اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور صبح امروز در دوازدهمین گردهمایی مدیران قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) با اشاره به انتقادات فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) راجع به انعقاد قرارداد خرید کشتی از کره جنوبی اظهار کرد: این قرارداد برای سال ۲۰۰۸ است و موضوع جدیدی نیست، اظهار کرد: «در زمان انعقاد قرارداد بیش از ۲۵ درصد مبلغ قرارداد به طرف کره‌ای پرداخت شد اما در مراحل بعدی به دلیل تحمل تحریم‌ها امکان انتقال پول فراهم نشد.» ادامه داد: «طرف کره‌ای پس از دریافت ۲۵ درصد اولیه، کار کشتی‌سازی را آغاز کرده بود اما به دلیل عدم پرداخت پول از سمت ایران کار خود را متوقف و از ایران در دادگاهی شکایت کرد.» معاون اول رئیس جمهور با اشاره به فراهم شدن امکان نقل و انتقالات مالی پس از برجام، گفت: «بعد از برجام در جریان مذاکراتی که با کره‌ای‌ها انجام شد قرار شد که قرارداد قبلی با ۲۵ درصد کمتر از سمت آنها اجرایی شود.» جهانگیری در ادامه با تأکید بر لزوم استفاده از توان ساخت داخل، خاطرنشان کرد: «دولت و ستاد اجرایی اقتصاد مقاومتی همواره بر این موضوع اصرار دارند و هیچ قراردادی نباید امضا شود مگر اینکه از ظرفیت‌های داخلی به طور کامل استفاده شود و پیوست فناوری نیز لحاظ گردد.» معاون اول رئیس جمهور با اشاره به ظرفیت‌های موجود در بحث کشتی‌سازی کشور، اظهار کرد: «زیرساخت‌های خوبی در صنعت کشتی‌سازی کشور ایجاد شده است. در همین زمینه این صنعت باید حتماً راه بیفتد و راهکارهای مناسبی نیز برای تأمین مالی مورد نیاز آن فراهم شود.» جهانگیری گفت: «بایافتن راهکار مناسب برای تأمین مالی در زمینه کشتی‌سازی، ایران حتماً به کشتی‌ساز خوبی در دنیا تبدیل خواهد شد.»
توافق به کره را لغو کنید
قرارداد ایران با گروه صنایع سنگین هیوندای کره برای ساخت ١٠ فروند کشتی، در حالی چندی پیش به امضا رسید که سازندگان داخلی آن را نادیده‌گرفتن توان داخلی می‌دانند. این گفته از سوی آنها زمانی مطرح شده است که مشاور مدیرعامل کشتی‌رانی تأکید کرده سازندگان داخلی درحالحاضر توان ساخت کشتی با تکنولوژی‌های روز را ندارند. علی‌اکبر غنجی علاوه بر این، به ضرس‌قاطع گفته بود که دلالی و واسطه‌گری خرید لوازم و ماشین‌آلات، پشت این فرافکنی‌هاست. او به بدعهدی سازندگان داخلی اشاره کرده و گفته بود شرکت‌های داخلی، مونتاژکارند و ما خود بدون واسطه می‌خواهیم سفارش ساخت کشتی بدهیم و پول‌هایی را که در زمان تحریم در کره فریز شده بود زنده کنیم.حالا فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا هم پا به میدان نهاده و می‌گوید: «بی‌‌اعتنایی به توان داخلی از سوی کشتی‌رانی ایران، خیانت است.» سرتیپ پاسدار عبادالله عبدالهی در نشست خبری خود در روز گذشته به این قرارداد واکنش نشان داده و گفته: «رئیس‌جمهور باید قرارداد ساخت ۱۰ فروند کشتی با کشور کره‌جنوبی را لغو کند و اگر این کار صورت نگیرد، دیگر نمی‌توان به شعارها و حرف‌ها اعتماد کرد.»او در سخنان گلایه‌آمیز خود از کشتی‌رانی ایران، به ارائه پیشنهادی پرداخته و گفته است: «ما حاضریم با ایجاد کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی چون صدرا و ایزائیکو و ...به‌صورت EPCF با ٨٥ درصد فاینانس و ١٥ درصد سهم آقایان، این قرارداد را برای ساخت ١٠ فروند کشتی در داخل کشور اجرا کنیم.»
