در حالی که جمعیت ورودی به بازار کار ایران عمدتا دارای تحصیلات دانشگاهی هستند ، آمارها حکایت از بالا بودن نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی نسبت به متوسط نرخ بیکاری دارد، به طوری که بیش از هشتاد درصد از شاغلان هنوز فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند .
در میان شاغلان ایرانی دارای تحصیلات ، بخش عمده ای از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی ، فوق دیپلم و لیسانس دارند و به این ترتیب شمار کسانی که فوق لیسانس و دکترا دارند، هر چند نسبت به سال های پیش افزایش داشته اند، اما همچنان سهم اندکی از بازار کار ایران را به خود اختصاص داده اند .
بر این اساس برآوردها نشان می دهد شمار کسانی که تحصیلات تکمیلی دانشگاهی دارند از شمار بیسودان بازار کار کمتر هستند .
گزارش کارشناسی مرکز پژوهشهای مجلس نشان می دهد بیش از 10 درصد از شاغلان ایرانی ، حتی در سال 1394، اظهار بی سوادی کرده اند .
برخی کارشناسان با تحلیل سطح سواد شاغلان چنین نتیجه می گیرند که ساختار بازار کار ایران به گونه ای است که فضا برای اشتغال افراد با تحصیلات عالی مناسب نیست . این در حالی است که در سال های اخیر ظرفیت دانشگاه های ایران به شدت افزایش یافته و کنکور نقطه رقابت سرنوشت سازی برای نسل دهه 50 ، 60 و 70 تلقی می شد .
کاهش شمار جمعیت جوان سبب شده است در شرایطی بسیاری از صندلی های دانشگاه ها خالی بماند و دانشجویی برای پر کردن آن نباشد که فارغ التحصیلان نیز توفیقی در یافتن شغل در بازار کار ایران نداشته اند .
ایجاد اشتغال یکی از مهمترین دغدغه های سیاستگذاران و مدیران ایرانی است اما با توجه به شرایط نیروهای جوان ورودی به بازار کار لازم است علاوه بر کمیت ایجاد اشتغال ، کیفیت ایجاد شغل نیز مورد توجه قرار گیرد .
کارشناسان می گویند،اقتصاد ایران در سال های آتی در حالی نیازمند جهش در ایجاد شغل است که ضروری است این شغل ها متناسب با افراد تحصیل کرده باشد.