عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در اختتامیه چهارمین همایش ملی صنعت و دانشگاه در مشهد با طرح این سؤال که چرا کار ایران در زمینه اقتصاد جلو نمی‌رود، یادآور شد: بستر نهادی به‌گونه‌ای سامان‌یافته که افراد عموماً وقتی منافع خود را حداکثر می‌کنند، این منافع در سطح فردی برای منافع جمعی اختلال ایجاد می‌کند.
فرشاد مؤمنی در همایش ملی تعامل صنعت و دانشگاه که با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد و از سوی اتاق مشهد برگزار شد گفت: همچنین اقدامات کوتاه‌مدت در ایران هم‌راستایی با ملاحظات بلندمدت ندارد و فقط در دو حالت می‌شود این دو مورد هم‌راستای هم باشد؛ به این شکل که در فرایندهای تصمیم‌گیری و تخصیص منابع، باید علم فصل‌الخطاب باشد.
مومنی بابیان اینکه در اقتصاد می‌گوییم دانایی یک نهادی است که در آن استهلاک وجود ندارد، عنوان کرد: در همه نهادها مسئله حیاتی مسئله کمیابی است اما در علم و دانایی مسئله وفور آن است اما باید توجه داشت علم لازم است اما کافی نیست. باید زور اجتماعی علم از زور غیر علم بیشتر باشد و این‌یک گرفتاری بزرگ است که زور علم از زور غیر علم کمتر است. علم باید محور باشد و متأسفانه در این زمینه نسبت آنچه که تصور ماست و آنچه در دنیای واقعی وجود دارد، بسیار پر فاصله است.
از سال 84 تا 92 بی‌سابقه‌ترین سطح فساد و ناکارآمدی در اقتصاد کشور رقم خورد
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بابیان اینکه آن میزان هزینه کرد دلار نفتی برای خلق تولید ناخالص ملی طی سال‌های 84 تا 92 بی‌سابقه‌ترین سطح فساد و ناکارآمدی در 50 سال اخیر را رقم زد، گفت: از سال 84 تا امروز دائم می‌گوییم ای‌کاش به رشد 8 درصدی برسیم و اینجاست که تفاوت نزول 400 درصدی از دوران اصلاحات را می‌فهمیم.
مؤمنی گفت: با عملکرد اقتصادی دولت اصلاحات مخالفت جدی داشتم اما بااین‌حال طرفدار اصول این دولت بودم. یک فرمول‌هایی در همین چارچوب کنونی در آن زمان هم وجود داشت و در زمان دولت اصلاحات خیلی بهتر رعایت می‌شد، به‌طوری‌که مهرماه سال 92 از جانب مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش‌هایی تهیه شد که در آن عنوان‌شده بود وابستگی به ارز نفتی برای هر یک واحد تولید ناخالص داخلی در دوران احمدی‌نژاد پنج برابر دولت اصلاحات بوده است.
وابستگی اقتصاد در دولت قبل بیشتر بود
مؤمنی ادامه داد: در زمینه اقتصادی در دولت قبل طوری عمل شده بود که وابستگی ایران را به همان استکباری که خودشان می‌گفتند، بیشتر می‌شد.
اوبابیان اینکه آن میزان هزینه کرد دلار نفتی برای خلق تولید ناخالص ملی طی سال‌های 84 تا 92 بی‌سابقه‌ترین سطح فساد و ناکارآمدی در 50 سال اخیر را رقم زد، گفت: از سال 84 تا امروز دائم می‌گوییم ای‌کاش به رشد 8 درصدی برسیم و اینجاست که تفاوت نزول 400 درصدی از دوران اصلاحات را می‌فهمیم. اگر در حال حاضر علم‌محوری و تولیدمحوری را به همان اندازه دوران اصلاحات داشته باشیم، عملکردمان 400 درصد بهبود می‌یابد.
وضعیت اقتصاد ایران نگران‌کننده است اما یاس آور نیست
مؤمنی در خصوص وضعیت نگران‌کننده اقتصاد ایران یادآور شد: اینکه در حال حاضر این اندازه امیدواریم، ماجرا این است که وضع کنونی بسیار نگران‌کننده است اما به معنی یاس و سرخوردگی ما نیست.
فرشاد مومنی بابیان اینکه اگر خرد متعارف را به‌کار گیریم، می‌توان برای به‌کارگیری ظرفیت‌های موجود کشور اقدام کرد، خاطرنشان کرد: وزارت جهاد کشاورزی در شرایط بحران آب قرار دارد و اگر بتواند اندکی دانایی را وارد تابع تولید خود کند، جهش بزرگی در آن ایجاد خواهد شد.
وی افزود: به‌طور مثال در موردی از کاشت محصولات جالیزی با ورود دانایی و علم برای کاشت محصولات، میزان آب مصرفی 90 درصد کاهش، میزان زمین‌بری 85 درصد کاهش و بازدهی 7 درصد افزایش یافت.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بابیان اینکه در پنج سال گذشته ایران رتبه اول در فرار مغزها را داشته است، عنوان کرد: این‌همه برای آموزش فرزندانمان خرج می‌کنیم، بعد آنها را سرخورده کرده و تقدیمشان می‌کنیم به همان استکبار جهانی؛ در اصل در ایران نباید لاف زدن‌ها را جدی بگیریم و باید طرز عمل را فقط نگاه کرد.
مؤمنی اظهار کرد: در حال حاضر اقتصاد ایران شرایط پیچیده و پر تب‌وتابی دارد که در این شرایط می‌بینیم به‌ندرت می‌شود نهادی خوب کار کند زیرا با یکسری مشکلات بنیادی روبه‌رو هستیم.
