شاخص مدیران خرید (PMI) که در ایران با عنوان شامخ منتشر می‌شود، در پایان سال گذشته با ثبت رکورد تاریخی 56.79 به بیشترین عدد از ابتدای پیمایش این شاخص (مهرماه 1398) رسیده است. بررسی روند شامخ نشان می‌دهد که این شاخص در سال 1401 پس از یک دوره رکود کم سابقه که از ابتدای پائیز آغاز شده و تا دی‌ماه رو به تعمیق بود، در بهمن‌ماه شامخ به نقطه تغییر رسیده و در ناحیه بهبود قرار گرفت.
بررسی شامخ کل
شامخ در اسفندماه برای دومین ماه پیاپی در ناحیه بالای 50 به دست آمده که از بهبود قابل‌توجه وضعیت کسب‌وکارها در اسفندماه نسبت به بهمن‌ماه حکایت دارد. ثبت این رکورد تا حدود زیادی به دلیل شرایط نابسامان و رکودی یاد شده در ماه‌های قبل بوده است. از مهم‌ترین موضوعات مورد اشاره توسط مدیران خرید در اسفندماه افزایش قیمت مواد اولیه و محصولات تولیدی است. این موضوع می‌تواند به خروج از شرایط رونق و ورود به ناحیه کمتر از 50 طی ماه‌های ابتدایی سال 1402 منجر شود.
بر اساس گزارش مدیران خرید در اسفندماه مقدار تولید افزایش قابل‌توجهی داشته (60.81) و میزان سفارشات جدید پس از کاهش شدید در دی‌ماه (40.82) و عدم‌تغییر در بهمن‌ماه (49.6) در اسفند با افزایش روبرو شده است (54.97). همچنین سرعت انجام و تحویل سفارشات بهبود زیادی داشته (61.48) و شاهد افزایش در موجودی مواد اولیه خریداری شده نیز هستیم (54.14). میزان استخدام نیروی کار اندکی افزایش یافته (52.28) و افزایش شدید در قیمت مواد اولیه در اسفندماه نسبت به ماه گذشته گزارش شده است (87.61). افزایش قیمت خرید مواد اولیه از ابتدای پیمایش شامخ در تمامی دوره‌ها گزارش شده و از مردادماه سال 1401 بر شدت افزایش قیمت مواد اولیه افزوده شده است.
بنا بر اعلام فعالان اقتصادی، در اسفندماه وضعیت موجودی محصول نهایی در انبار اندکی کاهشی بوده (45.18) و علی‌رغم افزایش قابل‌توجه در فروش محصولات (61.18) میزان صادرات اندکی کاهش یافته است (48.81). قیمت محصولات تولیدی نیز در اسفندماه افزایش یافته و انتظار فعالان اقتصادی نسبت به تولید در ماه آینده حاکی از کاهش قابل‌ملاحظه است (36.48).
بررسی شامخ صنعت در اسفندماه
شامخ صنعت در اسفندماه با ثبت عدد 59.51 نشان از بهبود وضعیت کسب‌وکارهای بخش صنعت نسبت به ماه گذشته دارد. بنا بر گزارش مدیران خرید بخش صنعت، در اسفندماه میزان تولید محصولات نسبت به ماه گذشته به میزان زیادی افزایش یافته (63.46) و سفارشات جدید مشتریان نیز بهبود قابل‌توجهی را تجربه کرده است (62.14). وضعیت این دو مؤلفه از عوامل اصلی بهبود شامخ صنعت و حتی شامخ کل در اسفندماه بوده است.
بنا بر اعلام مدیران خرید، سرعت انجام و تحویل سفارشات افزایش یافته (65.53) و موجودی مواد اولیه خریداری شده و نیروی کار استخدام شده نیز بدون تغییر گزارش شده است. (50.25 و 50.73). این موضوع با توجه به افزایش شدید قیمت مواد اولیه (86.97) و روند فزاینده آن طی ماه‌های گذشته می‌تواند حاکی از انتظار رکود در ماه‌های آینده توسط فعالان بخش صنعت یا چشم‌انداز کاهشی در قیمت مواد اولیه باشد. در غیر این صورت درنتیجه تصمیم فعالان اقتصادی برای پوشش ریسک ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه در سال آینده و ماه‌های پیش‌رو، موجودی مواد اولیه خریداری شده باید افزایش می‌یافت.
با توجه به مؤلفه تولید انتظاری در ماه آینده (40.34) می‌توان گفت عدم خوش‌بینی نسبت به فعالیت‌ها در سال آینده این امر را رقم زده است. (40.34). افت موجودی انبار محصول نهایی (42.44)، بهبود قابل‌توجه در صادرات (56.78)، فروش و قیمت محصول نهایی (66.64) سایر موارد گزارش شده توسط فعالان اقتصادی بخش صنعت بوده است.
مقایسه شامخ صنایع مختلف در اسفندماه
در پیمایش اسفندماه به‌جز گروه پوشاک و چرم، شامخ سایر صنایع مورد بررسی در ناحیه رونق و بالاتر از 50 به دست آمده که نشان از بهبود وضعیت کسب‌وکارهای صنایع دارد.
