رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد با تأکید بر اهمیت توسعه همکاری‌های این اتاق با سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو)، حفظ جایگاه ایران به‌عنوان یکی از مسیرهای ترانزیتی شاخص در منطقه را مشروط و منوط به توسعه، تکمیل و تأمین زیرساخت‌های حمل‌ونقلی دانست.
محمدرضا توکلی زاده در نشست با نمایندگان سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو)، با اشاره فعالیت‌های بخش حمل‌ونقل بین‌المللی و کارنه‌تیر در اتاق مشهد، افزود: شمار زیادی از شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی در این استان فعال هستند و فرصت‌های متعددی برای توسعه ترانزیت کالا از این استان به آسیای میانه و... وجود دارد. درواقع موقعیت ژئوپلیتیک ایران، ظرفیت ارزشمندی را از منظر مسیرهای ترانزیتی برای کشورمان ایجاد کرده است.
وی متذکر شد: پیدایش رقبای جدید در حوزه ترانزیت و تعریف کریدورهای جدیدی که بعضاً ایران را در مسیر خود ندارند؛ لزوم توسعه زیرساخت‌های این بخش را به ما یادآور می‌شود. در حال حاضر در موضوع حمل ریلی کالا، دغدغه‌های و کمبودهای زیرساختی متعددی وجود دارد که باید مرتفع شوند چون پاسخگوی حجم بالای کالاهای صادراتی و ترانزیتی نیست.
رئیس اتاق مشهد یکی از چالش‌های موجود را که از منظر فعالان حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی و تجار و بازرگانان احصاء شده، دشواری انتقال کالا از یک مرز به مرز دیگر به دلیل کمبود لکوموتیو عنوان کرد و توضیح داد: با توجه به عدم سرمایه‌گذاری در حوزه لکوموتیو در سال‌های قبل، با کمبودی در این بخش مواجهیم. راهکارهای متعددی نیز از جانب بخش خصوصی بیان شده، مثلاً تعداد زیادی لکوموتیو بلااستفاده در گرجستان وجود دارد که می‌توان با اجاره بخشی از آنها، مشکل کمبود این بخش را تا حد زیادی مرتفع نمود. تلاش ما در اتاق بازرگانی، مطالبه‌گری و رایزنی برای حل این جنس مشکلات است؛ چون باور داریم، ظرفیت ارزشمندی که در حوزه ترانزیت فراهم است؛ باید مغتنم شمرده شود.
توکلی‌زاده بر عزم اتاق مشهد جهت توسعه همکاری‌های مشترک با ایرو تأکید و خاطرنشان کرد: ما بر ارتقای آموزش‌های مرتبط برای فعالان این حوزه تأکید داریم و اتاق مشهد در این رابطه، اقدامات متعددی را به مرحله انجام رسانده است.
فرصتی برای قرار گرفتن ایران در مسیر ترانزیتی چین به اروپا
بهنام فرامرزیان، مدیر امور حمل‌ونقل بین‌المللی، کارنه تیر و آ.ت.آ اتاق ایران نیز در این نشست، گفت: امروز ترانزیت موضوع مورد بحث در دنیاست و به آن به‌عنوان تجارت نگریسته می‌شود؛ اما سؤال این است که ما در ایران چقدر آمادگی توسعه این صنعت را داریم و تا چه حد به این باور رسیده‌ایم که ترانزیت برای توسعه اقتصادی کشور مهم و باارزش است.
وی به ظرفیت‌های موجود اشاره کرد و ادامه داد: چین یکی از تأمین‌کنندگان جدی کالا به اروپا است و این بار از روش‌های مختلف حمل‌ونقلی به این قاره ترانزیت می‌شود. با فعال شدن کریدورهای منطقه‌ای به‌ویژه کریدور شرق به غرب، می‌توانیم بخشی از انتقال بار این کشور به اروپا را از مسیر ایران تعریف نماییم.
فرامرزیان توضیح داد: اگر امکانات و زیرساخت‌های لازم فراهم شود و هماهنگی‌های لازم صورت بپذیرد، می‌توانیم مسیر کالایی که از چین به سمت اروپا می‌رود را از شاخه میانی کریدور شرق به غرب به شاخه جنوبی منتقل کنیم. شاخه‌ای که از قلمرو ایران می‌گذرد و این گام مثبتی برای توسعه ترانزیت و تجارت کشورمان به شمار می‌آید.
وی از ظرفیت شهرهای بندرعباس و مشهد در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی سخن گفت و خاطرنشان کرد: باید توجه کنیم که چگونه می‌توان از امکانات بین‌المللی مانند ظرفیت‌های سازمان ایرو در راستای توسعه ترانزیت کشور استفاده نمود. لذا به مدیران شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی توصیه می‌شود شرکت خود را در سازمان ایرو ثبت کنند.