چنین حرفی را پیش‌تر مدیرعامل مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزائیکو) هم بیان کرده بود. او در ارائه پیشنهادی در نشست خبری خود گفته بود این مجتمع حاضر است به کشتی‌رانی‌های داخلی هر تعهدی را بدهد تا سفارش ساخت کشتی را با همان شرایطی که به خارجی‌ها می‌دهند به ما بدهند. حمید رضاییان گفته بود: «متأسفانه اعتمادی به کشتی‌سازان داخلی نیست و باوجودی‌که هم‌اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که می‌توانیم کاملا با کشتی‌سازان خارجی رقابت کنیم و هیچ مشکلی در حوزه زمان، قیمت و دانش نداریم و در پنج سال اخیر ایزائیکو پروژه‌های خود را به اتمام رسانده است، شرکت‌های کشتی‌رانی داخلی به ما سفارش نداده‌اند.»
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در نشست خبری روز گذشته خود گفت: «امروزه صحبت‌های بسیاری در رابطه با معضل بی‌کاری کشور می‌شود و ظرفیت‌های بسیاری برای حل مشکل بی‌کاری در جامعه داریم و در صنعت کشتی‌سازی، شرکت‌های بزرگی را مثل صدرا داریم که تجربه ساخت اقیانوس‌پیمای ١١٣ هزارتنی افراماکس را در ٢٢ ماه در کارنامه خود دارد.» وی افزود: «کره‌ای‌ها هشت سال پیش ٢١٥ میلیون دلار گرفته بودند تا برای ما کشتی بسازند، اما به تعهداتشان عمل نکردند و اینکه امروز با وجود توان داخلی و لزوم فعال‌سازی ظرفیت‌ها برای رفع مشکل بی‌کاری می‌توانیم در داخل کشور اقدام به ساخت کشتی کنیم، بسیار جای تعجب است که نهادها و سازمان‌هایی اقدام به امضای چنین قراردادهایی می‌کنند.»
این گفته فرمانده خاتم‌الانبیا درحالی مطرح می‌شود که مشاور مدیرعامل کشتی‌رانی ایران در گفت‌وگویی که پس از انعقاد قرارداد با هیوندای کره داشت، به جزئیات این قرارداد پرداخته و گفته بود: «در سال ٢٠٠٨، قراردادی با کره برای ساخت ١٧ کشتی منعقد شد و مبلغی در حدود ٢٢٧میلیون دلار پول هم به دو کارخانه STP و HHI، پرداخت شده بود که در زمان تحریم این پول‌ها در کره فریز و کشتی‌ها نیز ساخته نشدند.»
به گفته او، بعد از برجام، یکی از مهم‌ترین اقدامات کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، پیگیری پول فریزشده در کره و اقامه دعوا علیه این کشور یا طلب کشتی‌های سفارش‌داده‌شده از این کشور بود، اما کره‌ای‌ها هم در مقابل ادعایی داشتند که تحریم به دلیل مشکل کمپانی‌های سازنده کشتی کره‌ای نبوده و آنها هم به دلیل خرید مواد اولیه برای ساخت کشتی و کاربردنداشتن آن، دچار ضرر و زیان شده‌اند و اگر علیه آنها اقامه دعوا کنیم، این احتمال وجود دارد که ایران مجبور به پرداخت خسارت به کره هم بشود.
مدیرعامل کشتی‌رانی دریای خزر با بیان اینکه مسئله دوم، نوع قرارداد ساخت کشتی در سال ٢٠٠٨ بین ایران و کره بود، ادامه می‌دهد: «تیپ کشتی‌هایی که در آن زمان به کره سفارش داده بودیم، اکنون دیگر به درد صنعت حمل‌ونقل ایران نمی‌خورد. بنابراین تصمیم گرفتیم در شرایطی که کشتی‌رانی ایران از بازار بین‌المللی عقب مانده، با این کشور وارد گفتمان شویم. در نتیجه به این سو رفتیم تا در تعامل با کره، پولی که در این کشور بلوکه شده بود را زنده کنیم و در کنار آن، دیگر پولی به این کشور پرداخت نکنیم. به‌همین‌دلیل ساخت چهار کشتی کانتینری بزرگ و شش تانکر را به این کشور سفارش دادیم.»
