«اصفهان نصف جهان»؛ همین عبارت کوتاه کافی است تا سفر و گردشگری در اصفهان را توجیه کند. اما واقعیت این است که اصفهان تنها شهر دیدنی در ایران نیست؛ شهرها و مناطق دیگری نیز وجود دارند که به اندازه شهر نصف جهان زیبایی‌های دیدنی را در خود جای داده‌اند. در همه‌جای دنیا مناطق دیدنی جذابی وجود دارد اما در عالم واقع تنها شهرها و کشورهای خاصی هستند که مورد توجه گردشگران یا توریست‌ها قرار می‌گیرند و به همین خاطر مشکلات و موانعی را بر سر راه گردشگری پایدار ایجاد می‌کنند. این مناطق از یک‌سو به جایی برای کسب درآمد مردم بومی منطقه تبدیل می‌شوند و از سویی دیگر مشکلاتی را برای آن‌ها ایجاد می‌کنند. گردشگری پایداری مفهومی است که برای کاهش مشکلات و افزایش سود اقتصادی شکل گرفته‌است. این مفهوم که زیرمجموعه توسعه پایدار است نه تنها به نیازهای فعلی مردم منطقه و توریست‌ها توجه می‌پردازد بلکه نیازها و فرصت‌های آینده را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.
اروپا نخستین مقصد گردشگران است. طبق آمار رسمی به دست آمده از سازمان ملل، در سال 2000 حدود 57.8درصد از گردشگران به اروپا سفر کرده‌اند. این یعنی بیش از نیمی از توریست‌ها به اروپا رفته‌اند. پس از آن نیز شرق آسیا مورد توجه توریست‌ها قرار گرفته‌است. اما در کشورها و شهرهای اروپایی این مسئله به یک معضل تبدیل شده‌است. شهرهای گردشگری عموماً بسیار گران هستند و مردم بومی منطقه را به دردسر می‌اندازند. به علاوه هجوم سیل گردشگران که هر کدام فرهنگ متفاوتی دارند نیز یکی دیگر از منابع مشکل است. گردشگران اغلب از فرهنگی کاملاً متفاوت از فرهنگ مردم کشور مقصد سفر کنند و مشکلاتی را در این زمینه ایجاد کنند. بررسی‌ها از گزارش‌های اکونومیست نشان می‌دهد عمده‌ترین گردشگران، چینی هستند. طبق آمار از هر ده توریست یک نفر از چین سفر کرده‌است. یکی از غذاهای مورد علاقه چینی‌ها خرچنگ است اما این مسئله باعث شده اکثر آن‌ها عادت بدی داشته باشند. بسیاری از هتل‌داران به ویژه در کشورهای اروپایی از بوی بد کتری‌های داخل اتاق گلایه می‌کنند؛ طبق گفته آن‌ها چینی‌ها خرچنگ‌های محبوب خود را در این کتری‌ها درست می‌کنند و باعث بوی بد آن‌ها می‌شوند. همین یک مثال ساده می‌تواند تا حدود زیادی نشان بدهد چطور توریست‌ها به مقصرهای اصلی بسیاری از کشورها و شهرهای توریستی تبدیل می‌شوند.
صنعت رو به رشد توریسم
هرچند توریسم می‌تواند هزینه‌هایی مانند بوی بد کتری هتل‌ها را به دنبال داشته باشد اما سودهای کلانی را نیز به دنبال دارد و به همین خاطر برخی مناطق به قطب‌های گردشگری در جهان تبدیل می‌شوند. یکی از بزرگ‌ترین و سودآورترین صنعت‌ها در جهان همین صنعت گردشگری است. بر اساس گزارش سازمان ملل، گردشگری بین‌المللی به عنوان یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد جهان در حال رشد و گسترش است. در دهه 90 میلادی رشد گردشگری بین‌المللی به طور متوسط سالانه 7.3درصد بوده‌است. در سال 1999 این رشد به بالای 8درصد رسیده‌است. یکی از منابع اصلی کسب درآمد جزیره‌های کوچک نیز صنعت توریسم است. گردشگری مهم‌ترین بخشی است که می‌تواند شغل مورد نیاز زنان را تأمین کند؛ به علاوه کسانی‌که به دنبال شغل‌های پاره‌وقت هستند نیز از توریسم بهره می‌برند.
اما آنچه که در مورد گردشگری پایدار اهمیت بسیاری دارد این است که در کنار تمام این مزایای اقتصاد، مشکلاتی که این صنعت می‌تواند ایجاد کند و همچنین اثرات مخرب فرهنگی آن به حداقل برسد. مصرف و کاهش منابع طبیعی یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که توریسم در یک منطقه می‌تواند آن را تشدید کند. اکثر توریست‌ها در سفر مصرف خود را دو چندان می‌کنند و این جریان می‌تواند در کشور یا شهر مقصد مشکلات جدی را ایجاد کند. به این ترتیب مصرف منابع طبیعی و آسیب به اکوسیستم جزو دو مورد اساسی است که به عنوان مضرات گردشگری برای محیط زیست معمولاً به آن‌ها اشاره می‌شود. اما کشورهایی که صنعت آن‌ها به طور ویژه بر پایه گردشگری است در حال حاضر به این مسائل به عنوان تهدیدی جدی نگاه می‌کنند. آن‌ها دریافته‌اند که گردشگری ناپایدار مشکلاتی را ایجاد می‌کند. به همین خاطر است که سازمان گردشگری جهانی مفهوم گردشگری پایدار را ایجاد کرد. گردشگری پایدار از یک‌سو باعث می‌شود توریست لذت بیشتری از سفر خود ببرد و از سوی دیگر مزایای اقتصادی توریسم را به حداکثر می‌رساند. اما برای اینکه گردشگری به این نقطه دست پیدا کند باید همه باید برای آن تلاش کنند. در این سال‌ها که ایده گردشگری پایدار مطرح شده، سازمان‌ها و نهادهای مختلفی آن را پیگیری کرده‌اند. طبق تعریف، گردشگری پایدار باید مطابق با نیازهای اجتماعی، فرهنگی، اکولوژیکی و محیط زیستی جوامع پیش برود. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، رویکردهای مدرن در زمینه گردشگری می‌تواند تا 25 سال آینده این صنعت را در اکثر کشورها به صنعتی پایدار تبدیل کند. البته نمی‌توان فرمولی جهانشمول در زمینه گردشگری پایدار ارائه داد اما این مسئله می‌تواند تمامی کشورها و شهرهایی که مقصد گردشگران هستند را به نوعی در بر بگیرد و به همین خاطر باید مقامات و مسئولان در این زمینه اقدام کنند. به هر حال هر برنامه‌ای که برای گردشگری در نظر گرفته می‌شود باید به نوعی گردشگری پایدار را مورد توجه قرار بدهد.