّابی است.
آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه درباره شاخصهای اقتصادی اشاره کردند: بنابراین باید این شاخص‌ها را در نظر گرفت، یعنی آن کسانی که بخواهند در وضع کشور، در مورد وضع کشور قضاوت کنند، نگاهشان فقط به مسئلهٔ اقتصاد نباشد؛ اقتصاد یک شاخص است؛ شاخص امنیّت هست، شاخص پیشرفتهای علمی هست، شاخص استفادهٔ از تحریم برای نوآوری هست، شاخصهای مربوط به دیپلماسی هست؛ این‌ها همه شاخص است؛ این‌ها را نگاه کنند. قدرت یک کشور یک منظومه، و مجموعه‌ای از عوامل گوناگون است که به هم مرتبط‌اند. این شکل منظومه‌ایِ قدرت و اعتبار را ندیدن و نفهمیدن، موجب قضاوت‌های غلطی می‌شود. پس کلّ منظومه را باید دید؛ منظومه را وقتی انسان نگاه می‌کند، خرسندکننده است.
آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: خب، پس بنابراین اینکه شما می‌بینید که آمریکایی‌ها صریحاً میگویند که فشار حدّاکثری علیه ایران شکست خفّت‌باری خورد، خیلی قضیّهٔ بزرگی است، خیلی قضیّهٔ مهمّی است. اینکه آمریکای متکبّر، آمریکای مغرور، آمریکای مستکبر اعتراف کند که فشار حدّاکثری در مقابل ایران شکست خفّت‌بار خورد، خیلی قضیّهٔ مهمّی است. پس بنابراین عزیزان من! هم مغرور نشویم، هم منفعل نشویم؛ نه روحیه‌مان را از دست بدهیم، نه به خودمان غرّه بشویم؛ این دو توصیه‌ای بود که عرض کردم.
ایشان در ادامه به شعار سال اشاره کردند: یک مسئله همان مسئلهٔ شعار سال است که گفتیم تولید با آن دو خصوصیّت: یکی خصوصیّت دانش‌پایه بودن، دانش‌بنیاد بودن؛ یکی هم خصوصیّت اشتغال‌آفرینی. یک اشکالی کردند به ما، گفتند این دو خصوصیّت با هم نمی‌سازد؛ درست میگویند؛ در یک مواردی همین جور است یعنی هر چه فنّاوری پیشرفته‌تر بشود، نیاز به نیروی انسانی کمتر می‌شود؛ بعضی‌ها پیغام دادند که «این چه جوری می‌شود؟» من برای این جواب دارم. بله، در یک مواردی این جوری است امّا در مورد ما این جور نیست؛ برای خاطر اینکه ما کارخانه‌ها و شرکت‌های تعطیل یا نیمه‌تعطیل در قسمت‌های پایین‌دستی که بسیار هم زیاد است، خیلی داریم. بنابراین دانش‌بنیان شدنِ شرکت‌ها متوجّه این شرکت‌ها می‌تواند بشود؛ یعنی می‌تواند حتّی فرصت‌های شغلی را چند برابر کند و افزایش بدهد؛ این [جور] است. بنابراین ما می‌توانیم [اشتغال‌آفرینی هم داشته باشیم]. علاوهٔ بر این، خود فنّاوری جدید یک حالت گسترش‌یابی طبیعی دارد؛ یعنی هر چه انسان در مسائل فنّاوری پیشرفت کند، میدان‌ها در مقابل او باز می‌شود؛ بنابراین اشتغال‌آفرینی قطعاً ضربه‌ای نمی‌خورد و می‌توان تولید دانش‌بنیان را مطمح نظر قرار داد، در عین حال مسئلهٔ اشتغال‌آفرین هم وجود داشته باشد.
آیت‌الله خامنه‌ای درباره شعار سال هم گفتند: یک نکتهٔ دیگری که در مورد تولید دانش‌بنیان و در پاسخ به این اشکال به ذهن انسان می‌رسد، این است که ما اگر چنانچه تولیدمان را دانش‌بنیان کردیم، در واقع نوعِ نیروی انسانی شاغل را ارتقاء می‌دهیم؛ یعنی چه کسی می‌آید در مجموعهٔ دانش‌بنیان کار می‌کند؟ جوان تحصیل‌کردهٔ ما. امروز بسیاری از جوانان تحصیل‌کردهٔ دانشگاهی ما که [جمعیّتشان] یک درصد خیلی بالایی است ــ حالا یک آماری داده‌اند، بنده چون خودم دنبال نکرده‌ام نمی‌توانم آمار بدهم، امّا آمار بالایی است ــ در رشته‌هایی کار می‌کنند که با رشتهٔ تحصیلی آن‌ها هیچ ارتباطی ندارد؛ این [جور] است دیگر؛ این یک اشکال بزرگی است؛ این در واقع یک نوع بیکاری است. زحمت کشیده، درس خوانده، دولت خرج کرده، عمری مصرف شده امّا از او استفاده نمی‌شود؛ این یک نوع بیکاری است. وقتی که ما توانستیم شرکت‌های دانش‌بنیان را توسعه بدهیم، همهٔ این جوان‌ها به کار جذب می‌شوند و کیفیّت نیروی انسانیِ دستگاه‌های کاری ما بالا خواهد رفت، ارتقاء پیدا خواهد کرد؛ نخبگان می‌آیند [کار] می‌کنند و دیگر نخبگان ما مجبور نیستند که به مشاغل خدماتیِ کم‌ارزش رو بیاورند و توجّه کنند.