غفلت شرکت‌های ایرانی در استفاده از کارنه تیر برای ارسال کالا به ترکمنستان
در این جلسه واختانگ زرندیا، مشاور ارشد خدمات تیر و ترانزیت و مدیرکل منطقه اوراسیای سازمان ایرو با اشاره به مزایای استفاده از سند کارنه تیر در توسعه ترانزیت، گفت: کشورهای آسیای میانه در استفاده از سیستم کارنه تیر بسیار فعال هستند و باوجوداینکه ۵۵ درصد اسناد کارنه تیر جهان در منطقه CIS استفاده شده، طبق اعلام گمرکات ترکمنستان، ایرانیان در ارسال کالاهای خود به این کشور، رغبتی به استفاده از کارنه تیر ندارند و اطلاعاتشان را از این طریق ارائه نمی‌کنند و افرادی هم که از این سامانه استفاده می‌کنند، خطاهایی در اطلاعات مندرج در سامانه داشته‌اند.
وی تأکید کرد: استفاده از اسناد کارنه تیر در هنگام ارسال کالا به ترکمنستان، بخشی از هزینه‌های شرکت‌های ایرانی را کاهش خواهد داد.
زرندیا، ایران و ازبکستان را دو کشور بسیار فعال در استفاده از اسناد کارنه تیر معرفی و اظهار کرد: بااین‌حال عملاً بین ایران و ازبکستان، ترانزیتی تحت رویه تیر انجام نمی‌شود. در مقابل، دیگر کشورهای منطقه از این سیستم استفاده می‌کنند و برای شرکت‌های فعال در این حوزه که از ظرفیت مذکور بهره بگیرند نیز مزایایی را در نظر گرفته‌اند. شرکت‌های حمل‌ونقلی ایرانی در صورت عدم استفاده از کارنه تیر هنگام ارسال کالا به ازبکستان، باید از اسکورت یا ضمانت ملی ازبکستان استفاده نمایند که این امر، هزینه‌هایی را برای شرکت‌های مذکور در پی خواهد داشت. با استفاده از سامانه تیر، ثبت مبلغ ضمانت و بیمه به‌صورت خودکار برای شرکت‌ها انجام می‌شود.
رشد کریدورهای جدید ترانزیتی در سه سال اخیر
کاظم آسایش، مشاور ارشد خدمات کارنه تیر و ترانزیت سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو) نیز در ادامه این نشست، با بیان اینکه در سال‌های اخیر دو مسئله شیوع ویروس کرونا و جنگ اوکراین تحولاتی در کریدورهای بین‌المللی ایجاد کرده، گفت: شیوع بیماری کرونا با همه چالش‌هایی که رقم زد، فرصت‌هایی نیز به همراه آورد که از آن جمله می‌توان به ایجاد کریدورهای جایگزین به علت افزایش قیمت حمل‌ونقل دریایی اشاره کرد که از مجموع شش کریدور جدید، پنج مورد از مسیر ایران می‌گذرد. از جمله این کریدورها می‌توان به مسیرهای پاکستان به ترکیه، امارات به روسیه، امارات به ترکیه، پاکستان به روسیه و ایران به قزاقستان اشاره کرد.
مشاور ارشد خدمات تیر و ترانزیت سازمان ایرو ادامه داد: جنگ اوکراین اتفاق مهم دیگری بود که بر کریدورها اثر گذاشت. این جنگ باعث اعمال تحریم‌های بسیار شدیدی علیه روسیه شد که نخستین تأثیر آن بر کریدور شرقی- غربی و مسیر اتصال چین به اروپا بود. با این اتفاق، بار ترانزیت کالا به کریدور جنوبی منتقل شد.
وی خاطرنشان کرد: با وجود تلاش‌هایی که برای حل مسئله ترانزیت از ترکمنستان انجام شده، در حال حاضر عمده سرمایه‌گذاری غربی‌ها بر روی کریدور میانی است؛ چراکه کشورهای غربی تمایلی به استفاده از کریدور جنوبی که از ایران عبور می‌کند، ندارند. بر همین اساس نیز در حال حاضر حجم کالایی که از کریدور میانی عبور می‌کند، ۳۳ درصد افزایش پیدا کرده است. کریدور جنوبی ازنظر رقابتی با کریدور میانی وضعیت بهتری دارد و اگر بخواهیم ترانزیت در این کریدور افزایش یابد، ناچار به ارائه تسهیلاتی هستیم.
بر اساس این گزارش، مدیر امور حمل‌ونقل بین‌المللی، کارنه تیر و آ.ت.آ اتاق بازرگانی ایران و مشاوران ارشد سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (ایرو) در سفر به استان خراسان رضوی، با فعالان حوزه ترانزیت این استان نیز دیدار کردند و در جریان فعالیت شرکت‌های خراسانی در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی و میزان توجه آنها به استفاده از سند کارنه تیر قرار گرفتند. نماینده اتاق ایران و مشاوران ارشد ایرو همچنین در سفری یک‌روزه، از مرز ترکمنستان و گمرک لطف‌آباد بازدید و از نزدیک وضعیت ترانزیت از این مسیر را بررسی کرد.