مراسم رونمایی از سامانه چک الکترونیک با حضور رئیس کل بانک مرکزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و وزیر صنعت، معدن و تجارت برگزار شد.
مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این مراسم اظهار کرد: چکاد با ملاحظات گسترده فنی و حقوقی پروژه بسیار پیچیده‌ای بود که با حمایت رئیس کل بانک مرکزی عملیاتی شد. چکی که دیجیتال صادر می‌شود می‌تواند در اختیار فردی قرار گیرد که اصلا دارای چک دیجیتال نیست.
وی افزود: مهمترین اتفاق، نقد کردن چک به صورت غیر حضوری است که گام مهمی در تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی است. تعداد زندانیان مرتبط با چک که بیش از ۸۰ درصد نسبت به سال 1396 کاهش یافته است با اجرای قوانین جدید چک افتخار آمیز است.
روزی یک نفر برای چک برگشتی به زندان می‌رود
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر نزدیک به ۹۸ درصد خدمات بانکی غیرحضوری انجام می‌شود، ادامه داد: با صدور چک الکترونیک نیز این میزان بیشتر خواهد شد. در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۰ نفر بابت چک برگشتی به زندان می‌رفت، اما در حال حاضر، هر روز یک نفر برای چک برگشتی به زندان می‌رود.
امکان صدور چک الکترونیک در سه بانک
وی افزود: در حال حاضر امکان صدور چک الکترونیک در سه بانک پارسیان، صادرات و تجارت فعلا برای اشخاص حقیقی فراهم شده که به زودی این امکان برای اشخاص حقوقی نیز فراهم خواهد شد. بانک‌های ملت، آینده و کشاورزی نیز در مرحله تست صدور چک الکترونیک قرار دارند.
کاهش هزینه مبادلات با چک الکترونیک
احسان خاندوزی نیز در این مراسم با بیان اینکه چک الکترونیک هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد، اظهار کرد: چک الکترونیک یک محصول ارزشمند در نظام بانکی است. وقتی از حمایت از تولید صحبت می‌کنیم یعنی همین، هر سیاستی که برای کاهش هزینه‌های مبادله برای فعالان اقتصادی باشد فرآیند تولید سهل‌تر و جذاب‌تر می‌شود. هر اندازه فعال اقتصادی با اطمینان بیشتر وارد معامله شود سرعت گردش معاملات بیشتر می‌شود و به رونق اقتصادی کمک می‌کند.
وی افزود: نگرانی از نکول و اطاله پیگیری‌های قضایی با این دست اقدامات کاهش می‌یابد و بسیار حائز اهمیت است. همچنین باعث کاهش فشار به تسهیلات نقدی بانک‌ها می‌شود.
چک الکترونیکی چیست؟
چک الکترونیکی نوع جدیدی از چک است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقدشوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد و تمام قوانین چک کاغذی برای آن قابل اجراست و با یک امضای الکترونیکی اعتبار پیدا می‌کند.
به همین منظور، سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم می‌کند.
از مزایای چک الکترونیک می‌توان به سرعت زیاد در ثبت و پردازش چک‌های الکترونیکی، عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی چک، حذف نگرانی افراد در خصوص ثبت چک در سامانه و امنیت بالا و عدم امکان سرقت یا تحریف چک اشاره کرد.
چک دیجیتال، موجودیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی در مورد آن صدق می‌کند. در چک دیجیتال کاغذی از موجودیت چک حذف و با استفاده از امضای دیجیتال چک معتبر می‌شود.
در این خصوص سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی برای ارائه چک دیجیتال و برطرف کردن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده و بانک‌ها با بهره‌گیری از سرویس‌های ارائه شده توسط این سامانه می‌توانند سرویس‌های چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.
عضویت در همراه بانک، نصب و فعال‌سازی برنامه «هامون» جهت ثبت امضای الکترونیکی و همچنین داشتن یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک پیش نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد به منظور دریافت و صدور چک دیجیتال است.
پس از فعال‌سازی خدمت چک دیجیتال در منوی مربوطه در همراه بانک خدمات مربوط به چک دیجیتال اعم از درخواست صدور دسته چک، صدور چک، امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، بانکی مشاهده دسته چک صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال، مشاهده چک‌های دریافتی، انتقال چک دیجیتال، ضمانت چک، مسدودسازی چک، ابطال چک و نقد کردن چک بدون مراجعه به شعبه قابل انجام خواهد بود.
مانند چک‌های کاغذی، کسی که چک را می‌نویسد (یعنی همان صادرکننده) باید اطلاعات خواسته شده را وارد سامانه کند و درخواست خود را به صورت دیجیتال در قسمت تعیین شده در سامانه چک الکترونیکی ثبت کند تا ترمینال‌های دستگاه، آن را به بانک انتقال دهند.
دریافت‌کننده هم باید اطلاعات چک الکترونیکی را به دقت مطالعه کرده و ثبت آن را تأیید کند تا چک در قالب سپرده در اختیار بانک پرداخت‌کننده قرار بگیرد. زمانی که گیرنده درخواست نقد شدن چک را کند، بانک عامل بعد از تأیید چک دیجیتال ثبت شده در سیستم، حسابی که مربوط به آن است را شارژ می‌کند تا پرداخت در زمان مقرر صورت بگیرد.
چک الکترونیکی امن‌تر از چک کاغذی است، چراکه نمی‌توان آن را تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد. از آن گذشته بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال‌دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین امر بر امنیت چک‌های دیجیتال اضافه می‌کند.
فراموش نکنید که در چک‌های کاغذی سنتی احتمال خط خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیفتد، راهی ندارید جز اینکه برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کنید که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. اما در خصوص صدور این نوع چک، دیگر با چنین دردسرهایی مواجه نخواهید شد.
همچنین سامانه چکاد و کد نهاب امنیت چک‌های الکترونیکی را بیش از پیش تضمین می‌کنند. چکاد (چک امن دیجیتال) سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانه‌ای حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می‌کند.
از دیگر مزایای مهم این چک‌ها به این موارد می‌توان اشاره کرد؛ عدم محدودیت تعداد برگ چک، عدم امکان تغییر در برگ چک الکترونیکی، صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، اطلاع‌رسانی از وضعیت نقل‌وانتقالات چک، حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی، دسته‌بندی و حسابداری چک‌ها، کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر، مدیریت ریسک بهتر، سرعت بالا فرآیندهای صدور و پرداخت چک، امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزارهای مدرن همچون تلفن همراه، ای‌تی‌ام‌ها و اینترنت، امکان جایگزینی در تمامی معاملات و مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه
خدمات سامانه چک دیجیتال
سامانه چک الکترونیکی زیر نظر بانک مرکزی بستری امن برای صدور و پرداخت چک فراهم می‌کند. یکی از مهمترین خدمات سامانه چک دیجیتال این است که به کاربر اجازه می‌دهد با فعال‌سازی خدمت چک الکترونیکی و با معرفی گواهی امضای الکترونیکی درخواست دسته چک دیجیتال بدهد.
درگاه‌های الکترونیکی امن بانک‌ها مانند اینترنت بانک و موبایل بانک یا نرم‌افزارهای مخصوص شعب از جمله راه‌های دسترسی و استفاده از این سامانه هستند. به واسطه این درگاه‌ها ارتباط مطمئن میان سیستم متمرکز بانک‌ها و سامانه چک‌های الکترونیکی شکل می‌گیرد تا به واسطه آن، این خدمت از مجموعه خدمات بانکداری الکترونیک به مردم ارائه شود.