مؤمنی افزود: مسائل بنیادی هم مسائلی نیستند که بشود با تعامل حل شود بلکه با برخوردهای سهل انگارانه و دور زدن باعث شده این مسائل شکل بدتری پیدا کند. در حال حاضر طبق اسنادی که در حالت‌های خوش‌بینانه تعریف‌شده‌اند، برای اقتصاد ایران وضعیت بحرانی اعلام‌شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: یکی از مسائل بنیادی ما که بعد از انقلاب تقریباً هر شیوه‌ای برای حل آن در دستور کار قرارگرفته است، پیوند ساخت دانایی و ساخت عمل است. تمام استانداردها، تعریفات، موعظه‌ها و... در دستور کار برای این پیوند قرارگرفته اما این مسئله یعنی جدایی دانایی از عمل به قوت باقی است.
وی بابیان اینکه پیوند زدن علم و صنعت باید به شکل بنیادی موردتوجه قرار گیرد، یادآور شد: باید این موضوع را از دیدگاه توسعه و توسعه‌نیافتگی نگاه کنیم. شاید از زاویه صورت‌بندی نظری این ماجرا به نکته‌هایی برسیم که در نگاه چشم‌های غیرمسلح مسئله اساسی در نظر قرار نمی‌گیرد.
مؤمنی ادامه داد: وقتی مسئله را در مسائل توسعه‌ای نگاه کنیم، می‌بینیم که دو موضوع هم‌راستایی منافع فردی با منافع جمعی و هم‌راستایی ملاحظات کوتاه‌مدت با ملاحظات بلندمدت مطرح می‌شود.
ایران در خلق ارزش‌افزوده توسط علم، وضعیت فاجعه‌آمیزی دارد
وی تصریح کرد: ایران یکی از فاجعه‌آمیزترین اوضاع‌واحوال را در خصوص خلق ارزش‌افزوده توسط علم دارد. متأسفانه همیشه در ایران ظواهر شکل و شمایل بیش‌ازحد موردتوجه قرار می‌گیرد.
مؤمنی بابیان اینکه شرط دیگر برای هم‌راستایی منافع این است که ساختارهای نهادی باید مشوق تولید باشد، افزود: در حال حاضر ساختار نهادی ایران دقیقاً پشت به تولید کرده است. آن‌هایی که سراغ تولید می‌روند، بیشتر رنج و خطر و آسیب می‌بینند اما افرادی که به سمت فعالیت‌های غیر مولد می‌روند، برخوردارترند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: در حال حاضر جوامع بشری به این جمع‌بندی رسیده‌اند که چهره اصلی خدا گونه انسان، خلاقیت آن است و مسئله تولید نیز در اقتصاد همان شکل دیگر خلاقیت است.
وی بابیان اینکه گزینه رقیب خلاقیت را توزیع مجدد می‌گویند، عنوان کرد: توزیع مجدد یعنی چیزی که خلق‌شده و موجود است، مجدداً اجرا و توزیع شود. توزیع مجدد می‌تواند بحران‌آفرینی کند و به شکل رانت، ربا و فساد ایجاد شود.
مؤمنی ادامه داد: در جامعه‌ای که عده‌ای زور بیشتری دارند، چیزی را خلق نمی‌کنند اما قدرت جابه‌جا کردن آن را دارند. وقتی توزیع مجدد در جامعه بیش‌ازحد بسط پیدا کند، بقای جامعه تهدید می‌شود. بحران کمیابی تشدید شده و به دنبال آن رقابت‌ها به شکل حذفی و مخرب پیش می‌رود به‌طوری‌که الگوی جامعه به سمت ستیز رفته و هرکسی که دست بیندازد برای دارایی، باید دیگری را حذف کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: در دنیا به اقتصاددانان جایزه نوبل می‌دهند چون در حال حاضر دغدغه آنان امنیت حقوق مالکیت است اما در کشور ما هنوز بحران حادی مانند زمین‌خواری وجود دارد و هنوز برای دارایی‌های ملموس خود مشکل‌داریم.
وضع امنیت حقوق مالکیت در ایران نگران‌کننده است
وی خاطرنشان کرد: باید بپذیریم که در این خصوص کار جدی انجام‌نشده و علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد کشور ما ازلحاظ امنیت حقوق مالکیت وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد.
مؤمنی ادامه داد: در مقایسه با پاکستان، افغانستان، سوریه و عراق کشور ما از امنیت بالایی برخوردار است اما باوجوداین امنیت کسی حاضر به سرمایه‌گذاری تولیدی نیست. بیش از 90 درصد از بنگاه‌های اقتصادی یک نفره اداره می‌شود و اگر امنیت داشتیم، این فرهنگ منحط و فردی وجود نداشت. امروز در بازار همه شراکت را مسئله نامیمونی می‌دانند.
وی بابیان اینکه در حال حاضر بیش از دو دهه است که متوسط نرخ بهره در ایران 3 تا 5 برابر میانگین جهانی است، گفت: در حاضر بخش‌های غیررسمی بسیار گسترش‌یافته که این موضوع یکی از شیوه‌های تعرض به حقوق افراد است.
مؤمنی خاطرنشان کرد: حلقه وصل تولید محوری و توسعه محوری، امنیت حقوق مالکیت است. همچنین علم و تولید در ایران زور کافی ندارند و پشتیبانی هم نمی‌شوند.