کاهش سهم کتاب در سبد خانوار، زیر سایه گرانی

متوسط قیمت کتاب نسبت به 5 سال پیش، تقریباً سه برابر شده و تورم فزاینده و فشارهای معیشتی بازار کتاب را بیش‌ازپیش تحت تأثیر قرار داده است. در کنار این افزایش قیمت آمارهای نشر نشان می‌دهند ناشران اگرچه تلاش کرده‌اند روند رو به رشد عناوین کتاب‌های منتشر شده را حفظ کنند اما شمارگان کتاب‌ها هر سال کمتر شده است.

رشد 8 درصدی انتشار کتاب در 1400

بر اساس آمارهای رسمی خانه کتاب در سال گذشته  103 هزار و 805 عنوان کتاب منتشر شده است که از این میان 75 هزار و 70 نسخه  تألیف و 28 هزار و 735 عنوان ترجمه بوده است. این رقم در مقایسه با بازه زمانی مشابه در سال 99 حدود هشت درصد رشد داشته است.  شمار کتاب‌های چاپ اول سال گذشته هم 64 هزار و 993 عنوان و تجدید چاپی‌ها 28 هزار و 790 عنوان بوده است،‌ شمارگان کل کتاب‌های منتشر شده در سال گذشته هم 112 میلیون و 517 هزار و 383 نسخه بوده است. 

اما بنا بر آخرین آمار منتشر شده از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران در بهمن‌ماه 1400 میانگین شمارگان کتاب‌های منتشر شده در این ماه، هزار و 81 شماره بوده است. که نسبت به میانگین شمارگان هزار و 348 شماره‌ای کتاب‌های منتشر شده در بهمن‌ماه سال 99 چیزی حدود 20 درصد کاهش داشته است. این روند کاهشی را با مقایسه میزان شمارگان در بهمن‌ماه پنج سال گذشته در نمودار زیر می‌توانید ببینید.

 افزایش 27 درصدی قیمت کتاب

اما میانگین قیمت کتاب در 10 ماه سال گذشته 60 هزار و 545 تومان بوده است، که در مقایسه با سال قبل آن 27 درصد رشد را نشان می‌دهد. در میان رده‌های دیویی نشر ادبیات در سال گذشته با 19 هزار و  197 عنوان در صدر فهرست قرار دارد و پس از آن کودک و نوجوان با 16 هزار و 846 عنوان قرار دارد.

در نمودار زیر بهای متوسط کتاب در سال‌های 95 تا 99 و 10 ماه نخست سال 1400 مقایسه شده‌اند که شیب تصاعدی تورم را نشان می‌دهند.

یکی دیگر از پارامترهای آماری در بررسی اقتصاد نشر، توجه به میانگین قیمت هر صفحه کتاب است. بررسی میانگین سالانه این شاخص هم به خوبی رشد تورمی در این بخش را نشان می‌دهد.

افزایش مبلغ کتاب و کاهش قدرت خرید

نتایج فروش دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران که در بهمن‌ماه 1400 برگزار شد و مقایسه آمار فروش این رویداد با نخستین دوره از آن در سال 99، هم از زاویه دیگری اثر تورم بر این بازار را نشان می‌دهد. با پایان دومین دوره این رویداد، علی رمضانی، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران؛ از افزایش 33 درصدی مبلغ فروش و کاهش 2.4 درصدی تعداد نسخه‌های فروخته‌شده نسبت به سال قبل، خبر داد. مطابق با اطلاعات منتشر شده، مخاطبان با مراجعه به سامانه نمایشگاه اخیر، یک میلیون و 331 هزار و 530 نسخه کتاب به ارزش 85 میلیون و 204 هزار تومان خریداری کردند؛ درحالی که در نمایشگاه سال گذشته، یک میلیون و 364 هزار و 565 نسخه کتاب به ارزش 64 میلیون و 51 هزار تومان از سوی علاقه‌مندان به کتاب، خریداری شد.

هرچه هست سه برابر شدن قیمت متوسط کتاب نسبت به پنج سال پیش در کنار تورم و فشارهای اقتصادی در حوزه‌های معیشتی، بازار کتاب را امسال هم تحت تأثیر قرار داده و سهم این کالای فرهنگی از سبد خانوار را باز هم کوچک‌تر خواهد کرد.