بررسی و مقایسه اعداد شامخ صنایع مختلف در بهمن‌ماه و اسفندماه حاکی از آن است که رونق فعالیت‌های برخی صنایع در اسفندماه شدت یافته و در برخی صنایع نیز این بهبود تضعیف شده است. عمده صنایع مورد بررسی طی سه ماه پایانی سال 1401 شاهد تقویت روند رو به بهبود وضعیت کسب‌وکارهای خود بوده‌اند، هرچند که روند بهبود فعالیت‌های صنایع پایه از قبیل صنایع فلزی، ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی، وسایل نقلیه و قطعات وابسته و شیمیایی تضعیف شده که می‌تواند در ماه‌های آتی تغییر در روند رو به رشد شامخ کل و شامخ صنعت را به همراه داشته باشد.
در میان صنایع مورد بررسی بیشترین عدد شامخ متعلق به گروه کانی‌های غیرفلزی است (75) و کمترین شامخ طبق روال شش ماه اخیر متعلق به گروه پوشاک و چرم است (48.1). شامخ این گروه پس از هشت ماه در بهمن‌ماه در ناحیه بالای 50 قرار گرفت، اما در اسفندماه مجدداً به زیر 50 تنزل یافته است که حکایت از تداوم وضعیت نابسامان فعالیت‌های این گروه دارد.
شامخ گروه کانی‌های غیرفلزی در اسفندماه با 17 واحد افزایش نسبت به ماه قبل نشان از شدت یافتن بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه دارد. پس‌ازاین گروه شامخ گروه لاستیک و پلاستیک با ثبت عدد 73 از بهبود چشمگیر در فعالیت‌های این گروه نسبت به ماه قبل حکایت دارد. شامخ اسفند این گروه با افزایش 4 واحدی نسبت به شامخ ماه گذشته، حاکی از آن است که طی سه ماه پایانی سال 1401، بر شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه افزوده شده است. پس‌ازآن، صنایع چوب، کاغذ و مبلمان با ثبت عدد 69.8 قرار می‌گیرد که نسبت به شامخ ماه گذشته 14 واحد افزایش نشان می‌دهد؛ بنابراین شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نیز افزایش یافته و حکایت از رونق قابل‌توجه کسب‌وکارهای این گروه طی سه ماه اخیر دارد.
گروه فرآورده‌های نفتی نیز با ثبت عدد 63.8 در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد که نشان از رونق کسب‌وکارهای این گروه در اسفند نسبت به بهمن‌ماه دارد. این عدد نسبت به شامخ ماه گذشته 7 واحد افزایش یافته است. لذا در سه ماه پایانی سال بر شدت بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نیز افزوده شده است. در گروه صنایع غذایی شامخ با ثبت عدد 58.5 نیز نسبت به ماه گذشته 4.5 واحد افزایش یافته است. کسب‌وکارهای این گروه نیز در اسفندماه بهبود قابل‌توجهی داشته و بر شدت بهبود طی سه ماه گذشته نیز افزوده شده است.
شامخ صنایع فلزی با اندکی افزایش به عدد 57 رسیده که نشان از بهبود قابل‌ملاحظه در وضعیت کسب‌وکارهای این صنایع در اسفندماه نسبت به بهمن‌ماه دارد. همچنین شامخ گروه‌های ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی با تنزل 8 واحدی نسبت به ماه گذشته عدد 57 را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده بهبود وضعیت کسب‌وکارهای این گروه نسبت به ماه گذشته است هرچند که از شدت این بهبود نسبت به بهمن‌ماه کاسته شده است.
شاخص مدیران خرید گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته نیز بهبود در وضعیت کسب‌وکارهای خود را گزارش کرده‌اند (56.2) که نسبت به شامخ ماه گذشته حدود دو واحد کاهش یافته است؛ بنابراین می‌توان گفت رشد کسب‌وکارهای این گروه در اسفندماه نسبت به بهمن‌ماه در مقایسه با رشد بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه تضعیف شده است.
شامخ گروه نساجی در اسفندماه نیز با 9 واحد کاهش نسبت به ماه گذشته به عدد 53.9 رسیده است که نشان از بهبود فعالیت‌های این گروه و کاهش شدت بهبود آن دارد. همچنین گروه صنایع شیمیایی نیز با ثبت عدد 52.6 حکایت از بهبود اندک در وضعیت کسب‌وکارها در اسفند نسبت به ماه گذشته دارد درحالی‌که عدد شامخ نسبت به ماه گذشته حدود 5 واحد کاهش یافته و نشان از تضعیف شدت بهبود فعالیت‌های این گروه در اسفند دارد.
بررسی مؤلفه‌های شامخ اسفندماه و مشاهده روند افزایش قیمت مواد اولیه نگرانی در خصوص تشدید تورم بهای تولیدکننده و سپس رشد شاخص بهای مصرف‌کننده و تشدید سطح عمومی قیمت‌ها طی ماه‌های آتی را تقویت می‌کند.
متن کامل گزارش بررسی و تحلیل شامخ اسفندماه 1401 را اینجا بخوانید.