ایشان درباره مسئله اقتصاد دانش‌بنیان تاکید کردند: یک نکته در مورد این شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید دانش‌بنیان که بنده لازم است تذکّر بدهم، این است که ــ البتّه تذکّراتی قبلاً عرض شده لکن این‌ها را هم اضافهٔ بر آن عرض می‌کنم ــ برای شرکت‌های دانش‌بنیان باید ضوابط کیفی تعیین بشود؛ این جور نباشد که فلان شرکتی که با فنّاوری چهل سال پیش دارد کار می‌کند، بیاید به عنوان شرکت دانش‌بنیان ثبت نام کند، مثلاً از بهره‌مندی‌ها و امکانات و تسهیلاتی که هست استفاده کند؛ این درست نیست. به معنای واقعی کلمه در [یک شرکت] دانش‌بنیان یک نوآوری‌ای باید وجود داشته باشد که حالا بعضی از خصوصیّات دیگر را هم عرض خواهم کرد. یا فلان شرکت مونتاژی، مونتاژگران، که در واقع مونتاژ هم همان واردات بی‌رویّه است با یک شکل دیگری؛ این تولید نیست، این به اصطلاح آفرینندگی محصول نیست؛ این یک نوع واردات است. این بیاید به عنوان شرکت دانش‌بنیان مثلاً شناخته بشود! این جوری نیست. ایشان تاکید کردند: بنابراین احتیاج است به اینکه شاخصهای دقیقی، شاخصهای کیفی‌ای ــ که فکر می‌کنم [این] کار مربوط به معاونت علمی است یا هر جایی که بالاخره متصدّی تأیید این شرکت‌ها است ــ معیّن کنند و آن‌ها را جدّی بگیرند.
ایشان تاکید کردند: یک نکتهٔ دیگر این است که ما برای اینکه ارزیابی کنیم تولید کشور دانش‌بنیان شد یا نشد، صرفاً تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان کافی نیست. حالا بنده در صحبت اوّل سال روی تعداد تکیه کردم، مثلاً گفتند فلان مقدار، ما گفتیم نه، بیش از این؛ گفتند سی درصد ممکن است افزایش پیدا کند؛ ما گفتیم نه، اقلّاً پنجاه درصد یا صد درصد افزایش پیدا کند. این، تعداد است؛ خب این یک شاخص است امّا این کافی نیست. بایستی شرکت‌هایی که به وجود می‌آیند یک خصوصیّاتی داشته باشند که این خصوصیّات حیاتی است، اساسی است، مهم است.
مقام معظم رهبری تصریح کردند: یکی از این خصوصیّات این است که در آن نوآوری باشد؛ یکی اینکه کاهش ارزبری وجود داشته باشد. ما الان در یک مواردی برای واردات یک محصول ارز زیادی مصرف می‌کنیم؛ اگر این شرکت دانش‌بنیان این را تولید کند یا به تولید نزدیک بکند، این یا کاهش ارزبری دارد یا بکلّی ارزبری را از بین می‌برد؛ این یکی از معیارها است.
آیت‌الله خامنه‌ای درباره اشتغال‌آفرینی گفتند: یکی از شاخص‌ها این است که شرکت‌ها به معنای واقعی کلمه اشتغال‌آفرین باشند. قابلیّت صادرات داشته باشند؛ یعنی در مواجههٔ با محصولات جهانی و بین‌المللی رقابت‌پذیر باشند. این قبیل شاخص‌ها باید معیّن بشود و ان‌شاءالله دنبال بشود.
ایشان ادامه دادند: یک نکتهٔ مهمّ دیگر این است که در توسعهٔ شرکت‌های دانش‌بنیان، اولویّتهایی در نظر گرفته بشود. یکی از اولویّتها که خیلی مهم است، این است که این شرکت‌ها در جهت حلّ مسئله باشند؛ ما مسائل اقتصادی مشخّصی در کشور داریم؛ این شرکت‌ها متوجّه به حل مسئله باشند، گره‌گشایی داشته باشند، بر طبق نیاز به وجود بیایند یعنی نیازسنجی بشود در مورد این شرکت‌ها. یک بخش‌هایی هست که امنیّت اقتصادی متوقّف بر آن‌ها است؛ مثلاً فرض کنید بخش کشاورزی که اتفاقاً بنده آن روز در صحبت اوّل سال گفتم که یکی از وابسته‌ترین بخشهای ما به واردات و به خارج، بخش کشاورزی ما است. در حالی که بخش کشاورزی به امنیّت غذائی ما ارتباط پیدا می‌کند؛ [این] مسئلهٔ مهمّی است.
آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند: در شرکت‌های دانش‌بنیان این جهت رعایت بشود که یا امنیّت اقتصادی کشور در گرو آن‌ها است، یا ظرفیّت بالایی از نیروهای متخصّص و غیر شاغل را دارند که نیروهای متخصّص را جذب کنند، یا در بخش‌هایی که شرکت‌ها موادّ خام صادر می‌کنند مثل بخش معدن.
ایشان درباره بخش معدن گفتند: متأسّفانه در کشور ما در بخش معادن، ما مشکلات زیادی داریم؛ یکی از مشکلات همین خام‌فروشی است. حالا نفت که به جای خود؛ در مورد نفت که ما واقعاً هیچ ارزش افزوده‌ای نداریم، در مورد گاز تا حدودی [وجود دارد]؛ در حالی که آن طوری که متخصّصین میگویند در بخش نفت می‌شود ارزش افزودهٔ زیادی تولید کرد و به وجود آورد، اگر چنانچه به بخشهای پایین‌دستی نفت توجّه بشود. گاز هم همین جور، در بخش معادن دیگر هم همین جور است؛ فلزات ما، سنگ، سنگ‌های ارزشمند در کشور، چقدر معدن گران‌قیمت سنگ وجود دارد در کشور؛ این‌ها بدون اینکه یک ارزش افزوده‌ای داشته باشد، بدون کار کردن روی آن‌ها، این‌ها صادر می‌شود. این بخش‌ها مهم است که ما شرکت‌های دانش‌بنیان را به این بخش‌ها متوجّه کنیم.
ایشان بیان کردند: یک نکتهٔ دیگر در مورد این تولید دانش‌بنیان این است که ما واقعاً از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کنیم؛ بخشهای دولتی حمایت کنند. مهم‌ترین مصرف‌کنندهٔ تولیدات در کشور دولت است. خب دولت می‌تواند از تولیدات دانش‌بنیان استفاده کند؛ یعنی این [مسئلهٔ] جلوگیری از واردات بی‌رویّه که ما مکرّر عرض کرده‌ایم، یک مورد و مصداق تامّش اینجا است که از این‌ها، از این شرکت‌ها، از تولیداتشان حمایت بشود.
مقام معظم رهبری درباره مسئله خام‌فروشی تصریح کردند: یک مسئلهٔ مهمّ اقتصادی هم همین بحث خام‌فروشی است که عرض کردیم. ما به‌اصطلاح موادّ خام را صادر می‌کنیم با قیمت ارزان، و تولیدات محصولات نهایی را از بیرون وارد می‌کنم با قیمت گران؛ نسبت این دو قیمت را هم برای من نوشته‌اند و دوستان اهل تخصّص این کارها [هم] ذکر کرده‌اند؛ نسبت خیلی فاحشی است. ما موادّ خام را با قیمت ارزان صادر می‌کنیم، محصول نهایی را با قیمت گران وارد می‌کنیم، در حالی که باید محصول نهایی را [صادر کنیم.] صادرات کشور [بایستی] برود به این سمت، تولیدات برود به این سمت، تولید دانش‌بنیان برود به این سمت که ما بتوانیم محصول نهایی را در همهٔ موادّ گوناگون صادر کنیم.
ایشان درباره برنامه هفتم توسعه گفتند: یکی از مسائل مهمّ کشور که به مسئولین [گفته‌ایم] ــ حالا شما هم از دولت، هم از مجلس اینجا حضور دارید ــ مسئلهٔ برنامهٔ هفتم توسعه است که این برنامه البتّه بایستی سال گذشته تصویب می‌شد و امسال منشأ برنامهٔ سالیانهٔ ۱۴۰۱ قرار می‌گرفت که خب سال گذشته نشد. امسال این را به یک جایی برسانید ان‌شاءالله؛ همّت کنید تا بر اساس سیاست‌های کلّی، این برنامه تنظیم بشود و در دولت و مجلس ان‌شاءالله این مسئله به اتمام برسد.
