چرا کاهش قیمت نفت جرقه انقلاب اقتصادی را نزد؟

قیمت نفت از اوج خود در سال 2014 به پایین‌ترین میزان خود در سال 2015 رسید؛ قرار بود این کاهش قیمت جرقه‌ای برای اقتصاد باشد اما هیچ اتفاقی رخ نداد.

همینطور که قیمت نفت مسیر نزولی خود را ادامه می‌داد، تحلیل‌گران یکی پس از دیگری می‌گفتند هزینه مصرف‌کننده افزایش پیدا می‌کند چرا که بنزین ارزان شده و مالیات آن هم کاهش پیدا می‌کند. با وجود همه این تحلیل‌ها تولید ناخالص داخلی ایالات متحده امریکا در فاصله سال‌های 2014 تا 2015 تنها 2.4درصد رشد کرد. امسال قیمت بنزین بسیار پایین‌تر از سال گذشته بوده‌است اما رشد اقتصادی از سال قبل هم کمتر بوده‌است.

اخیراً دو پژوهشگر از دانشگاه میشیگان در مورد اثرات اقتصادی کاهش قیمت نفت تحقیق کرده و اعلام کرده‌اند که اثر مثبت آن روی اقتصاد از میانه سال 2014 تا کنون نزدیک به صفر بوده‌است.

اما چطور قیمت‌هایی که نصف شده باز هم بی‌تأثیر بوده‌است؟ این دو پژوهشگر اثرات مختلف کاهش قیمت را بررسی کرده‌اند و دریافته‌اند که هزینه مصرف‌کننده افزایش پیدا کرده اما سرمایه‌گذاری‌های حفاران نفتی کاهش چشمگیری داشته‌است.

در آن زمان که قیمت نفت شیل بسیار بالا بود شرکت‌های تولیدکننده این نفت سرمایه‌گذاری‌های کلانی در زمینه حفاری و تجهیزات نفتی داشته‌اند. اما در دو سال گذشته این سرمایه‌گذاری‌ها تقریباً نصف شده‌است.

انرژی ارزان مساوی با کالا و خدمات ارزان

کارشناسان به بررسی دیگر ابعاد اقتصاد که کاهش قیمت نفت می‌تواند روی آن‌ها تأثیر بگذارد نیز پرداخته‌اند. برای مثال در کتاب‌های اقتصاد اینطور آمده که انرژی ارزان باعث می‌شود تولید کالاها و خدمات نیز ارزان‌تر تمام شود. قرار بود این اثر به صورتی چشمگیر خودش را نشان بدهد اما چنین اتفاقی نیفتاد. برای مثال در ایالات متحده امریکا صنعت آنقدر از انرژی بهره نمی‌گیرد، به ویژه از دهه 70میلادی رویه آن به کلی تغییر کرده و به همین خاطر کاهش قیمت انرژی یا نفت چندان در آن نمود پیدا نمی‌کند.

دلیل اصلی که اقتصاد در این ماجرا از خاک بلند نشد، در یک مسئله ساده بود: مصرف‌کنندگان تنها کمی بیشتر خرج کردند اما هزینه‌های مرتبط با نفت خیلی کمتر خرج کردند. به این ترتیب فرضیه تحلیل‌گران درست از آب در نیامد چرا که ناقص بود. این فرضیه همچنین این واقعیت که ایالات متحده امریکا هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده است را نادیده گرفته‌است.

به این ترتیب تحلیل‌گران تنها آن سمت از اقتصاد را دیده‌اند که خودشان می‌خواسته‌اند. شاید آن‌ها که چنین تحلیلی داشتند نگاهی جامعی به تاریخ نداشته‌اند.