نشست «رفع چالش‌های تأمین سرمایه شرکت‌های دانش‌بنیان» با حضور سیدمحسن دهنوی عضو هیات رئیسه مجلس، علیرضا دلیری دستیار ویژه معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، عارف علیقلی پور مدیر نهادهای مالی فرابورس، هیات رئیسه و اعضای کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران، مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان و جمعی از فعالان اقتصادی حوزه دانش‌بنیان برگزار شد.
روند بورسی شدن دانش‌بنیان‌ها باید تسریع شود
افشین کلاهی رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران در ابتدای این نشست با بیان اینکه یکی از راه‌های تأمین سرمایه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها، بازار سرمایه است گفت: متأسفانه مسیر ورود بورسی شدن شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار کند است. شرکت دانش‌بنیانی مانند تپسی بعد از مدت‌ها و طی مراحل دشوار توانست وارد بورس شود. لذا باید موانع این مسیر شناسایی و رفع شود.
عدم ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود، مانع ورود دانش‌بنیان‌ها به بورس است
در ادامه محسن دهنوی عضو هیات رئیسه مجلس با اشاره به تمهیداتی که برای تأمین مالی و حمایت از دانش‌بنیان‌ها در قانون جهش تولید دانش‌بنیان گنجانده شده بیان کرد: مجوز به بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، تکمیل حمایت‌ها و مشوق‌های مالیاتی در این قانون، منع رقابت بخش دولتی و نهاد عمومی غیردولتی با بخش خصوصی سرمایه‌گذار در شرکت‌های دانش‌بنیان، تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها از بازار سرمایه که یکی از روش‌های آن ورود این شرکت‌ها به فرابورس است، از جمله این تمهیدات است.
او تأکید کرد: یک امکان مهم در تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، تسهیل و افزایش صدور ضمانت‌نامه‌های تعهد پرداخت است. متأسفانه تعداد ضمانت‌نامه‌های صادر شده در سال گذشته به نسبت حجم تسهیلات خیلی ناچیز بوده است. اگر صندوق توسعه ملی را ملزم به پذیرش این ضمانت‌نامه‌ها کرده و صدور آن‌ها را نیز تسهیل کنیم می‌توان مشکل تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها را تا حد زیادی مرتفع کرد.
دهنوی با اشاره به موضوع ضرورت ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در شرکت‌های دانش‌بنیان بیان کرد: نحوه ارزش‌گذاری این قبیل دارایی‌ها نیازمند قانون‌گذاری است. اساساً یکی از مشکلات اصلی ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بورس ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود این شرکت‌هاست که باید این چالش را رفع کنیم.
او ادامه داد: اگر این قانون تدوین‌شده و چارچوب ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها مشخص شود می‌توان بر مبنای این ارزش‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان را اعتبارسنجی و رتبه‌بندی کرده و دست‌کم در درون اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها بر اساس رتبه‌بندی به این شرکت‌ها خدمات ارائه کنیم. یعنی مثلاً صندوق‌های نوآوری و یا بانک‌ها بر اساس اعتبارسنجی که درون اکوسیستم انجام شده می‌توانند به این شرکت‌ها خدمات و تسهیلات بدهند.
عضو هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه موضوع ایجاد خط آل سی ارزی و اعتباری هم برای فروش محصولات و هم خرید مواد اولیه یکی از راه‌های تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها است گفت: اگرچه الآن هم این موضوع وجود دارد اما عدد آن خیلی کم است. در 6 ماه گذشته آل سی ریالی داخلی که بانک‌ها برای شرکت‌های غیر دانش‌بنیان برای خرید مواد اولیه و تجهیزات باز کرده‌اند 250 هزار میلیارد تومان بوده که سهم دانش‌بنیان‌ها ناچیز و قابل صرف نظر کردن بوده است.
