«هیلاری کلینتون»، کاندیدای دموکرات‌ها و وزیر امور خارجه سابق آمریکا، شکست خورد؛ «دونالد ترامپ» نامزد حزب جمهوری‌خواه به‌عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده انتخاب شد. ترامپ در این انتخابات تا به این لحظه، با کسب ۲۷6 رای الکترال، کلینتون را با ۲۱۸ رای الکترال، پشت سر گذاشت. او در حالی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شد که نظرسنجی‌ها عمدتا حاکی از برتری هیلاری کلینتون بودند. اما انتخاب دونالد ترامپ چه تاثیری بر مناسبات اقتصادی و سیاسی ایران با اروپا و امریکا خواهد داشت؟
احمد حاتمی‌یزد، مدیرعامل سابق بانک صادرات، درباره مناسبات ایران و آمریکا بعد از پیروزی ترامپ در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «دونالد ترامپ، به لحاظ شخصیتی و طبق سخنرانی‌های سیاسی نشان داده که فردی نیست که به گفته‌های خود پایبند باشد؛ او در این مدت نشان داده که بارها و بارها گفته و مواضع خود را تغییر داده است. در طول مبارزات انتخاباتی جنگ‌طلبانه‌ترین مواضع را علیه ایران گرفته است. اما بعد از ورود به کاخ سفید معلوم نیست که او به این مواضع پایبند خواهد بود یا آن‌ها را بهتر و بدتر خواهد کرد.»
حاتمی‌یزد می‌گوید: «ترامپ فرد حزبی واقعی نیست که گفته شود سیاست‌های حزب جمهوری‌خواه را پیش ببرد؛ اگرچه کاندید حزب جمهوری‌خواه است؛ اما خیلی از سران و متفکران حزب از او حمایت نکردند. بنابراین پیش‌بینی اینکه بعدازاین چه خواهد بود، سخت است و باید منتظر ماند تا ترامپ کار خود را شروع کند و دیدگاه مشاورهای او در عمل مشخص شود؛ آن‌وقت می‌بینیم که بخش سیاست خارجی او مواضع خصمانه‌ای دارند یا نه. اما اگر این سیاست خصمانه باشد احتمال اینکه اصطکاک بین ما و ناوگان آمریکایی در خلیج‌فارس به مبادلات آتش بینجامد بسیار بالاست.»
راه دشوار دیپلماسی
او معتقد است:«اما رابطه آمریکا با ما مثل دوره باراک اوباما نخواهد بود؛ امیدوارم دیپلماسی ما موفق باشد برای حل مشکلات فی‌مابین راه‌حلی پیدا کند. دعوای ما با آمریکا راه‌حل نظامی ندارد ولی ترامپ به راه‌حل نظامی فکر می‌کند؛ این به زیرکی وزیر امور خارجه ما بازمی‌گردد که چگونه راه‌حلی برای بهبود مناسبات پیدا خواهد کرد.»
آیا دستگاه دیپلماسی ما خود را برای این شرایط آماده کرده است؟
حاتمی‌یزد پاسخ می‌دهد: «در دولت برای مواجهه با این شرایط و پیدا کردن راه‌حل دیپلماتیک، آمادگی کامل وجود دارد ولی در ورای دولت، معتقد شرایط متفاوت است؛ در داخل کشور، نیروهایی هستند که با راه‌حل دیپلماتیک زیاد موافق نیستند؛ بنابراین اظهارنظر دشوار است.»
آیا این انتخابات آمریکا تاثیری در روابط اقتصادی ایران با دنیا خواهد داشت؟
حاتمی‌یزد معتقد است: «روابط ما با آمریکا خوب نخواهد بود ولی اینکه این انتخاب چه تاثیری در تصمیم اروپا برای رابطه با ما داشته باشد، بحث دیگری است. اروپایی‌ها از انتخاب ترامپ دل‌خوشی ندارند. اما برای اظهارنظر درباره اینکه اروپا بخواهد در برابر آمریکا منفعل عمل کند یا مسیر مستقلی از آمریکا در برخورد با ایران طی کند، زود است.» او ادامه می‌دهد: «البته ترامپ نسبت به عملکرد ناتو انتقاد داشته و اگر بتواند به این مسئله سروسامان بدهد، خبر خوبی برای صلح جهانی خواهد بود.»