ایشان درباره مسئلهٔ سیاست‌های اصل 44 گفتند: این سیاست چند سال قبل از این ابلاغ شد، همه هم تمجید کردند و تعریف کردند که چه سیاست‌های خوبی است، لکن عمل نشده. واقعاً به دولت‌های مختلف دائماً تأکید شده، آن‌ها هم گفته‌اند که می‌خواهیم عمل کنیم یا داریم عمل می‌کنیم، لکن به معنای واقعی کلمه سیاست‌های اصل ۴۴ عمل نشده. بایستی به معنای واقعی کلمه اقتصاد کشور بیاید روی دوش مردم و دولت [فقط] نقش ویژهٔ دولتی خودش را ایفاء کند و متصدّی نباشد؛ این خیلی مهم است.
ایشان ادامه دادند: یک وقت شما یک باری را روی دوش خودتان می‌گیرید، می‌خواهید پیاده با این مشکلات از این شهر به آن شهر ببرید، یک وقت آن را سوار یک وسیلهٔ نقلیّهٔ فعّالی می‌کنید، خود شما هم رانندگی می‌کنید؛ این دوّمی درست است. وسیلهٔ نقلیّهٔ فعّال، فعّالان اقتصادی کشور هستند؛ این‌ها را فعّال کنید، منتها به کارشان نظارت کنید، سیاست‌گذاری کنید، مراقبت کنید خطایی پیش نیاید، اشتباهی پیش نیاید، امّا بگذارید کار کنند؛ هم آن‌ها سود می‌برند، هم مردم استفاده می‌کنند، هم شما سود می‌برید به عنوان مسئولین دولت. این هم یک مسئله است.
ایشان به مسئله رشد اقتصادی بدون نفت اشاره کردند: یک مسئلهٔ دیگری که باز این هم خیلی مهم است و البتّه بلندمدّت است، مسئلهٔ رشدِ اقتصادیِ بدونِ نفت است؛ مثل این کشورهایی که نفت ندارند، رشد اقتصادی هم دارند، پیشرفت اقتصادی هم دارند، کم هم نیستند. این مادّهٔ مخدّر نفت از صد سال پیش تا حالا متأسّفانه ما را معتاد کرده؛ یعنی واقعاً یک اعتیاد بسیار سختی است. این البتّه در کوتاه‌مدّت ممکن نیست و در بلندمدّت محقّق می‌شود، و کار امروز و فردا و کار یک دولت هم نیست؛ یعنی اگر دولت‌ها همّت کنند، ممکن است مثلاً در طولِ دو دولتِ هشت‌ساله این کار تحقّق پیدا کند. البتّه بنده یک روزی سال‌ها پیش این را مطرح کردم، اگر از آن روز شروع می‌شد، امروز بدون شک وضع کشور وضع دیگری بود؛ دنبال نشد.
مقام معظم رهبری به مسئله منابع ارزی اشاره کردند: یک مسئلهٔ دیگر هم مسئلهٔ منابع ارزی است که ما این منابع ارزی را کجا مصرف می‌کنیم و چه جوری مصرف می‌کنیم. مراقب باشیم که اگر چنانچه یک گشایش ارزی‌ای مثلاً حالا از یک ناحیه‌ای به وجود می‌آید، این منابع ارزی صرف واردات بی‌رویّه نشود، صرف کارهای زیربنائی کشور بشود؛ کشور به کارهای زیربنائی احتیاج دارد. مسئلهٔ حمل و نقل، مسئلهٔ حمل و نقل ریلی، مسائل گوناگون مربوط به همین شرکت‌های دانش‌بنیان، مسئلهٔ راه‌های ارتباطی با کشورهای همسایه، این‌ها کارهای زیربنائی است که بایستی انجام بگیرد، کشور هم احتیاج دارد به این‌ها.
ایشان درباره نوسازی صنایع گفتند: خیلی از صنایعِ ما کهنه است که نوسازی این‌ها احتیاج دارد به درآمدهای ارزی. صرف این چیزها بشود؛ نه اینکه حالا به مجرّد اینکه یک پولی گیرمان آمد، مثلاً فرض کنید که باز باب واردات کالاهای لوکس باز بشود که حالا گفته می‌شود خیلی‌هایش قاچاق است، امّا جلوی قاچاق هم باید گرفته بشود؛ یعنی واقعاً یکی از کارهای بزرگ و کارهای مهم این است. غذای سگ را از بیرون وارد کنند، وسایل آرایش را با قیمت‌های گزاف و گران وارد کنند! یک واحد پول هم نباید صرف این چیزها بشود، چه برسد به پول‌های زیاد. غرض، کارهای زیربنائی زیادی ما داریم. همین مسئلهٔ آب کشور، مشکل آب، این یکی از کارهای زیربنائی است و حلّش هم کاملاً ممکن است، منتها پول لازم دارد. حالا خوشبختانه میدانیم و اطّلاع داریم که این دولت کارهای خیلی خوبی در این زمینه انجام داده و دارد انجام می‌دهد، در حال انجام است. باید این کارها را انجام داد. این مسئلهٔ آب یکی از مسائل مهم است.