رفت‌وآمد هیات‌های تجاری به ایران از اثرات مستقیم توافق برجام است؛ سفر به کشورهای آمریکای لاتین، آسیای شرقی، و اروپا و پذیرش هیات‌های خارجی از کشورهای خارجی. بعد از پایان این سفرها چه باید کرد؛ اهداف سفر و تعهدهای گفته‌شده به کجا می‌انجامد؟
محمدرضا کرباسی، معاون بین‌الملل اتاق ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران درباره این سفرها و نحوه پیگیری اهداف سفر می‌گوید: «دو نوع هیات به کشورهای خارجی سفر می‌کنند؛ سفر به کشورهایی که قبلاً درباره آنها مطالعاتی انجام‌شده و امکان‌سنجی‌هایی صورت گرفته است. سفرهای هدفمند با توجه به توان مجموعه تشکل‌های داخلی و اتاق ایران انجام می‌شود.»
او می‌گوید: «پس‌ازاینکه هیات‌ها از سفر برمی‌گردند باید گزارش دستاوردهای سفر ارائه دهند؛ مسائل و مشکلات پیش‌آمده در سفر را بازگو کنند تا این موارد به سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه منعکس شود. بعد از ارائه این گزارش است که آنها می‌توانند برای رفع مشکلات و کمک به اقتصاد کشور، در بازارهای هدف اقدام لازم را انجام دهند و فعال‌تر عمل کنند و روند سرمایه‌گذاری در ایران را تسهیل کنند.»
کرباسی برگزاری میزگردهای تخصصی در داخل و خارج از کشور توسط هیات‌های تجاری را هم از کارهایی می‌داند که در جهت فرصت‌سازی و شناخت طرف تجاری انجام می‌شود. او نقش اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای خارجی را در این شرایط بسیار مهم می‌داند که باید این اتاق بتواند پتانسیل کشورها را شناسایی کرده و آن را در اختیار تجار و فعالان اقتصادی ایرانی قرار دهد.
مهم‌ترین مطالبه‌ای که سرمایه‌گذارها نیاز دارند چیست؟
اینکه قوانین متقنی در این حوزه وجود داشته باشد. او در ارزیابی این قوانین می‌گوید: «ما به لحاظ قوانین هیچ کمبودی نداریم؛ ولی باید این قوانین به‌درستی به‌طرفین خارجی تبیین شود. ما نتوانسته‌ایم با سبک و روش کشورهای خارجی این قوانین را به آنها منعکس کنیم.»
معاونت بین‌الملل اتاق ایران از تأثیر سوء تبلیغات رسانه‌های خارجی بر نتایج سفر هیات‌های تجاری خارجی می‌گوید: «این تبلیغات بخشی از تأثیر هیات‌های تجاری را خنثی می‌کند؛ اما این ابتکار هیات‌ها است که بتوانند طرف مقابل خود را اقناع کند و واقعیت‌هایی چون امکان تجارت، فرصت‌های جذب سرمایه‌گذاری، مناطق آزاد تجاری و غیره را به‌طرف مقابل نشان دهند. این وظیفه بر عهده نماینده دولت یا نماینده بخش خصوصی است.»
گام دوم دعوت از هیات‌های اقتصادی خارجی برای سفر به ایران است
کرباسی می‌گوید: «یکی از کارهایی که باید هیات‌های تجاری انجام دهند این است که از همتایان خود برای سفر به ایران و بازدید از پروژه‌ها، دعوت کنند. اولین گام در هر سفر، قرارداد تجاری نیست؛ بلکه شناخت طرفین، ارزیابی دقیق فرصت‌ها از مهم‌ترین اصولی است که باید به آن توجه شود؛ بعداً باید تصمیم نهایی گرفته شود.»
هیات‌های سیاسی-اقتصادی
او دسته دوم هیات‌ها را هیات‌هایی معرفی می‌کند که در معیت رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه به این سفرها می‌روند. در این سفرها، هیات سیاسی می‌توانند فضا را برای عاملان اقتصادی هموار کنند. پیام این سفرها این است که دولت و بخش خصوصی در کنار هم برای پذیرش سرمایه‌گذاری و ایجاد امنیت سرمایه‌ها همکاری می‌کنند.
مهم‌ترین مشکلاتی که در این سفرها عنوان می‌شود کدام است؟
مشکلات بیمه‌های تجاری، مشکلات روادید و ارتباط بین‌بانکی از مواردی است که در این سفرها به آن اشاره می‌شود.
ریسک سیاسی و تجاری
سرمایه‌گذاری اصول مشخصی دارد، پوشش ریسک سیاسی و تجاری برای سرمایه‌گذاری جزو همین اصول اولیه است. او تاکید می‌کند: «نکته مهم این است که در سرمایه‌گذاری خارجی، تعهد کشور میزبان برای حفظ وحمایت از سرمایه یکی از نقاطی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در قالب سرمایه‌گذاری خارجی آنچه مطرح و قابل اجراست این است که صندوق ضمانت صادرات در ایران و صندوق ضمانت صادرات کشور مقصد، ریسک سیاسی سرمایه‌گذاری را متقبل شوند. اگر به هر دلیل سیاسی سرمایه و واحد اقتصادی به خطر بیافتد امکان بازگشت سرمایه وجود داشته باشد.» غیر از ریسک سیاسی، ریسک تجاری هم در انتظار سرمایه و سرمایه‌گذار است. ریسک تجاری را بیمه‌ها پوشش می‌دهند.
پیگیری اهداف، برنامه‌ها و تعهدهای سفر تا حصول نتیجه به عهده چه کسانی است؟
کرباسی افق آینده را روشن ارزیابی می‌کند؛ او می‌گوید: در اتاق بین‌الملل ساختاری ایجاد می‌شود که در آن تقسیم‌بندی جغرافیایی و تقسیم‌بندی کشورها انجام‌شده است؛ در همان ساختار مناطق جغرافیایی و اتاق‌های مشترک، پس از بازگشت هر هیاتی از کشور خارجی، اتاق مشترک ایران با آن کشور، مسئول پیگیری برنامه‌ها، اهداف و قول و قرارهایی است که در آنجا عنوان شده است. تا حصول نتیجه، مدیریت این اتاق‌ها با معاونت بین‌الملل مسئول پیگیری هستند.
او می‌گوید: «در سفرهای اخیر که به شش کشور انجام شد، -دوتا در معیت هیات سیاسی و یکی با سرپرستی اتاق ایران- گزارشی از ره‌آورد سفر تهیه‌شده است؛ نتیجه این گزارش به وزارتخانه‌های دخیل ارسال می‌شود تا کارهای لازم انجام شود. الان هم اتاق بین‌الملل این پیشنهادها یا حل مشکلات را تا پایان پیگیری می‌کند تا با کمک تصمیم‌سازها این موانع رفع شود.»