دهنوی تأکید کرد: یکی از اقدامات مهم در تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها این است که صنایع بزرگ کشور به سمت اقتصاد دانش‌بنیان بیایند. الآن این اتفاق نیفتاده و به صورت سیستماتیک صنایع بزرگ معدنی، خودرویی، غذایی و کشاورزی، نفت و گاز و پتروشیمی و .... ارتباطشان با دانش‌بنیان‌ها قطع است.
.JPG)
53 شرکت دانش‌بنیان بورسی شدند
دلیری دستیار ویژه معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در ادامه این نشست با اشاره به به‌کارگیری روش‌های مختلف تأمین سرمایه شرکت‌های دانش‌بنیان از بازار سرمایه در سه سال گذشته بیان کرد: هم‌اکنون 53 شرکت دانش‌بنیان را روی تابلوی بورس داریم.
او افزود: نکته اساسی رشد این شرکت‌ها بود که در شرایطی که بازار رشد نامطلوبی داشت برخی از این شرکت‌ها رشد 30 یا 40 برابری داشتند. تا جایی که دست‌اندرکاران بازار سرمایه تصمیم گرفتند شاخص دانش‌بنیان را در بازار سرمایه تعریف کنند.
دلیری با بیان اینکه نزدیک به 30 شرکت دانش‌بنیان دیگر در حال گذراندن مراحل ورود به بازار سرمایه تا پایان سال هستند گفت: البته عمده این شرکت‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی هستند. اما برای شرکت‌های استارت‌آپی شرایط سخت‌تر است. مثلاً برای تپسی بالای 20 جلسه برگزار شد تا بالاخره وارد بورس شود.
دستیار ویژه معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با تأکید بر اینکه یکی از روش‌های دیگر تأمین مالی در بازار سرمایه، تأمین مالی جمعی است گفت: در حال حاضر 15 سکوی تأمین مالی جمعی در فرابورس وجود دارد که استفاده از آن‌ها یکی از موفق‌ترین طرح‌های تأمین مالی بازار سرمایه است. چراکه حجم زیادی از پول‌های خرد وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به سمت تأمین مالی این شرکت‌ها سوق داد. در صورت ضمانت صندوق نوآوری تأمین مالی جمعی بدون سقف اتفاق خواهد افتاد.
دلیری، سومین روش تأمین مالی در بازار سرمایه را انتشار اوراق فناوره برشمرد و گفت: صندوق نوآوری و صندوق پژوهش فناوری به عنوان رکن ضامن این اوراق خواهند بود.
او چهارمین روش تأمین مالی از بازار سرمایه را صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه نام برد و ادامه داد: سهامدار اصلی این صندوق‌ها 11 نهاد حاکمیتی مثل ستاد فرمان امام، آستان قدس، دانشگاه آزاد و ... هستند که طبق قانون محدودیت سرمایه‌گذاری مستقیم داشتند اما از طریق این صندوق‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند.
دلیری از تشکیل کمیته حمایت از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در سازمان بورس خبر داده و گفت: یکی از تصمیمات این کمیته ایجاد شاخص نوآوری در بازار سرمایه است. بر این اساس که به شرکت‌های بورسی تکلیف شود در صورت‌های مالی خود هزینه‌های تحقیق و توسعه خود را منفک کنند تا در این شاخص نمود یابد.
دلیری با بیان اینکه در تخصیص اعتبار مالیاتی در قانون جهش 4 اتفاق مهم رخ داده گفت: شرکت‌های بزرگ اگر در واحد تحقیق و توسعه هزینه کنند کل هزینه کرد آن‌ها در این بخش اعتبار مالیاتی آن‌ها محسوب خواهد شد. همچنین اگر قرارداد با دانشگاه‌ها منعقد شود کل آن اعتبار به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب خواهد شد. به علاوه در صورت سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت‌های بزرگ در دانش‌بنیان‌ها تا 30 درصد آن رقم سرمایه‌گذاری اعتبار مالیاتی در نظر گرفته خواهد شد. همچنین اگر این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری غیر مستقیم انجام دهند هم کل مبلغ سرمایه‌گذاری آن‌ها، اعتبار مالیاتی محسوب خواهد شد.