غنجی در تشریح جزئیات این قرارداد می‌گوید: «از ٢٢٧میلیون دلاری که در این کشور فریز شده بود، بخشی در اختیار شرکت STP قرار گرفته بود و حدود ١٥٤ میلیون دلار هم در اختیار شرکت HHI بود که درحالحاضر رقم ١٥٤میلیون دلار به‌عنوان رقم اولیه ساخت کشتی در اختیار شرکت HHI قرار گرفته و سایر پول‌ها هم قرار است از سوی فاینانسورهای بین‌المللی که اگزیم‌بانک کره و یک کنسرسیوم دیگر است، پرداخت شود. از طرفی بانک ملت هم به‌عنوان ناظر حضور دارد که اگر ضمانت‌نامه خاصی نیاز است، بتوانیم ضمانت‌نامه بانک ایرانی را هم قبول کنیم.»
مشاور مدیرعامل کشتی‌رانی ایران تأکید می‌کند: «درحالحاضر هیچ پولی برای ساخت این کشتی‌ها در اختیار این کشتی‌ساز قرار نگرفته است. پول سوخته زنده‌شده و علاوه‌بر‌آن، کره‌ای‌ها از شکایت خود علیه ایران به خاطر خسارت ناشی از توقف این پروژه که به‌زعم آنها ناشی از فضای سیاسی ایران بوده، گذشته‌اند.»
سردار عبداللهی با بیان اینکه «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) در ١٠ حوزه بزرگ کشور فعالیت دارد»، گفت: «درحالحاضر در پروژه‌های قرارگاه ١٥٠ هزار نفر به صورت مستقیم و بالای ١,٥ میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار هستند؛ بالغ بر ١٢ هزار دستگاه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته در اختیار داریم.»
خودتحریمی بیش از تحریم‌های خارجی ما را آزار می‌دهد
سردار عبداللهی با بیان اینکه «در سال اقتصاد مقاومتی به گروه‌های کاری مختلف دستور آماده‌باش داده‌ایم»، گفت: «ما منکر تأثیر تحریم‌ها نیستیم، اما معتقدیم اگر در جایی محاصره شدیم، به جای تسلیم باید مقاومت و تلاش کنیم.» وی ادامه داد: «متأسفانه ما خود‌تحریم هستیم و بیشتر از آنکه تحریم‌های کشورهای خارجی ما را اذیت کند، خودتحریمی که به بهانه‌های مختلف ایجاد می‌شود، ما را آزار می‌دهد و دردآور است.»
پنهان‌کاری کشتی‌رانی
در امضای قرارداد با هیوندای
این انتقادها یک طرف، انتقاد دیگری هم منتقدان به کشتی‌انی ایران وارد کرده‌اند. امیرحسین مزینی‌فر، عضو هیأت‌مدیره انجمن هیدروگرافی و آب‌نگاری، با اشاره به وجود ابهامات متعدد در قرارداد کشتی‌رانی و هیوندای، خواستار انتشار متن این قرارداد شد و گفت: «مبلغ قرارداد ۱۰ فروند کشتی قطعا ۶۵۰ میلیون دلار نیست و حداقل بالای ۱.۵ میلیارد دلار است.» این گفته در حالی مطرح شده است که حتی این کارشناس، اطلاع دقیقی نداشته و به اظهارنظر پرداخته است. هرچند مشاور مدیرعامل کشتی‌رانی ایران هم گفته بود از ٢٢٧ میلیون دلاری که در این کشور فریز شده بود، درحالحاضر رقم ١٥٤ میلیون دلار به عنوان رقم اولیه ساخت کشتی در اختیار شرکت HHI قرار گرفته و سایر پول‌ها هم قرار است از طرف فاینانسورهای بین‌المللی که اگزیم‌بانک کره و یک کنسرسیوم دیگر است، پرداخت شود.