مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، قرار بود تا به بخشی مولد برای تولید و تجارت کشور تبدیل شود. اما حالا انتقادهای زیادی به نحوه اجرای این طرح وجود دارد تا جایی که برخی معتقدند نبود این مناطق، صرف بیشتری برای اقتصاد دارد. برخی از کارشناسان و فعالان بخش خصوصی نیز اعتقاد دارند سبک کار و زندگی در این منطقه‌ها به نحوی پیش رفته که به جای تولید و تجارت، به مصرف‌گرایی دامن زده شده است.
عبدالرسول خلیلی، نماینده شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» در این‌باره می‌گوید:«وقتی دامنه اقتصاد را بررسی کنیم، مصرف یک قسمتی از آن است، ضمن آنکه مقوله تولید برای صادرات هم بسیار مهم است. با توجه به منابع لازم برای ایجاد زیرساخت‌ها، فضایی در مناطق آزاد به وجود آمده است. مصرف‌گرا شدن مناطق آزاد را چندان قبول ندارم.در مناطق آزاد سه میلیارد واردات کالا به صورت تجاری صورت می‌گیرد که این میزان واردات کالا در اختیار واحدهای تولیدی صنعتی سرزمین اصلی قرار می‌گیرد. این سه میلیارد به جای آنکه از مبادی دیگر گمرکی ترخیص شود، از مبادی منطقه آزاد با اعمال 15 درصد تخفیف سود بازرگانی ترخیص می‌شود.»
او ادامه می‌دهد:«در واقع یک بعد مناطق آزاد، مصرف است. 1013 واحد تولیدی در این مناطق فعال هستند،آن‌ها برای تجهیز کارگاه و کارهای مختلف، به واردات اقلام مورد نیاز خودشان نیاز دارند.مصرف در خدمت تولید و صادرات است. در واقع، واحدهای مختلفی را داریم که تولید انجام می‌دهند، این تولیدشان بر اساس تخفیف سود بازرگانی هم به داخل کشور می‌آید و هم به مناطق مختلف صادر می‌شود. تولید و صادرات، در واقع وجوهی از اقتصاد است که در مناطق آزاد انجام می‌شود.» البته بر اساس صحبت‌های نمایندگان بخش خصوصی، بخش زیادی از این 1013 واحد تولیدی، غیرفعال هستند.
خلیلی جولان ماشین‌های وارداتی در این مناطق را نیز چنین توجیه می‌کند:«وقتی منطقه محرومی را به عنوان منطقه آزاد در نظر می‌گیری، باید جاذبه ایجاد کنی که افراد به این منطقه بیایند. بحث ورود خودرو هم یکی از همین جاذبه‌هاست. اگر این را از بین ببریم و بگویم امکان ورود خودرو وجود ندارد، جاذبه‌ای هم نیست. بر اساس قانون نیز ماشین تا 40 کیلومتر اطراف منطقه می‌تواند حرکت کند و اجازه ورود به داخل کشور ندارد، مگر اینکه مجوزهای خاص گمرکی دریافت کند.» ایجاد منطقه آزاد در مناطق محروم، یکی از اصلی‌ترین مسائلی است که نمایندگان پارلمان بخش خصوصی به آن انتقاد دارند. آن‌ها معتقدند این مناطق به خوبی مکان‌یابی نشده‌اند و منطقه محروم، اساسا ظرفیت تبدیل شدن به منطقه آزاد را ندارد.
خلیلی، در خصوص نقش بخش خصوصی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز چنین توضیح می‌دهد:«منطقه آزاد یک فرصت اقتصادی برای کشور است. برای اقتصاد کشوری که بر اساس اصل 44 قانون اساسی، برای خصوصی‌سازی پیش می‌رود، مناطق آزاد در جهت تقویت بخش خصوصی و ایجاد توانمندی برای این بخش است. هر قدر بخش خصوصی وارد فعالیت‌های مناطق آزاد شود، منطقه آزاد رشد می‌کند. یکی از انتقادهایی که من در خصوص این مناطق دارم، این است که بخش خصوصی بزرگ و توانمند که فقط نگاه واسطه‌ای ندارد، در مناطق آزاد حاضر نمی‌شود. ما اینجا از بخش خصوصی و تمام فعالین اقتصادی درخواست داریم که به مناطق آزاد بیایند و درخواست‌های‌شان را به آقای ترکان بیان کنند، ما در صدد رفع آن‌ها خواهیم بود.»
اما آیا جلسات هم‌اندیشی با بخش خصوصی به نتیجه می‌رسد و دولت به نظرات کارشناسی توجه دارد؟ نماینده شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی چنین پاسخ می‌دهد:«قطعا این‌ها قابل بررسی است. خیلی از انتقادهایی که به مناطق آزاد می‌شود، با تنویر افکار منتفی می‌شود. در مناطق آزاد اقتصاد بر مبنای انحصار نیست. من این آمادگی را اعلام می‌کنم که نمایندگان بخش خصوصی طرح‌هایشان را بفرستند و در دولت به صورت جدی بررسی می‌شود.»