در لایحه بودجه سال 1396، قیمت دلار 3300 تومان در نظر گرفته شده است؛ مبنای این تصمیم‌گیری چیست؟ حسین سلیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می‌گوید: «تعیین نرخ ارز در برنامه امسال، با معیار درستی انجام شده است؛ در سال‌های گذشته، به‌خصوص در زمان دولت دهم تعیین نرخ ارز درست انجام نمی‌شود.» او می‌گوید: «زمانی که تورم 27 درصد بود، نرخ ارز 2000 تومان محاسبه می‌شد. اما امسال بر اساس معیار درست علمی، تورم سال آینده را 9 درصد در نظر می‌گیرند و قیمت ارز را 9 درصد بالا برده‌اند. این قیمت‌گذاری هدفمند است و تمام افزایش قیمت‌ها حدود 9 درصد خواهد بود.»
نایب رییس کمیسیون بازار و پول و سرمایه اتاق تهران تصریح می‌کند: «از طرف دیگر، براساس توافقات انجام شده حجم فروش نفت برای سال آینده افزایش خواهد یافت (حدود 3 میلیون بشکه با قیمت 50 دلار). درآمد بودجه ناشی از فروش نفت حدود 130-150 هزار میلیارد تومان در بودجه پیش‌بینی شده است. با توجه به اینکه یکی از منابع مهم دولت فروش نفت است و این فروش هم به دلار انجام می‌شود، دولت باید عددی را به ریال در نظر بگیرد که این عواید حاصل از فروش نفت را محاسبه ریالی و در بودجه منظور کند. براساس مقررات بودجه‌ریزی طبیعتاً نحوه تخصیص و توزیع درآمدهای نفتی را بودجه دولتی و شرکت ملی نفت و صندوق توسعه ملی محاسبه و منظور می‌کنند.
مبنای این تصمیم گیری مطلع چیست؟
سلیمی مبنای این قیمت‌گذاری را تورم 9 درصد می‌داند. البته تعیین نرخ دلار در بودجه یک کارکرد حسابداری دارد.
نرخ ارز تعیین شده چه سیگنالی به بازار می‌دهد؟
سلیمی معتقد است: «البته ما افزایش نرخ انرژی نخواهیم داشت، تمام برنامه‌های اقتصادی ما با توجه به این نرخ تورم انجام می‌شود. تغییر مقطعی در نرخ ارز، با توجه به اعلام بانک مرکزی، تحولات و تلاطم‌های سیاسی بود نه اقتصادی.»
بر اساس این تلاطم‌ها آیا ممکن است امسال ارز تک‌نرخی شود؟
من فکر می‌کنم که تک نرخی شدن ارز برای امسال منتفی می‌شود. البته قبلاً مسئولان اعم از رییس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و معاون اول رییس جمهوری در صحبت‌هایی که در اواخر سال گذشته و چند ماه ابتدایی سال جاری داشتند همگی بر تصمیم دولت مبنی بر تک نرخی کردن ارز تا پایان سال اطلاع رسانی و تاکید کردند. اما الان در این مقطع با اعلام این نرخ و با اظهار نظرهای اخیر، امسال دولت از تصمیم خودش منصرف شده و تک نرخی کردن ارز را به آینده نامعلوم موکول کرده است.
دلیل تاخیر در تک نرخی شدن ارز چیست؟
سلیمی می‌گوید: «دولت یازدهم با اینکه به تک نرخی شدن ارز تلاش کرده ولی با تأخیر مواجه شد. این تأخیر دلایل متعددی دارد؛ یک دلیل سیاسی است؛ مثل انتخابات ریاست‌جمهوری. دولت نگران آثار و عکس العمل مردم از آن تصمیم است. پیش بینی بانک مرکزی از سطح مورد نیاز روابط بانکی بین ایران و سایر کشورها پس از برجام برای فراهم شدن زمینه تک نرخی شدن ارز درست از آب درنیامده است. در واقع تفاضل بین ارز تعیین شده و ارز آزاد زیاد است و در نهایت برای دولت امکان تک نرخی کردن ارز هم ممکن نیست. با نگاه به قیمت تعیین شده و ردیف‌های اعلام شده برای ارز دریافتی، باید فاصله این تفاضل 25 درصدی از بین برود وگرنه تک‌نرخی کردن باید پروژه بعدی دولت باشد. شاید این وضعیت، در نهایت باعث شود تسلط دولت بر بازار ارز کمتر شود.»
آیا نرخ اعلام شده مبتنی بر واقعیت‌های اقتصاد کشور است؟
صادرکنندگان نظر متفاوتی دارند؛ آن‌ها از اعلام نرخ ارز تعیین شده در بودجه ناراضی هستند؛ چون اینها توقع نرخ بالاتری دارند. ولی از دیدگاه دولت، که به نرخ تورم توجه دارد، این قیمت درست و علمی است؛ بنابراین 9 درصد تورم پایه ارزی را تعیین می‌کند. ولی مهم این است که تاچه حد، دولت می‌تواند ارز را به این قیمت در اختیار مردم قرار دهد. این نرخ ارز به همه داده نمی‌شود و فقط به 10 ردیف تعیین شده در بودجه، یعنی به کالاهای اساسی داده می‌شود و بقیه با نرخ آزاد کار خواهند کرد. باید ببینیم که این قیمت آزاد در سبد خانوار چه تاثیری خواهد داشت؟ آیا تورم همان 9 درصد خواهد ماند یا نه؟ اثرات ناشی از تورم ارزی در سبد خانوار را باید بررسی کرد. به نظر می‌رسد که تاثیر تورم ارزی بر سبد خانوار بیشتر خواهد بود. ممکن است در بازار آزاد ارز به 4 هزار هم برسد که فاصله 700 تومانی، حدود 25 درصد است که در سبد خانوار تاثیرگذار خواهد بود، به شرطی که تمام نیاز ارزی کشور تأمین شود.