شرکت‌های بزرگ را درگیر اقتصاد دانش‌بنیان کنیم
در ادامه جوانمردی نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران با تأکید بر اینکه دانش‌بنیان‌ها باید در کانون‌های تولید ناخالص ملی ظهور و بروز پیدا کنند ادامه داد: باید به تفکیک مالکیت و مدیریت توجه کنیم. اغلب مواقع نهادهای بزرگ ایجاد می‌کنیم اما از آنجا که آن‌ها آشنایی با دانش‌بنیان‌ها ندارند پول‌ها بلاک شده و هیچ مسیر توسعه‌ای تسهیل نمی‌شود. نکته دیگر این است که باید مدخلیت بخش خصوصی در فرآیند قانون‌گذاری و تفسیر و آیین‌نامه نویسی مشخص شود. متأسفانه در این فرایندها بخش خصوصی صرفاً مدعو است اما اگر واقعاً باید بازیگر باشد این باید در تمام اکوسیستم لحاظ شود.
او با بیان اینکه اقتصاد دانش‌بنیان ما دست‌کم اقتصاد 400 میلیارد دلاری است ادامه داد: برای تحقق این اقتصاد چه تمهیداتی انجام شده؟ حتی اگر سرمایه صندوق نوآوری شکوفایی 30 هزار میلیارد تومان شود هم معادل یک میلیارد دلار خواهد بود. خب این میزان سرمایه توان تحقق چقدر از ظرفیت‌های این اقتصاد را دارد؟!. بنابراین چاره‌ای نیست جز اینکه بازیگران بزرگ را درگیر اقتصاد دانش‌بنیان کنیم.
پس از او چمنیان نائب رئیس دیگر کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نیز با بیان اینکه ارزش‌گذاری دارایی نامشهود در حال حاضر بر مبنای برخی آیین‌نامه‌های دولتی انجام می‌شود ادامه داد: اگرچه این ارزش‌گذاری صورت می‌گیرد اما هنوز موانعی وجود دارد. ارزش‌گذاری این دارایی‌ها باید در چهار نقطه به کمک صاحبان شرکت‌ها بیاید. اول افزایش سرمایه، دوم در شرکت جانبی به عنوان آورده غیرنقدی، سوم فروش بخشی از فناوری به عنوان شرکت فناور و چهارم سهیم شدن با بانک‌ها به عنوان ترهین. اما هیچ‌کدام از این راه‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان باز نیست. باید این راه‌ها باز شود تا ارزش‌گذاری‌هایی که انجام شده سودی برای صاحبان شرکت‌ها داشته باشد.
قانون تجارت مانع به‌کارگیری منابع تأمین‌شده در شرکت‌های دانش‌بنیان است
ناظمی هم در ادامه با تأکید بر اینکه در بحث سرمایه‌گذاری دو موضوع تجهیز منابع و اتفاق افتادن سرمایه‌گذاری را باید از هم جدا کرد ادامه داد: قانون جهش تولید شرکت‌های دانش‌بنیان، در تجهیز منابع بسیار پیشرو است و منابع متعددی را ایجاد می‌کند. اما مرحله بعد از تجهیز منابع که ورود این سرمایه به دل شرکت‌ها است با مانع مواجه است. این مانع قانون تجارت است. قانون تجارت امکانات خوبی برای تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان ندارد.
عارف علیقلی پور مدیر نهادهای مالی فرابورس نیز در این نشست با اشاره به مأموریت فرابورس در حوزه دانش‌بنیان گفت: خیلی از فعالان دانش‌بنیان از ظرفیت تأمین مالی 300 میلیاردی در فرابورس بی‌اطلاع هستند که باید از امکانات اتاق ایران برای اطلاع‌رسانی بیشتر استفاده کرد.
در این نشست فعالان اقتصادی حوزه دانش‌بنیان نیز به بیان نکات مورد نظر خود پرداختند و در پایان مهمانان نشست به پرسش‌های مطرح شده پاسخ دادند.