مدیرعامل سابق بانک صادرات می‌گوید: «اما در مذاکرات همه جانبه‌ای که بین آمریکا و اروپا خواهد بود آن‌ها با ایران به‌عنوان یک‌مهره توجه خواهند کرد؛ در این بازی سیاسی همه کشورها به منافع ملی خود فکر می‌کنند. اما در شطرنج سیاست اروپا و آمریکا جابه‌جایی این مهره نیاز به زمان دارد.»
بعد از امضای توافق برجام رابطه ایران با اروپا تغییر رو به بهبود را به خود دیده است؛ آیا احتمال دارد این مناسبات تغییر کند؟
حاتمی‌یزد پاسخ می‌دهد: «من فکر نمی‌کنم که رابطه اروپا با ایران تغییر کند؛ بخش عمده‌ای از رفتار سیاستمداران اروپا با ایران ناشی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل بود، قضیه ما بعدازاین در شورای امنیت سازمان ملل مطرح نخواهد شد؛ بعد از توافق کشورهای 1+5 آمریکا نمی‌تواند قطعنامه‌ای علیه ما صادر کند اما با اهرم‌های فشار دیگر می‌تواند اروپا را وادار کند علیه ما مواضع خصمانه بگیرد.»
او تاکید می‌کند: «البته این تغییر رویه به نفع اروپا نخواهد بود. نهایت بده و بستان خواهد بود و نمی‌توانیم نتیجه‌گیری کنیم که چون یک فرد جنگ‌طلبی در آمریکا روی کار آمده پس همه دنیا، تسلیم آن خواهند بود. درنهایت همه باهم مذاکره خواهند کرد و همه کشورها به منافع ملی خود می‌اندیشند؛ منافع ملی اروپا در این است که با ایران رابطه دوستانه داشته باشد؛ ولی اینکه چه بده و بستانی با آمریکا خواهد داشت معلوم نیست. درنهایت روابط ما با اروپا بدتر از این نخواهد بود.»
برجام و انتخابات آمریکا
او می‌گوید: «اما داستان برجام داستان دیگری است؛ سرنوشت برجام ممکن است در این شرایط تغییر کند. ممکن است آمریکایی‌ها برجام را نقض کنند ولی احتمال این هم ضعیف است ولی اروپایی‌ها چنین نخواهند کرد.»
آیا نقض برجام به وجهه بین‌المللی آمریکا ضربه نمی‌زند؟
به گفته حاتمی‌یزد، اگر بحث وجهه ملی باشد که هیچ‌چیزی به‌اندازه انتخاب دونالد ترامپ به وجهه آمریکا ضربه نخواهد زد؛ آن‌ها بدترین انتخاب را کردند. بعدازاین آن‌ها نمی‌توانند پرستیژ و قدرت نرم سابق را داشته باشند. آمریکایی‌ها بعدازاین نمی‌توانند حتی اگر به اسم هم باشد، رهبر جهان آزاد باشند. شخصیت ترامپ آمریکایی را ارائه می‌دهد که در آن خردورزی و انسجام فکری رنگ‌باخته است. او یک عنصر احساسی و فارغ از اندیشه و دوراندیشی خواهد بود. آن ابهت و پذیرفته شدن آمریکا دیگر وجود نخواهد داشت.
حاتمی‌یزد می‌گوید: «اوباما شخصیت فرهیخته، دانشگاهی و سخنوری است که با جرج بوش هم متفاوت بود و باتدبیر کارهای خود را پیش می‌برد، بدون اینکه متوسل به نیروهای نظامی باشد. اما ترامپ رفتار قابل پیش‌بینی و ثابتی ندارد. گفته او از امروز تا فردا تغییر می‌کند. کسی که رقیب انتخاباتی خود را به زندان تهدید می‌کند معلوم نیست که با دیگر مردم دنیا یا مخالفان داخلی خود چه رفتاری در پیش خواهد گرفت. طبعاً چنین حکومتی صلاحیت رهبری جهان سرمایه‌داری را هم ندارد چه برسد به دنیا. در این میان شاید بیشتر از هر چیزی نگران سرنوشت برجام بود.»